Νέος Κορωναϊός: “ Δεν θέλω να τον μάθω, να μην τον κολλήσω θέλω ”
Νίκος Γδοντέλης
Νέος Κορωναϊός: “ Δεν θέλω να τον μάθω, να μην τον κολλήσω θέλω ”
Ο νέος ιός COVID-19 μας πρωτοσυστήθηκε σεμνά, στην πόλη Ουχάν της Κίνας τον Δεκέμβριο του 2019. Σήμερα ο ιός COVID-19 είναι ο πιο δημοφιλής ιός σε παγκόσμιο επίπεδο, κατέχοντας δικαίως τα ηνία ενός παγκόσμιου επιδημιολογικού περιστατικού και απαντά επίσης και στα ονόματα SARS CoV-2, 2019-nCoV, nCoV-2019 και νέος κοροναϊός της Ουχάν 2019.
Όμως για το κοινό μικρή σημασία έχει τόσο η ονοματολογία, όσο και οι στατιστικές. «Δεν θέλω να τον μάθω, να μην τον κολλήσω θέλω» λένε όλοι. Δυστυχώς ή ευτυχώς όμως, για να μην τον κολλήσεις πρέπει πρώτα να τον γνωρίσεις, έστω και στα βασικά.
Ράλλυ με οδηγό την εμπειρία του παρελθόντος
Ο COVID-19 έχει μπει πλέον στο καθημερινό μας λεξιλόγιο και, ενώ ο κόσμος κατακλύζεται με πληροφορίες σχετικά την εξέλιξη του, δεν υπάρχουν επαρκείς πρωτογενής πληροφορίες που θα βοηθούσαν τις αρχές να εξειδικεύσουν τις δράσεις ελέγχου της εξάπλωσης της επιδημίας. Αναπάντητα είναι ακόμη βασικά ερωτήματα όπως η επίδραση των κλιματολογικών συνθηκών στην εξάπλωση του ιού, ο λόγος εμφάνισης περιπτώσεων επαναμόλυνσης αποθεραπευμένων ασθενών, κλπ. Η σταδιακή μείωση όμως του ρυθμού εξάπλωσης στην Κίνα δείχνει πως οι εφαρμοζόμενες μέχρι σήμερα πρακτικές είναι ικανοποιητικές.
Οι κρατικές αρχές και οι διεθνής οργανισμοί, με πρώτο τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας -Π.Ο.Υ.-, δίνουν οδηγίες στους πολίτες, βασιζόμενοι σε γνώσεις που αντλήθηκαν από επιδημίες κοροναϊογενούς προέλευσης του πρόσφατου παρελθόντος, όπως το σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS) και το αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής (MERS).
Όμως ο COVID-19 εκτιμάται ότι είναι πιο μεταδοτικός από τους μέχρι σήμερα καταγεγραμμένους κοροναϊούς. Ο αριθμός των ατόμων που μπορεί να μολύνει ένα άρρωστο άτομο, γνωστός και ως βασικός αριθμός αναπαραγωγής R0, είναι ο τρόπος με τον οποίο οι επιστήμονες καθορίζουν την μεταδοτικότητα μιας μολυσματικής ασθένειας. Το R0 για τον SARS και τον MERS τελικά υπολογίστηκαν κοντά στο 3 και λιγότερο από 1, αντίστοιχα, και το εκτιμώμενο R0 του COVID-19 υπολογίστηκε πρόσφατα περίπου στο 3,28 με τον ΠΟΥ να υποστηρίζει πως τελικά – στη φάση εξασθένησης- θα διαμορφωθεί από 1,4 – 2,5.
Το επίπεδο R0 του COVID-19 έχει οδηγήσει στο συμπέρασμα πως πρόκειται για μια ασθένεια που εξαπλώνεται με άμεση επαφή ή με μεγαλύτερα σταγονίδια φορτωμένα με ιούς, τα οποία ταξιδεύουν μόνο μερικά μέτρα παρά με ελαφρύτερα αερομεταφερόμενα σωματίδια (αερογενής μετάδοση). Στις περιπτώσεις αυτές τα πρωτόκολλα καταλήγουν σε ένα ενθαρρυντικό συμπέρασμα: οι απλές τεχνικές ελέγχου και πρόληψης, όπως το συχνό πλύσιμο των χεριών και η σωστή χρήση μάσκας, μπορούν να συμβάλλουν αποφασιστικά στην επιβράδυνση της εξάπλωσης του.
Ιχνηλατώντας τις βασικές διαδρομές μετάδοσης
Πρωταρχικός τρόπος μετάδοσης του COVID-19 φαίνεται να είναι η άμεση επαφή της βλεννογόνου μεμβράνης (μάτια, μύτη και στόμα) ενός ατόμου με μολυσματικά σταγονίδια, που προέρχονται απευθείας από μολυσμένο συμπτωματικό ή ασυμπτωματικό άτομο. Διαδικασίες που παράγουν τέτοιου είδους σταγονίδια είναι ο βήχας, η απόχρεμψη, το φτέρνισμα, η ρινική καταρροή και η ομιλία. Τα νοσούντα άτομα που εμφανίζουν παραγωγικά συμπτώματα της ίωσης COVID-19 συνήθως παράγουν και ‘’απελευθερώνουν’’ ιούς σε μεγαλύτερες ποσότητες από εκείνους που εμφανίζουν λιγότερα συμπτώματα. Ασθενείς με έντονο βήχα και καταρροή μεταδίδουν πιο εύκολα την ίωση.
Η επιστημονική κοινότητα έχει συμπεράνει πως οι περισσότερες μολύνσεις συμβαίνουν σε άτομα που έρχονταν σε στενή επαφή (μεγάλος χρόνος παραμονής σε απόσταση <1 μέτρου) με εκείνους που ήδη πάσχουν, στο σπίτι δηλαδή ή στην εργασία. Οικογένεια, φίλοι, συμμαθητές και συνάδελφοι βάλλονται στην πρώτη γραμμή. Η μετάδοση μεταξύ αγνώστων σε περιστασιακές και κοινωνικές επαφές πρέπει να θεωρηθεί πιο σπάνια και επιτελείται μόνο όταν υπάρχει έντονη έκθεση (σε χώρους πυκνής συνάθροισης και σε μέσα μαζικής μεταφοράς) ή σε χώρους υψηλού κινδύνου μετάδοσης, όπως τα ιατρεία και τα νοσοκομεία. Ας μην βιαστούμε λοιπόν να ενοχοποιήσουμε την χειραψία.
Ο COVID-19 μεταδίδεται με σταγονίδια από εκκρίσεις των βλεννογόνων (βήχας φτέρνισμα ομιλία, καταρροή κ.α.. τα οποία μολύνουν άμεσα, όσο είναι στον αέρα, τους βλεννογόνους υγιών ατόμων, ( μάτια, μύτη, εσωτερικό των αυτιών ή στόμα). Άρα μόνο τα άτομα που είναι σε κοντινή απόσταση είναι πιθανό να μολυνθούν. Για τον καθορισμό της μολυσματικής απόστασης πρέπει να συνυπολογιστούν και άλλοι παράγοντες όπως η θερμοκρασία και η σχετική υγρασία του χώρου, αλλά και η ύπαρξη τυχόν ρευμάτων αέρα.
Η μετάδοση μπορεί επίσης να συμβεί έμμεσα μέσω επαφής με μολυσμένες επιφάνειες με τα χέρια υγιούς ατόμου και, μετά η μεταφορά με τα χέρια στις βλεννογόνους τους. Αυτό συμβαίνει επειδή τα σταγονίδια του αναπνευστικού συστήματος είναι μεγάλα και δεν μπορούν να παραμείνουν αιωρούμενα στον αέρα για ώρα και έτσι συνήθως διασκορπίζονται σε μικρές αποστάσεις και κατακάθονται και επιμολύνουν τις επιφάνειες γύρω από τον ασθενή. Το μέγεθος των σταγονιδίων είναι >5μm και για να μην διαφεύγουν από τον νοσούντα, ικανοποιητική προφύλαξη παρέχει η χειρουργική μάσκα με προδιαγραφή type 2R.
Ευτυχώς φαίνεται πως ο COVID-19 δεν μεταφέρεται αερογενώς όπως συμβαίνει με άλλους ιούς ή μικροοργανισμούς.
Σταματώντας τα «ύποπτα» σταγονίδια
Για τον ασθενή: είναι απαραίτητο να φορέσει τη χειρουργική μάσκα type 2R (κατηγοριοποίηση EN14683:2019) αμέσως μόλις εξακριβωθεί η μόλυνση. Εμποδίζει έτσι να ελευθερωθούν τα σταγονίδια του σάλιου ή των εκκρίσεων από την άνω αναπνευστική οδό.
Για τους οικείους του: είναι απαραίτητη μια προστατευτική μάσκα κατηγορίας FFP2 ή και FFP3 (κατηγοριοποίηση EN149:2001) για μέγιστη διήθηση σωματιδίων, αερολυμάτων και σταγονιδίων όσο φροντίζουν τον ασθενή. Στην περίπτωση αυτή η μάσκα μπορεί να συνδυαστεί με ένα προστατευτικό κάλυμμα για την προστασία των ματιών.
Για την καθημερινότητα: Αν εργάζεστε με άτομα σε κοντινή επαφή ή χρησιμοποιείτε πολυσύχναστα μέσα μαζικής μεταφοράς και ανήκετε στις ευπαθείς ομάδες (άνω των 60 ή με χρόνιες νόσους), τότε η προληπτική χρήση χειρουργική μάσκα μπορεί να σας προστατεύσει από την εισπνοή των «αμαρτωλών» σταγονιδίων. Στην τελευταία περίπτωση απλά προσέξτε η χειρουργική μάσκα να έχει αδιάβροχο στρώμα.
Σωστή τοποθέτηση προστατευτικής μάσκας
Αφαιρέστε τη μάσκα από τη συσκευασία και εφαρμόστε την στο πρόσωπο κρατώντας την μόνο από το λάστιχο.
Εάν δεν υπάρχει συγκεκριμένη ένδειξη, η πιο ‘’αγρία΄΄ πλευρά πρέπει να εφαρμοστεί στο πρόσωπο κα η πιο λεία εξωτερικά.
Αν η μάσκα δένεται με 4 κορδόνια (δεσμούς), τοποθετήστε και δέστε πρώτα τους άνω δεσμούς στο πάνω μέρος του κεφαλιού και τους κάτω δεσμούς στο επίπεδο του λαιμού. Η μάσκα πριν δεθεί θα πρέπει να έχει ξετυλιχθεί πλήρως.
Η μάσκα πρέπει να καλύπτει τη μύτη, το στόμα και το πηγούνι.
Στην περίπτωση της προστατευτικής μάσκας κατηγορίας FFP2 που διαθέτει ενσωματωμένο φίλτρο, είναι δυνατόν να ελέγξετε ότι η μάσκα μπήκε σωστά κλείνοντας την επιφάνεια του φίλτρου με καθαρά χέρια και εισπνέοντας αργά. Εάν η μάσκα τείνει να ‘’μαζεύει’’ στο πρόσωπο, είναι καλά τοποθετημένη, διαφορετικά είναι ελλαττωματική ή έχει τοποθετηθεί λάθος.
Μόλις τοποθετηθεί η μάσκα, δεν πρέπει να αγγίξετε ή να την τοποθετήσετε ξανά (εκτός κατά την αφαίρεση).
Εάν η μάσκα είναι για μία χρήση, μόλις αφαιρεθεί, πρέπει να απορριφθεί αμέσως με τον κατάλληλο τρόπο.
Η μάσκα πρέπει να αλλάζει τακτικά: τουλάχιστον κάθε τρεις ώρες η απλή χειρουργική μάσκα (ή όταν έχει υγρανθεί η εξωτερική επιφάνεια) και μεταξύ τριών και οκτώ ωρών η μάσκα με φίλτρο.
Οπωσδήποτε πρέπει να πλένετε τα χέρια σας πριν και μετά από κάθε αλλαγή μάσκας.
Επιφάνειες όπου προσγειώνονται σταγονίδια
Οι ιοί που μολύνουν τον άνθρωπο είναι ευάλωτοι έξω από το σώμα μας εξαιτίας του τρόπου κατασκευής τους, καθώς, ο κάθε ιός είναι ένα κομμάτι RNA ή DΝΑ που ζει και αναπτύσσεται σε ειδικό βιολογικό πρωτεϊνικό φάκελο ο οποίος ονομάζεται καψίδιο. Οι ιοί δεν μπορούν να πολλαπλασιαστούν αν δεν απορροφηθούν από κύτταρα του σώμα μας.
Μόλις ένας ιός βρεθεί έξω από το σώμα μας, το καψίδιο του αρχίζει να υποβαθμίζεται και όσο πιο κακή είναι η κατάσταση του καψιδίου του, τόσο λιγότερο πιθανό είναι να επιβιώσει και να μολύνει. Τα καψίδια υποβαθμίζονται ταχύτερα σε κρύα, ξηρά περιβάλλοντα. Επίσης υποβαθμίζονται ταχύτερα σε μαλακές και όχι σε σκληρές επιφάνειες. Αυτό συμβαίνει επειδή χρειάζονται υγρασία για να επιβιώσουν και μαλακές επιφάνειες απορροφούν αυτή την υγρασία. Είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ακριβώς πόσο καιρό οι ιοί μπορούν να παραμείνουν άθικτοι εκτός του σώματος, αφού εξαρτώνται τόσο πολύ από τις περιβαλλοντικές συνθήκες.
Πρόσφατη μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ανθρώπινοι κοροναϊοί μπορούν να διαρκέσουν σε επιφάνειες σε θερμοκρασία δωματίου για έως και 9 ημέρες.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι πρώτες εκτιμήσεις του ΠΟΥ αναφέρουν ότι ο ιός COVID-19 μπορεί να επιβιώσει σε σκληρές επιφάνειες για λίγες μόνο ώρες και πιθανότατα ακόμη λιγότερο χρόνο σε πορώδεις επιφάνειες όπως χαρτόνι ή ύφασμα.
Πιο αναλυτικά: ο COVID-19 φαίνεται να είναι σταθερός στα κόπρανα και στα ούρα σε θερμοκρασία δωματίου για τουλάχιστον 1-2 ημέρες. Τα δεδομένα επίσης έδειξαν ότι το SARS-CoV έχει απομονωθεί από κόπρανα σε χαρτί, επιφάνεια τύπου φορμάικα και σοβαντισμένο τοίχο επιχρισμένο τοίχωμα μετά από 36 ώρες, σε πλαστική επιφάνεια και ανοξείδωτο χάλυβα μετά από 72 ώρες και μετά από 96 ώρες σε επιφάνειες από γυαλί (τζάμι, οθόνη, γυαλιά οράσεως και ηλίου).
Είναι ελλιπή όμως τα στοιχεία σχετικά με τη μεταδοτικότητα κοροναϊών από μολυσμένες επιφάνειες στα χέρια. Θεωρείται όμως ασφαλές το συμπέρασμα πως η επαφή με μολυσμένη επιφάνεια και η αυτομόλυνση στην συνέχεια, είναι μια δευτερεύουσα πηγή μετάδοσης του COVID-19, λιγότερο σημαντική από τη άμεση μετάδοση με σταγονίδια από άτομο φορέα.
Απολυμαίνω τις ύποπτες επιφάνειες
Τι γίνεται με την πιθανότητα, τα προϊόντα από την Κίνα που φθάνουν σε μας να προκαλέσουν μετάδοση του COVID-19; Καταρχήν αυτό απλά αποκλείεται ως πιθανότητα… Όμως το μεγαλύτερο ερωτηματικό που πρέπει να απαντηθεί είναι αν για τον καθαρισμό και την απολύμανση επιφανειών με πιθανότητα παρουσίας COVID-19 απαιτείται κάποιο ειδικό και εξεζητημένο πρωτόκολλο. Θεωρείτε από την διεθνή κοινότητα, μέχρι στιγμής, πως η τυπική διαδικασία καθαρισμού και απολύμανσης αρκεί, μια και ο COVID-19 δεν θεωρείται ιδιαίτερα ικανός για επιβίωση στο εξωτερικό περιβάλλον. Από το MERS έως το SARS, διαπιστώνεται ότι οι κοροναϊοί μπορούν να μείνουν σε άψυχες επιφάνειες όπως μέταλλο, γυαλί ή πλαστικό για έως και 9 ημέρες, αλλά μπορούν να απενεργοποιηθούν αποτελεσματικά ως εξής: αφού πρώτα καθαρίσουμε τις επιφάνειες με συμβατικές μεθόδους (πχ σαπουνόνερο), συνεχίζουμε με την απολύμανση των επιφανειών, με ένα από τα παρακάτω διαλύματα: 62-71% αιθανόλης (οινόπνευμα), διάλυμα 0.5% υπεροξειδίου του υδρογόνου (οξυζενέ) ή με διάλυμα 0,1% υποχλωριώδους νατρίου (χλωρίνη) με εφαρμογές του 1 λεπτού.
Συνοπτικά τα καλύτερα εργαλεία μας για να μην κολλήσουμε είναι
• προστατευόμαστε από διαπιστωμένα μολυσμένους ανθρώπους, αν μένουμε μαζί ή απαιτείται στενή επαφή μαζί τους, φορώντας μάσκες και οι δύο. χειρουργική μάσκα type 2R εκείνος, κι εμείς προστατευτική μάσκα τύπου FFP2
• δεν χρησιμοποιούμε κοινό ποτήρι/πιρούνι/καλαμάκι, οδοντόβουρτσα, γυαλιά, κινητό, τάμπλετ, κλπ με ύποπτα να φέρουν ίωση άτομα.
• διενεργούμε τακτικό και σωστό πλύσιμο και απολύμανση των χεριών μας.
• κρατάμε τα χέρια μακριά από το πρόσωπό μας (στόμα, μάτια, μύτη).
• καθαρίζουμε τις επιφάνειες προσγείωσης σταγονιδίων από διαπιστωμένα μολυσμένους άρρωστους ανθρώπους.
• ζητάμε από τα διαπιστωμένα μολυσμένα άτομα του περιβάλλοντός μας να συνεργαστούν με περιορισμό της κίνησης σε χώρους που συναθροίζονται υγιή άτομα, καλή ατομική υγιεινή, χρήση χειρουργικής μάσκας type 2R, σωστή εθιμοτυπία βήχα και φτερνίσματος (βήχας σε χαρτομάντηλο ή στον αγκώνα), χρήση μέσων για μείωση του βήχα (ατμός, καραμέλες, σιρόπι).
Οι εξελίξεις τρέχουν, περιμένουμε καλά νέα όπως την παραγωγή εμβολίου κατά του COVID-19, όμως σε κάθε περίπτωση τα ατομικά μέτρα προφύλαξης παραμένουν το ισχυρό όπλο κατά της μετάδοσης του ιού.
Ο Νίκος Γδοντέλης είναι Βιολόγος (Bsc, Msc). Είναι Διευθύνων Σύμβουλος της AG ADVENT AE και επικεφαλής της πρωτοβουλίας POSI SHIELD που είναι το πρόγραμμα ασπίδα για την πρόληψη και έλεγχο μολυσματικών ασθενειών στα ξενοδοχεία και άλλες επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών.
Ράλλυ με οδηγό την εμπειρία του παρελθόντος
Ο COVID-19 έχει μπει πλέον στο καθημερινό μας λεξιλόγιο και, ενώ ο κόσμος κατακλύζεται με πληροφορίες σχετικά την εξέλιξη του, δεν υπάρχουν επαρκείς πρωτογενής πληροφορίες που θα βοηθούσαν τις αρχές να εξειδικεύσουν τις δράσεις ελέγχου της εξάπλωσης της επιδημίας. Αναπάντητα είναι ακόμη βασικά ερωτήματα όπως η επίδραση των κλιματολογικών συνθηκών στην εξάπλωση του ιού, ο λόγος εμφάνισης περιπτώσεων επαναμόλυνσης αποθεραπευμένων ασθενών, κλπ. Η σταδιακή μείωση όμως του ρυθμού εξάπλωσης στην Κίνα δείχνει πως οι εφαρμοζόμενες μέχρι σήμερα πρακτικές είναι ικανοποιητικές.
Οι κρατικές αρχές και οι διεθνής οργανισμοί, με πρώτο τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας -Π.Ο.Υ.-, δίνουν οδηγίες στους πολίτες, βασιζόμενοι σε γνώσεις που αντλήθηκαν από επιδημίες κοροναϊογενούς προέλευσης του πρόσφατου παρελθόντος, όπως το σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS) και το αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής (MERS).
Όμως ο COVID-19 εκτιμάται ότι είναι πιο μεταδοτικός από τους μέχρι σήμερα καταγεγραμμένους κοροναϊούς. Ο αριθμός των ατόμων που μπορεί να μολύνει ένα άρρωστο άτομο, γνωστός και ως βασικός αριθμός αναπαραγωγής R0, είναι ο τρόπος με τον οποίο οι επιστήμονες καθορίζουν την μεταδοτικότητα μιας μολυσματικής ασθένειας. Το R0 για τον SARS και τον MERS τελικά υπολογίστηκαν κοντά στο 3 και λιγότερο από 1, αντίστοιχα, και το εκτιμώμενο R0 του COVID-19 υπολογίστηκε πρόσφατα περίπου στο 3,28 με τον ΠΟΥ να υποστηρίζει πως τελικά – στη φάση εξασθένησης- θα διαμορφωθεί από 1,4 – 2,5.
Το επίπεδο R0 του COVID-19 έχει οδηγήσει στο συμπέρασμα πως πρόκειται για μια ασθένεια που εξαπλώνεται με άμεση επαφή ή με μεγαλύτερα σταγονίδια φορτωμένα με ιούς, τα οποία ταξιδεύουν μόνο μερικά μέτρα παρά με ελαφρύτερα αερομεταφερόμενα σωματίδια (αερογενής μετάδοση). Στις περιπτώσεις αυτές τα πρωτόκολλα καταλήγουν σε ένα ενθαρρυντικό συμπέρασμα: οι απλές τεχνικές ελέγχου και πρόληψης, όπως το συχνό πλύσιμο των χεριών και η σωστή χρήση μάσκας, μπορούν να συμβάλλουν αποφασιστικά στην επιβράδυνση της εξάπλωσης του.
Ιχνηλατώντας τις βασικές διαδρομές μετάδοσης
Πρωταρχικός τρόπος μετάδοσης του COVID-19 φαίνεται να είναι η άμεση επαφή της βλεννογόνου μεμβράνης (μάτια, μύτη και στόμα) ενός ατόμου με μολυσματικά σταγονίδια, που προέρχονται απευθείας από μολυσμένο συμπτωματικό ή ασυμπτωματικό άτομο. Διαδικασίες που παράγουν τέτοιου είδους σταγονίδια είναι ο βήχας, η απόχρεμψη, το φτέρνισμα, η ρινική καταρροή και η ομιλία. Τα νοσούντα άτομα που εμφανίζουν παραγωγικά συμπτώματα της ίωσης COVID-19 συνήθως παράγουν και ‘’απελευθερώνουν’’ ιούς σε μεγαλύτερες ποσότητες από εκείνους που εμφανίζουν λιγότερα συμπτώματα. Ασθενείς με έντονο βήχα και καταρροή μεταδίδουν πιο εύκολα την ίωση.
Η επιστημονική κοινότητα έχει συμπεράνει πως οι περισσότερες μολύνσεις συμβαίνουν σε άτομα που έρχονταν σε στενή επαφή (μεγάλος χρόνος παραμονής σε απόσταση <1 μέτρου) με εκείνους που ήδη πάσχουν, στο σπίτι δηλαδή ή στην εργασία. Οικογένεια, φίλοι, συμμαθητές και συνάδελφοι βάλλονται στην πρώτη γραμμή. Η μετάδοση μεταξύ αγνώστων σε περιστασιακές και κοινωνικές επαφές πρέπει να θεωρηθεί πιο σπάνια και επιτελείται μόνο όταν υπάρχει έντονη έκθεση (σε χώρους πυκνής συνάθροισης και σε μέσα μαζικής μεταφοράς) ή σε χώρους υψηλού κινδύνου μετάδοσης, όπως τα ιατρεία και τα νοσοκομεία. Ας μην βιαστούμε λοιπόν να ενοχοποιήσουμε την χειραψία.
Ο COVID-19 μεταδίδεται με σταγονίδια από εκκρίσεις των βλεννογόνων (βήχας φτέρνισμα ομιλία, καταρροή κ.α.. τα οποία μολύνουν άμεσα, όσο είναι στον αέρα, τους βλεννογόνους υγιών ατόμων, ( μάτια, μύτη, εσωτερικό των αυτιών ή στόμα). Άρα μόνο τα άτομα που είναι σε κοντινή απόσταση είναι πιθανό να μολυνθούν. Για τον καθορισμό της μολυσματικής απόστασης πρέπει να συνυπολογιστούν και άλλοι παράγοντες όπως η θερμοκρασία και η σχετική υγρασία του χώρου, αλλά και η ύπαρξη τυχόν ρευμάτων αέρα.
Η μετάδοση μπορεί επίσης να συμβεί έμμεσα μέσω επαφής με μολυσμένες επιφάνειες με τα χέρια υγιούς ατόμου και, μετά η μεταφορά με τα χέρια στις βλεννογόνους τους. Αυτό συμβαίνει επειδή τα σταγονίδια του αναπνευστικού συστήματος είναι μεγάλα και δεν μπορούν να παραμείνουν αιωρούμενα στον αέρα για ώρα και έτσι συνήθως διασκορπίζονται σε μικρές αποστάσεις και κατακάθονται και επιμολύνουν τις επιφάνειες γύρω από τον ασθενή. Το μέγεθος των σταγονιδίων είναι >5μm και για να μην διαφεύγουν από τον νοσούντα, ικανοποιητική προφύλαξη παρέχει η χειρουργική μάσκα με προδιαγραφή type 2R.
Ευτυχώς φαίνεται πως ο COVID-19 δεν μεταφέρεται αερογενώς όπως συμβαίνει με άλλους ιούς ή μικροοργανισμούς.
Σταματώντας τα «ύποπτα» σταγονίδια
Για τον ασθενή: είναι απαραίτητο να φορέσει τη χειρουργική μάσκα type 2R (κατηγοριοποίηση EN14683:2019) αμέσως μόλις εξακριβωθεί η μόλυνση. Εμποδίζει έτσι να ελευθερωθούν τα σταγονίδια του σάλιου ή των εκκρίσεων από την άνω αναπνευστική οδό.
Για τους οικείους του: είναι απαραίτητη μια προστατευτική μάσκα κατηγορίας FFP2 ή και FFP3 (κατηγοριοποίηση EN149:2001) για μέγιστη διήθηση σωματιδίων, αερολυμάτων και σταγονιδίων όσο φροντίζουν τον ασθενή. Στην περίπτωση αυτή η μάσκα μπορεί να συνδυαστεί με ένα προστατευτικό κάλυμμα για την προστασία των ματιών.
Για την καθημερινότητα: Αν εργάζεστε με άτομα σε κοντινή επαφή ή χρησιμοποιείτε πολυσύχναστα μέσα μαζικής μεταφοράς και ανήκετε στις ευπαθείς ομάδες (άνω των 60 ή με χρόνιες νόσους), τότε η προληπτική χρήση χειρουργική μάσκα μπορεί να σας προστατεύσει από την εισπνοή των «αμαρτωλών» σταγονιδίων. Στην τελευταία περίπτωση απλά προσέξτε η χειρουργική μάσκα να έχει αδιάβροχο στρώμα.
Σωστή τοποθέτηση προστατευτικής μάσκας
Αφαιρέστε τη μάσκα από τη συσκευασία και εφαρμόστε την στο πρόσωπο κρατώντας την μόνο από το λάστιχο.
Εάν δεν υπάρχει συγκεκριμένη ένδειξη, η πιο ‘’αγρία΄΄ πλευρά πρέπει να εφαρμοστεί στο πρόσωπο κα η πιο λεία εξωτερικά.
Αν η μάσκα δένεται με 4 κορδόνια (δεσμούς), τοποθετήστε και δέστε πρώτα τους άνω δεσμούς στο πάνω μέρος του κεφαλιού και τους κάτω δεσμούς στο επίπεδο του λαιμού. Η μάσκα πριν δεθεί θα πρέπει να έχει ξετυλιχθεί πλήρως.
Η μάσκα πρέπει να καλύπτει τη μύτη, το στόμα και το πηγούνι.
Στην περίπτωση της προστατευτικής μάσκας κατηγορίας FFP2 που διαθέτει ενσωματωμένο φίλτρο, είναι δυνατόν να ελέγξετε ότι η μάσκα μπήκε σωστά κλείνοντας την επιφάνεια του φίλτρου με καθαρά χέρια και εισπνέοντας αργά. Εάν η μάσκα τείνει να ‘’μαζεύει’’ στο πρόσωπο, είναι καλά τοποθετημένη, διαφορετικά είναι ελλαττωματική ή έχει τοποθετηθεί λάθος.
Μόλις τοποθετηθεί η μάσκα, δεν πρέπει να αγγίξετε ή να την τοποθετήσετε ξανά (εκτός κατά την αφαίρεση).
Εάν η μάσκα είναι για μία χρήση, μόλις αφαιρεθεί, πρέπει να απορριφθεί αμέσως με τον κατάλληλο τρόπο.
Η μάσκα πρέπει να αλλάζει τακτικά: τουλάχιστον κάθε τρεις ώρες η απλή χειρουργική μάσκα (ή όταν έχει υγρανθεί η εξωτερική επιφάνεια) και μεταξύ τριών και οκτώ ωρών η μάσκα με φίλτρο.
Οπωσδήποτε πρέπει να πλένετε τα χέρια σας πριν και μετά από κάθε αλλαγή μάσκας.
Επιφάνειες όπου προσγειώνονται σταγονίδια
Οι ιοί που μολύνουν τον άνθρωπο είναι ευάλωτοι έξω από το σώμα μας εξαιτίας του τρόπου κατασκευής τους, καθώς, ο κάθε ιός είναι ένα κομμάτι RNA ή DΝΑ που ζει και αναπτύσσεται σε ειδικό βιολογικό πρωτεϊνικό φάκελο ο οποίος ονομάζεται καψίδιο. Οι ιοί δεν μπορούν να πολλαπλασιαστούν αν δεν απορροφηθούν από κύτταρα του σώμα μας.
Μόλις ένας ιός βρεθεί έξω από το σώμα μας, το καψίδιο του αρχίζει να υποβαθμίζεται και όσο πιο κακή είναι η κατάσταση του καψιδίου του, τόσο λιγότερο πιθανό είναι να επιβιώσει και να μολύνει. Τα καψίδια υποβαθμίζονται ταχύτερα σε κρύα, ξηρά περιβάλλοντα. Επίσης υποβαθμίζονται ταχύτερα σε μαλακές και όχι σε σκληρές επιφάνειες. Αυτό συμβαίνει επειδή χρειάζονται υγρασία για να επιβιώσουν και μαλακές επιφάνειες απορροφούν αυτή την υγρασία. Είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ακριβώς πόσο καιρό οι ιοί μπορούν να παραμείνουν άθικτοι εκτός του σώματος, αφού εξαρτώνται τόσο πολύ από τις περιβαλλοντικές συνθήκες.
Πρόσφατη μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ανθρώπινοι κοροναϊοί μπορούν να διαρκέσουν σε επιφάνειες σε θερμοκρασία δωματίου για έως και 9 ημέρες.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι πρώτες εκτιμήσεις του ΠΟΥ αναφέρουν ότι ο ιός COVID-19 μπορεί να επιβιώσει σε σκληρές επιφάνειες για λίγες μόνο ώρες και πιθανότατα ακόμη λιγότερο χρόνο σε πορώδεις επιφάνειες όπως χαρτόνι ή ύφασμα.
Πιο αναλυτικά: ο COVID-19 φαίνεται να είναι σταθερός στα κόπρανα και στα ούρα σε θερμοκρασία δωματίου για τουλάχιστον 1-2 ημέρες. Τα δεδομένα επίσης έδειξαν ότι το SARS-CoV έχει απομονωθεί από κόπρανα σε χαρτί, επιφάνεια τύπου φορμάικα και σοβαντισμένο τοίχο επιχρισμένο τοίχωμα μετά από 36 ώρες, σε πλαστική επιφάνεια και ανοξείδωτο χάλυβα μετά από 72 ώρες και μετά από 96 ώρες σε επιφάνειες από γυαλί (τζάμι, οθόνη, γυαλιά οράσεως και ηλίου).
Είναι ελλιπή όμως τα στοιχεία σχετικά με τη μεταδοτικότητα κοροναϊών από μολυσμένες επιφάνειες στα χέρια. Θεωρείται όμως ασφαλές το συμπέρασμα πως η επαφή με μολυσμένη επιφάνεια και η αυτομόλυνση στην συνέχεια, είναι μια δευτερεύουσα πηγή μετάδοσης του COVID-19, λιγότερο σημαντική από τη άμεση μετάδοση με σταγονίδια από άτομο φορέα.
Απολυμαίνω τις ύποπτες επιφάνειες
Τι γίνεται με την πιθανότητα, τα προϊόντα από την Κίνα που φθάνουν σε μας να προκαλέσουν μετάδοση του COVID-19; Καταρχήν αυτό απλά αποκλείεται ως πιθανότητα… Όμως το μεγαλύτερο ερωτηματικό που πρέπει να απαντηθεί είναι αν για τον καθαρισμό και την απολύμανση επιφανειών με πιθανότητα παρουσίας COVID-19 απαιτείται κάποιο ειδικό και εξεζητημένο πρωτόκολλο. Θεωρείτε από την διεθνή κοινότητα, μέχρι στιγμής, πως η τυπική διαδικασία καθαρισμού και απολύμανσης αρκεί, μια και ο COVID-19 δεν θεωρείται ιδιαίτερα ικανός για επιβίωση στο εξωτερικό περιβάλλον. Από το MERS έως το SARS, διαπιστώνεται ότι οι κοροναϊοί μπορούν να μείνουν σε άψυχες επιφάνειες όπως μέταλλο, γυαλί ή πλαστικό για έως και 9 ημέρες, αλλά μπορούν να απενεργοποιηθούν αποτελεσματικά ως εξής: αφού πρώτα καθαρίσουμε τις επιφάνειες με συμβατικές μεθόδους (πχ σαπουνόνερο), συνεχίζουμε με την απολύμανση των επιφανειών, με ένα από τα παρακάτω διαλύματα: 62-71% αιθανόλης (οινόπνευμα), διάλυμα 0.5% υπεροξειδίου του υδρογόνου (οξυζενέ) ή με διάλυμα 0,1% υποχλωριώδους νατρίου (χλωρίνη) με εφαρμογές του 1 λεπτού.
Συνοπτικά τα καλύτερα εργαλεία μας για να μην κολλήσουμε είναι
• προστατευόμαστε από διαπιστωμένα μολυσμένους ανθρώπους, αν μένουμε μαζί ή απαιτείται στενή επαφή μαζί τους, φορώντας μάσκες και οι δύο. χειρουργική μάσκα type 2R εκείνος, κι εμείς προστατευτική μάσκα τύπου FFP2
• δεν χρησιμοποιούμε κοινό ποτήρι/πιρούνι/καλαμάκι, οδοντόβουρτσα, γυαλιά, κινητό, τάμπλετ, κλπ με ύποπτα να φέρουν ίωση άτομα.
• διενεργούμε τακτικό και σωστό πλύσιμο και απολύμανση των χεριών μας.
• κρατάμε τα χέρια μακριά από το πρόσωπό μας (στόμα, μάτια, μύτη).
• καθαρίζουμε τις επιφάνειες προσγείωσης σταγονιδίων από διαπιστωμένα μολυσμένους άρρωστους ανθρώπους.
• ζητάμε από τα διαπιστωμένα μολυσμένα άτομα του περιβάλλοντός μας να συνεργαστούν με περιορισμό της κίνησης σε χώρους που συναθροίζονται υγιή άτομα, καλή ατομική υγιεινή, χρήση χειρουργικής μάσκας type 2R, σωστή εθιμοτυπία βήχα και φτερνίσματος (βήχας σε χαρτομάντηλο ή στον αγκώνα), χρήση μέσων για μείωση του βήχα (ατμός, καραμέλες, σιρόπι).
Οι εξελίξεις τρέχουν, περιμένουμε καλά νέα όπως την παραγωγή εμβολίου κατά του COVID-19, όμως σε κάθε περίπτωση τα ατομικά μέτρα προφύλαξης παραμένουν το ισχυρό όπλο κατά της μετάδοσης του ιού.
Ο Νίκος Γδοντέλης είναι Βιολόγος (Bsc, Msc). Είναι Διευθύνων Σύμβουλος της AG ADVENT AE και επικεφαλής της πρωτοβουλίας POSI SHIELD που είναι το πρόγραμμα ασπίδα για την πρόληψη και έλεγχο μολυσματικών ασθενειών στα ξενοδοχεία και άλλες επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών.
Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
Ειδήσεις
Δημοφιλή
Σχολιασμένα
