Νίκος Φελέκης

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης, με την κριτική που της ασκούν, απλώς την παρενοχλούν. Δεν την αντιπολιτεύονται. Οι διαφωνίες τους, ανεξαρτήτως της οξύτητας των τόνων που διατυπώνονται, δεν περιγράφουν κάποια άλλη πολιτική ή ένα διαφορετικό στρατηγικό σχέδιο ανόρθωσης της χώρας. 

Είναι μικροδιορθωτικές του υφιστάμενου μνημονιακού προγράμματος και γι’ αυτό ήκιστα ελκυστικές στους πολίτες. Ειδικά όταν διατυπώνονται από κόμματα όπως η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ, που έχουν ασκήσει παρόμοιες κυβερνητικές πολιτικές και τα οποία για 40 χρόνια νέμονταν εναλλάξ την κυβερνητική και κρατική εξουσία. Τα δύο «αντισυστημικά» κόμματα που έχουν απομείνει, το ΚΚΕ και η Χρυσή Αυγή, λόγω ιδεολογίας έχουν περιορισμένο εκλογικό ακροατήριο, ενώ και τα ίδια δεν θέτουν θέμα ανάληψης της διακυβέρνησης.

Μη υπαρχούσης λοιπόν αντιπολιτεύσεως, αλλά και επειδή δεν έχουν περάσει ούτε τρεις μήνες από τις εκλογές, είναι λογικό η πολιτική κυριαρχία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛ. να συνεχίζεται αδιατάρακτη. Τα όσα λέγονται περί επικείμενης πτώσης της είναι αβάσιμα και πρωτίστως εκφράζουν την επιθυμία όσων διαφωνούν μαζί της. Οτι η κοινωνική δυσαρέσκεια, λόγω των μέτρων, είναι μεγάλη δεν υπάρχει καμία αμφιβολία.

Εξίσου μεγάλη, όμως, είναι και η δυσπιστία έως και απαξία των πολιτών για όσους διεκδικούν να τη διαδεχθούν. Η μόνη ουσιαστική απειλή για την κυβέρνηση προέρχεται από το εσωτερικό της. Και κυρίως από τη δυνατότητα του πρωθυπουργού να συγκρατήσει τις κεντρόφυγες τάσεις που αναπτύσσονται στην κοινοβουλευτική πλειοψηφία με αφορμή τις επικείμενες νομοθετικές ρυθμίσεις για το Ασφαλιστικό και τους αγρότες.

Προσώρας αυτές είναι μικρές και πιθανότατα ο πρωθυπουργός θα καταφέρει να τις ελέγξει. Ακόμη, όμως, και αν χαθεί η κοινοβουλευτική πλειοψηφία ο Αλέξης Τσίπρας σχεδιάζει να την ανακτήσει -και μάλλον θα τα καταφέρει- με πρόθυμους από το Ποτάμι, την Ενωση Κεντρώων, τη Δημοκρατική Συμπαράταξη και ενδεχομένως τη Νέα Δημοκρατία.

Oι σχέσεις με τους ΑΝ.ΕΛ.

Η μεγαλύτερη πηγή ανησυχίας για τον πρωθυπουργό, πάντως, δεν είναι η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά η συμπεριφορά του Πάνου Καμμένου και των βουλευτών του. Το τελευταίο διάστημα πυκνώνουν οι πληροφορίες που αναφέρουν ότι οι σχέσεις πρωθυπουργού και αρχηγού των ΑΝ.ΕΛ. δεν είναι είναι το ίδιο καλές με το παρελθόν. Η μεταβίβαση της αρμοδιότητας των εξοπλιστικών προγραμμάτων του Ναυτικού από τον υπουργό Αμυνας στον αναπληρωτή του Δημήτρη Βίτσα λέγεται ότι έχει δυσαρεστήσει τον Πάνο Καμμένο -όχι τόσο επί της ουσίας όσο για το μήνυμα που εκπέμπεται σε μια περίοδο που του ασκείται κριτική για την αγορά προσφάτως μεταχειρισμένων ελικοπτέρων και παλαιότερα των «σαπακιών» αεροσκαφών με απευθείας ανάθεση στη Lockheed, σκάνδαλο που αποκάλυψε το «ΘΕΜΑ» και προκάλεσε πολιτική θύελλα- και δεν αποκλείεται να προκληθεί μελλοντική ένταση στις σχέσεις τους η οποία μπορεί, ανάλογα και με γενικότερες εξελίξεις, να οδηγήσει ακόμη και σε κυβερνητικό διαζύγιο. 

Εάν αυτό συμβεί, θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι η πρόσκληση σε Ποτάμι και ΠΑΣΟΚ να μπουν στην κυβέρνηση θα βρει ανταπόκριση, καθώς και τα δύο αυτά κόμματα μέχρι τώρα ασκούσαν και συνεχίζουν να ασκούν δριμεία κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ για τη σύμπραξή τους με τους ΑΝ.ΕΛ. Η αλλαγή κυβερνητικού εταίρου είναι κάτι που επιθυμούν και οι Ευρωπαίοι συνομιλητές του πρωθυπουργού και ιδίως η Ομάδα Σοσιαλιστών και Δημοκρατών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στην οποία μελλοντικά, και εφόσον τελεσφορήσουν οι συζητήσεις που γίνονται στο παρασκήνιο, προσβλέπει να ενταχθεί και ο ΣΥΡΙΖΑ.

Τρεις προϋποθέσεις

Για να μπορέσουμε, πάντως, να προβλέψουμε με ασφάλεια τι θα συμβεί μελλοντικά στο κυβερνητικό σχήμα (και όχι να κάνουμε τις χαρτορίχτρες: η κυβέρνηση θα πέσει με την ψήφιση του Ασφαλιστικού, σε δύο μήνες, τον Μάρτιο κ.λπ.) θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα σε τρία μέτωπα. 

• Πρώτον, με την εκλογή αρχηγού στη Ν.Δ., αν δηλαδή θα παραμείνει ενωμένη μετά το αποτέλεσμα της εκλογής αρχηγού της. Διαφορετική θα είναι η πολιτική εξέλιξη αν η αξιωματική αντιπολίτευση δώσει την εντύπωση ότι δρομολογείται σε ράγες ουσιαστικής ανασυγκρότησης και διαφορετική αν εισέλθει σε πορεία διάσπασης, κάτι που ορισμένοι δεν το αποκλείουν.

•  Δεύτερον, με την ψήφιση των δύο «σκληρών» νομοθετημάτων, του Ασφαλιστικού και, κυρίως, του Αγροτικού, όπου προβλέπεται να εκφραστούν και οι περισσότερες διαφωνίες. Εάν είναι μικρές στον αριθμό, έχει καλώς. Διαφορετικά θα ενεργοποιηθούν τα σενάρια ανασύνθεσης του κυβερνητικού σχήματος. Η Ενωση Κεντρώων ή έστω κάποιοι βουλευτές της εκτιμάται ότι θα τείνουν ασμένως χείρα βοηθείας στην κυβέρνηση. Η άνοδος, επ’ εσχάτης, των αντιπολιτευτικών τόνων από τον Βασίλη Λεβέντη περισσότερο ερμηνεύονται ως τακτική συνδιαλλαγής προκειμένου να αποσπάσει περισσότερα οφέλη παρά ως άρνηση στήριξης της κυβερνήσεως. Χείρα βοηθείας θα τείνει και το Ποτάμι ή έστω κάποιοι βουλευτές του. Η ερώτηση για συμμετοχή ή όχι στην κυβέρνηση, στο εσωκομματικό δημοψήφισμα που οργάνωσε προσφάτως ο Σταύρος Θεοδωράκης εκτιμάται ότι ήταν η προπαρασκευή του άλλοθι για να πορευτεί μελλοντικά χέρι-χέρι με τον Τσίπρα. Το συντριπτικό αποτέλεσμα (80% υπέρ) αναμφισβήτητα τον βοηθάει σε αυτή την προοπτική.

• Τρίτον, με την αξιολόγηση του προγράμματος από την τρόικα. Εάν τον Μάρτιο δοθεί το ΟΚ, τότε τα πράγματα γίνονται πιο εύκολα για τον Αλέξη Τσίπρα και την κυβέρνησή του. Εάν επιστρέψει το ενδεχόμενο του Grexit και τα σενάρια συντεταγμένης χρεοκοπίας, όπως κάποιοι πιθανολογούν, τότε τα πράγματα όντως θα δυσκολέψουν πολύ και η κυβέρνηση θα περιέλθει σε δυσχερή θέση. Η πιθανότερη εξέλιξη, πάντως, είναι να υπάρξει μια επανάληψη του παρελθόντος και να έχουμε ακόμα ένα «ναι μεν αλλά», μια ενδιάμεση κατάσταση που δεν θα πυροδοτεί άμεσες και ακραίες εξελίξεις, αλλά θα αφήσει την κατάσταση να σέρνεται ή κατ’ άλλους να «σήπεται» και θα αναβάλει για αργότερα τις εγχώριες εξελίξεις, με τους ξένους, αλλά και κάποιους Ελληνες επιχειρηματίες να έχουν εν τω μεταξύ επωφεληθεί από τις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών και τις αποκρατικοποιήσεις των περιφερειακών αεροδρομίων, του Ελληνικού και άλλων ασημικών, περιλαμβανομένων και ενεργειακών projects, του Δημοσίου. Ενδεχομένως αυτή η εξέλιξη να βολεύει την κυβέρνηση προκειμένου να μακροημερεύσει, δεν βοηθάει όμως τη χώρα.

Ελαστικότητα

Το σίγουρο πάντως είναι ότι ο Τσίπρας θα πρέπει, εκτός της αντιπολίτευσης, να ανάψει ένα κερί και στη Μαρίν Λεπέν και τους τζιχαντιστές του ISIS. Η ευθεία απειλή που συνιστούν και οι δύο για τη φυσιογνωμία και τη συνοχή της Ε.Ε. αναμφισβήτητα έχει οδηγήσει πολλούς στις Βρυξέλλες να δουν με διαφορετικό μάτι την Ελλάδα και να τους καταστήσουν πιο ελαστικούς, κατόπιν υποδείξεων και των Αμερικανών, στην υλοποίηση της ακραίας δημοσιονομικής πειθαρχίας που έχουν επιβάλει οι νεοφιλελεύθεροι Τεύτονες στη Γηραιά Ηπειρο. 
Με τον κόσμο γύρω μας να φλέγεται και με την αντιπολίτευση σε κατάσταση ανυποληψίας, είναι λογικό οι εταίροι-δανειστές, αλλά και η εγχώρια επιχειρηματική ελίτ να έχουν συμβιβαστεί με την ιδέα ότι στο προβλεπτό μέλλον ο μόνος φερέγγυος συνομιλητής τους είναι ο Αλέξης Τσίπρας και η κυβέρνησή του είτε με το υφιστάμενο σχήμα είτε με κάποιο άλλο. Εξάλλου αυτή είναι και η γενικότερη αίσθηση των πολιτών, αλλά και της πολιτικής τάξης και των διαμορφωτών της κοινής γνώμης. Οσο δεν υπάρχει αξιόπιστη εναλλακτική, στους τυφλούς θα βασιλεύει ο μονόφθαλμος και η... στάμνα θα πηγαίνει στη βρύση χωρίς να σπάει. Αυτή τη στιγμή είναι πιο πιθανό η κυβέρνηση να περάσει τα μέτρα για το Ασφαλιστικό, τους αγρότες και όσα άλλα προβλέπονται στα προαπαιτούμενα για την επόμενη αξιολόγηση παρά να πέσει, όπως κάποιοι προφητεύουν, το επόμενο δίμηνο. 

Μάλιστα κοινοτικές πηγές υποστηρίζουν ότι η τρόικα ενδεχομένως δεν θα είναι τόσο αυστηρή έναντι της κυβέρνησης επειδή αφενός θεωρεί ότι το καραβάνι (πρόγραμμα) προχωρά και κατανοεί την ανάγκη των σκυλιών (κυβέρνηση) κάποιες φορές να ουρλιάζουν και αφετέρου επειδή θέλει να στηρίξει τον Αλέξη Τσίπρα για να υπάρχει πολιτική σταθερότητα στη χώρα μας. Πάντως δεν κατανοούν τους υψηλούς τόνους του πρωθυπουργού για το ΔΝΤ, καθώς, όπως λένε, ο ίδιος ο Ολάντ έχει πει στον Τσίπρα ότι εφόσον η κυβέρνηση είναι εντάξει στις υποχρεώσεις της, τότε αυτός αναλαμβάνει τη δέσμευση το ΔΝΤ να παραμείνει στο πρόγραμμα ως απλός παρατηρητής και να μην υιοθετείται η σκληρή ατζέντα του Ταμείου για το ελληνικό πρόγραμμα. 

Εάν πάντως συμβούν γεγονότα που θα κλονίσουν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, τότε το πιθανότερο είναι να σχηματιστεί μια μίνι οικουμενική κυβέρνηση με την προσθήκη βουλευτών που θα προέρχονται σίγουρα από τα κόμματα των Βασίλη Λεβέντη και Σταύρου Θεοδωράκη και ενδεχομένως της Φώφης Γεννηματά και του διαδόχου του Γιάννη Πλακιωτάκη. Στην περίπτωση αυτή θα αναγκαστεί και ο πρωθυπουργός να λειάνει κι άλλο τις γωνίες της πολιτικής του και να αναπροσαρμόσει την τακτική των λεκτικών πυροτεχνημάτων, όπως «όχι στο ΔΝΤ», για λόγους πρόσκαιρης κομματικής συσπείρωσης. Αυτό για τον πρωθυπουργό αποτελεί πρόβλημα, καθώς η ύψιστη προτεραιότητά του είναι να παραμείνει ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία και, όπως έχει εξομολογηθεί σε συνομιλητές του, αν χρειαστεί για να το πετύχει να ανέβει και να ξανανέβει το βουνό, θα το κάνει.