Νίκος Φελέκης

Οι παρασκηνιακές συνεννοήσεις των «ομαδαρχών» του ΣΥΡΙΖΑ, πριν από το Πολιτικό Συμβούλιο της Τρίτης, είχαν το αποτέλεσμα που ήθελε ο Αλέξης Τσίπρας. Η παύση των εχθροπραξιών επετεύχθη. Προσώρας. Το ένστικτο αυτοσυντήρησης των μεγαλοστελεχών της Κουμουνδούρου λειτούργησε καταπραϋντικά τόσο στους πολεμοχαρείς της αριστερής μειοψηφίας, που δεν ήθελαν να συσταθεί Πειθαρχικό Συμβούλιο, όσο και στους αιμοδιψείς προεδρικούς, που απαιτούσαν την καρατόμηση του Τσακαλώτου. Η εντολή Τσίπρα στους «ομαδάρχες» ήταν να μη σφαχτούν και να αφήσουν πίσω την εσωστρέφεια.

Επιπροσθέτως, να βρουν κοινό τόπο στα οργανωτικά του κόμματος και ιδιαίτερα στις νομαρχιακές και περιφερειακές οργανώσεις. Εδώ το θύμα ήταν οι πασοκογενείς. Σύμφωνα με όσα υποστηρίζει μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου, η απόφαση να πραγματοποιηθούν τον Φεβρουάριο οι νομαρχιακές συνελεύσεις με τα υφιστάμενα μέλη «ουσιαστικά δίνει τη χαριστική βολή στη διεύρυνση του κόμματος». Και ο λόγος είναι ότι στα όργανα θα εκλεγούν αυτοί που θέλουν οι δύο αντιμαχόμενες ομάδες των προεδρικών και των «53+». Και μάλιστα σε μεταξύ τους συμφωνία. Η απόφαση «τουλάχιστον το 20% των μελών των νομαρχιακών οργάνων να προέρχεται από τη διεύρυνση» δεν πρόκειται να τηρηθεί, εκτιμά στέλεχος του Πολιτικού Συμβουλίου που γνωρίζει καλά και τα παρασκήνια και τα μαγειρέματα.

Ηδη ο Πάνος Σκουρλέτης πρότεινε τα εκτός ΣΥΡΙΖΑ στελέχη να είναι αυστηρά 20% και όχι περισσότερα και ζήτησε να συνέλθει η Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ για να αποφασίσει σχετικά. Αντίθετα, ο Νίκος Παππάς, που εκπροσωπεί τη μεγάλη ομάδα των προεδρικών, ζήτησε η σύνθεση των νέων οργάνων να είναι 50% από μέλη του ΣΥΡΙΖΑ και 50% από την Προοδευτική Συμμαχία. Η πιθανότητα τα νέα όργανα του ΣΥΡΙΖΑ να συγκροτηθούν στο πρότυπο του Πολιτικού Συμβουλίου (ΣΥΡΙΖΑ - πασοκογενείς και «γεφυροποιοί») είναι μάλλον μικρή. Και ο λόγος είναι ότι οι Νομαρχιακές Επιτροπές παραμένουν ερμητικά κλειστές.

Αυτά βλέπει ο Τσίπρας και φρικάρει

Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, εμποδίζεται ακόμη και η εγγραφή νέων μελών, προερχομένων από το ΠΑΣΟΚ ή ευρύτερα την Κεντροαριστερά. Ενώ δεν είναι και λίγες οι φορές που υπάρχει ακόμη και πόλωση ανάμεσα στους «καθαρούς» του παραδοσιακού ΣΥΡΙΖΑ και τους «βρώμικους» του ΠΑΣΟΚ, τη συνεισφορά του οποίου στη χώρα, κορυφαία στελέχη από τον Τζανακόπουλο έως τον Τσακαλώτο κρίνουν, για να το πούμε κομψά, αρνητικά. «Επειδή κάποιοι μικροαξιωματούχοι και ιδεολογικοπολιτικοί νταβατζήδες εμποδίζουν τη διεύρυνση, έχουμε το φαινόμενο σε κάποιους νομούς να έχουμε δύο Νομαρχιακές Επιτροπές», μας λέει μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου που προέρχεται από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ και δεν μασάει τα λόγια του.

Μπορεί στους πολίτες οι εσωκομματικές μάχες χαρακωμάτων να φαίνονται (και είναι) μίζερες, όμως για τις ομάδες εξουσίας της Κουμουνδούρου είναι πολύ σημαντικές, αφού από την έκβασή τους και τον οργανωτικό συσχετισμό που θα καταγραφεί, εν πολλοίς, εξαρτάται και η δική τους επιβίωση. Οχι μόνο πολιτικά και ιδεολογικά, αλλά για ορισμένους και επαγγελματικά.

Ο βασικός λόγος που τα εσωκομματικά μεθοριακά επεισόδια είναι απωθητικά για την κοινή γνώμη σχετίζεται με το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δίνει την εντύπωση ότι, αντί να ασχολείται με τα αντιπολιτευτικά του καθήκοντα, καταναλώνει τις δυνάμεις του στις εσωκομματικές μάχες. Και η αλήθεια είναι ότι ορισμένοι στην Κουμουνδούρου, και πρωτίστως στελέχη της αριστερής μειοψηφίας, δεν βιάζονται, όπως ο Τσίπρας, να επιστρέψει ο ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση επειδή έχουν «στρατηγική δεύτερου κόμματος». Φέρνουν δε ως παράδειγμα τις θέσεις που διατυπώνουν διακεκριμένα στελέχη από την ομάδα των «53+», όπως ο Χριστόφορος Παπαδόπουλος, σύμφωνα με τις οποίες «ο κύριος στόχος δεν πρέπει να είναι η επιστροφή στην κυβέρνηση, αλλά η δημιουργία αντίβαρου στο σύστημα».

Αυτά βλέπει ο Τσίπρας και φρικάρει. Και ορισμένοι εκ των συνεργατών του εκφράζουν σκεπτικισμό για τη μακροημέρευση της εκεχειρίας που επετεύχθη την παραμονή της συνεδρίασης του Πολιτικού Συμβουλίου. Κάποιοι μάλιστα βάζουν και στοιχήματα για τον χρόνο που τα ξίφη θα παραμείνουν στα θηκάρια. «Μία εβδομάδα, δύο, πάντως μήνα δεν θα κρατήσει...», διατείνεται πρώην (κανονικός) υπουργός και νυν σκιώδης. Θεωρεί δε ότι η εκεχειρία θα αποβεί τελικά σε βάρος του Αλέξη, επειδή, κατ’ αυτόν, αυτό που έγινε το προηγούμενο διάστημα είναι να αναγορευτεί και επισήμως ο Τσακαλώτος διάδοχος του Τσίπρα. Με αυτή την εκτίμηση συμφωνεί και έτερος σκιώδης υπουργός, που όμως ανήκει στην αριστερή μειοψηφία: «Ο Ευκλείδης πλέον είναι και για το κόμμα και για την κοινωνία ο δελφίνος του Αλέξη. Αν χάσουμε τις εκλογές, τα βλέμματα όλων θα στραφούν σε αυτόν. Μέχρι τώρα η απουσία εναλλακτικής ηγεσίας ήταν το απόλυτο πλεονέκτημα του Τσίπρα. Τώρα που ο Ευκλείδης πείστηκε να βγει μπροστά, η αριστερή πτέρυγα ενισχύεται. Οχι μόνο για να μη φτιαχτεί αρχηγικό κόμμα, αλλά και για να αποτραπεί η μετατροπή του ΣΥΡΙΖΑ από κόμμα της Αριστεράς σε φορέα της σοσιαλδημοκρατίας και του προοδευτικού Κέντρου».

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, όπως μας λέει, ότι ακόμη και πασοκογενείς έχουν αρχίσει να προσεγγίζουν τον Ευκλείδη, επειδή θεωρούν ότι, τηρουμένων των αναλογιών με το ΠΑΣΟΚ, ο πρώην υπουργός Οικονομικών θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένα είδος αριστερού εκσυγχρονιστή-αντίβαρο στον Ανδρέα, όπως ο Σημίτης. Φέρνει δε ως παράδειγμα τα ευρήματα πρόσφατης δημοσκόπησης η οποία δείχνει, μετά τη σύγκρουση με τον Τσίπρα (για το αν είναι «πολιτικός απατεώνας» ο Μητσοτάκης), να ενισχύεται η δημοτικότητα του Τσακαλώτου στους εκτός ΣΥΡΙΖΑ ψηφοφόρους. Εκτός από τους πασοκογενείς έχει αυξηθεί και η συμπάθεια στους «γεφυροποιούς». Στο Πολιτικό Συμβούλιο η ταύτιση των «53+» με τους «γεφυροποιούς» έφτασε μάλιστα στο σημείο να σηκώνονται ο ένας μετά τον άλλον (από τον Τσακαλώτο μέχρι τον Λάμπρου) και να δηλώνουν «με κάλυψε ο Νίκος Μπίστης». Η κάλυψη που παρείχε ο Μπίστης ήταν βέβαια για τα εθνικά, όμως τα εθνικά είναι ένας βασικός τομέας διχασμού στον ΣΥΡΙΖΑ. Και στον οποίο ο Τσίπρας είναι στο άλλο στρατόπεδο, αυτό των «πατριωτών», και όχι στους «κοσμοπολίτες» όπου ανήκουν ο Τσακαλώτος, ο Μπίστης, ο Φίλης και σχεδόν το σύνολο όσων προέρχονται από την ανανεωτική Αριστερά και ιδιαίτερα όσοι ομνύουν στον Λεωνίδα Κύρκο.

«εθνικη φαγωμαρα»

Ενδεχομένως, τα εθνικά θέματα να αποτελέσουν την επόμενη εστία έντασης στον ΣΥΡΙΖΑ. Πολύ πιθανό να αποτελέσουν την αχίλλειο πτέρνα του Τσίπρα και να απολέσει τα όποια οφέλη έχει εισπράξει από τη μεταστροφή Μητσοτάκη στο Μακεδονικό. Για παράδειγμα, στο Πολιτικό Συμβούλιο ο Δημήτρης Χατζησωκράτης προχώρησε ένα βήμα πιο μπροστά απ’ όλους για τη θέση που πρέπει να έχει ο ΣΥΡΙΖΑ στο περιεχόμενο των διερευνητικών επαφών που ξεκινούν. Επικαλέστηκε τον Λεωνίδα Κύρκο, ο οποίος είχε ταχθεί υπέρ της συνεκμετάλλευσης με τους Τούρκους στο Αιγαίο. Ο Τσίπρας και οι συνεργάτες του φοβούνται ότι σε περίπτωση που αρχίσουν να τσακώνονται στον ΣΥΡΙΖΑ για τη Χάγη, το συνυποσχετικό και τη συνεκμετάλλευση, ο μόνος κερδισμένος θα είναι ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Αντί δηλαδή στην ελληνοτουρκική προσέγγιση να αναδειχθούν, όπως ελπίζει ο Τσίπρας, οι αντιθέσεις στο εσωτερικό της κυβέρνησης, τα φώτα της δημοσιότητας να πέσουν στην αξιωματική αντιπολίτευση. Προφανώς, την «εθνική φαγωμάρα» στον ΣΥΡΙΖΑ θέλει να εκμεταλλευτεί και η Φώφη Γεννηματά και γι’ αυτό επιτέθηκε με σφοδρότητα στην κυβέρνηση για τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Κορυφής. Θέλει να προσεγγίσει το λεγόμενο «πατριωτικό κομμάτι» των ανδρεοπαπανδρεϊκών ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ που έχουν πάει στον ΣΥΡΙΖΑ, με το επιχείρημα ότι Μητσοτάκης και Τσίπρας μετά το Μακεδονικό τα βρίσκουν και στα Ελληνοτουρκικά.

Οι διαφορετικές, σε κάποια σημεία και αποκλίνουσες, προσεγγίσεις στα Ελληνοτουρκικά προβληματίζουν τον Αλέξη Τσίπρα για το αν θα πρέπει να συνεδριάσει εκ νέου το Πολιτικό Συμβούλιο. Την Τρίτη είπε στους 41 συντρόφους του ότι μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεδριάσει το Πολιτικό Συμβούλιο για τα θέματα εξωτερικής πολιτικής. «Απομένει να δούμε αν θα φανεί συνεπής στη δέσμευσή του ή θα φοβηθεί τις παρενέργειες από την γκάμα των διαφορετικών απόψεων που θα ειπωθούν και οι οποίες, κατά πάσα πιθανότητα, θα προβοκαριστούν από την κυβέρνηση και τα φιλικά σε αυτήν μέσα ενημέρωσης», μας λέει μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου.

Το σίγουρο είναι ότι ο Τσίπρας δεν δέχεται, όπως ο Μπίστης, ο Τσακαλώτος και τα άλλα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ ότι η συνεκμετάλλευση μπορεί να είναι, με τα σημερινά τουλάχιστον δεδομένα, θέση της χώρας. Κάποιοι συνεργάτες του, βλέποντας και τις δημοσκοπήσεις, δεν θεωρούν ότι η κοινή γνώμη πρέπει να τροφοδοτηθεί, σε διάστημα μιας εβδομάδας, με ένα νέο μενού εσωστρέφειας. Εξάλλου, μια πρώτη συζήτηση έγινε και μάλιστα ο Νίκος Φίλης παρατήρησε ότι δεν είναι δυνατόν, την ώρα που είναι ο Πομπέο στην Αθήνα, το κείμενο της απόφασης του Πολιτικού Συμβουλίου να μην κάνει νύξη για το γεγονός και ευρύτερα για το πλέγμα των ελληνοαμερικανικών σχέσεων. Δεν ήταν όμως το μόνο προβληματικό σημείο στο κείμενο της απόφασης που συνέταξε ο γραμματέας του κόμματος Δημήτρης Τζανακόπουλος.

Χρειάστηκε να γίνουν αρκετές αλλαγές προκειμένου να υπερψηφιστεί, με μοναδική εξαίρεση τον Στέφανο Τζουμάκα που το καταψήφισε. Οχι μόνο επειδή δεν συμμερίζεται την εκτίμηση ότι η κυβέρνηση βρίσκεται σε κρίση και ότι άρχισε το ξήλωμα του πουλόβερ του Μητσοτάκη, ούτε επειδή, όπως λέει, είναι υπέρ μιας γραμμής που «θα συγκροτεί πολιτική και κοινωνική πλειοψηφία και όχι μέτωπα», που είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στον σκληρό πυρήνα του ΣΥΡΙΖΑ ανεξαρτήτως τάσεων, αλλά και γιατί διαφωνεί με τον τρόπο που επιχειρείται η διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ.

Η Διεύρυνση

Την ίδια αρνητική άποψη για τη διεύρυνση προς την Κεντροαριστερά φαίνεται πως έχουν και άλλα στελέχη που προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ και έχουν πάει ή θέλουν να ενταχθούν στον ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία. «Από τη συμπεριφορά τους, ιδιαίτερα στις νομαρχιακές οργανώσεις, φαίνεται ότι δεν μας θέλουν ως ισότιμα μέλη, αλλά να μας χρησιμοποιήσουν ως εκλογικό βραχίονα και για την επικράτηση στα μεταξύ τους παιχνίδια κομματικής εξουσίας», υποστηρίζει περιφερειακό στέλεχος με επιρροή στον επαγγελματικό του χώρο και την τοπική κοινωνία.

Το κεντρικό πρόβλημα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, πάντως, όπως το επεσήμαναν οι Νίκος Βούτσης, Μενέλαος Γκίβαλος, Στέφανος Τζουμάκας και άλλοι, είναι ότι κάποιοι δεν έχουν συνειδητοποιήσει πως ο αντικυβερνητισμός δεν αρκεί για να ανακάμψει πολιτικά και εκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ, χρειάζονται εναλλακτικό κυβερνητικό πρόγραμμα, ριζοσπαστικό πολιτικό σχέδιο και κοινωνικές συμμαχίες. Κάτι με το οποίο συμφώνησε ο Τσίπρας, αλλά, όπως είπε, υπάρχει ζήτημα πολιτικής αξιοπιστίας επειδή αυτά που είχαμε υποσχεθεί δεν τα κάναμε και ο κόσμος δεν έχει κατανοήσει ότι δεν τα κάναμε επειδή μας είχαν το πιστόλι στον κρόταφο. Εκτός από το ζήτημα αξιοπιστίας, ο Τσίπρας επέμεινε και στην τήρηση των κανόνων από τα στελέχη και γι’ αυτό απευθυνόμενος στον Τσακαλώτο είπε ότι στη συμπεριφορά του υπάρχουν τρία προβλήματα. Το πρώτο είναι θέμα ουσίας, αν δηλαδή είναι πολιτικός απατεώνας ο Μητσοτάκης ή όχι. Το δεύτερο σχετίζεται με τις προθέσεις, αν δηλαδή κάποιος θέλει να ζημιώσει το κόμμα. Δεν πιστεύω, είπε, ότι ο Ευκλείδης ή κάποιος άλλος έχει πρόθεση να φθείρει το κόμμα. Και το τρίτο, που είναι και το πιο ουσιαστικό, είναι η ζημιά στην κοινωνία. Οι διαφοροποιήσεις έχουν παρενέργειες, οι οποίες προκαλούν ζημιά στην κοινωνία σε μια στιγμή που προκαλούνται τα πρώτα ρήγματα στην αξιοπιστία της κυβέρνησης. Ο Τσακαλώτος αντέτεινε ότι «το πρόβλημα δεν είναι αν είμαστε ή όχι με τον Αλέξη, αλλά να μπορούμε να λέμε ελεύθερα τη γνώμη μας». Δεν έθεσε ευθέως θέμα αρχηγού και αρχηγικού κόμματος, αλλά όλοι αυτό κατάλαβαν.

Εξάλλου, όπως μας λέει παλιός και έμπειρος κοινοβουλευτικός, «ανεξαρτήτως του τι λένε οι διάφορες ομάδες και οι εκπρόσωποί τους, αυτό που θέλουν οι “53+”, ο Τσακαλώτος, ο Φίλης, ο Σκουρλέτης και οι υπόλοιποι, είναι να μη γίνει ο ΣΥΡΙΖΑ αρχηγικό κόμμα». Κάποιοι πάνε και ένα βήμα παραπέρα και λένε: «Οχι αρχηγικό κόμμα, όχι μονοκομματική κυβέρνηση». Η αριστερή μειοψηφία δεν είναι λοιπόν αντίθετη στον αρχηγό Τσίπρα, αλλά σε αυτοδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ. Προσώρας αυτή φαντάζει αδύνατη, όμως το ερώτημα, όπως μας το διατυπώνει ακραιφνής προεδρικός, είναι «τι θα κάνει ο Τσακαλώτος εάν το εκλογικό αποτέλεσμα δεν δώσει αυτοδυναμία στο πρώτο κόμμα. Είναι διατεθειμένος να συνεργαστεί και με τον Μητσοτάκη, αφού αυτός δεν είναι απατεώνας; Κι αν ναι, ποιοι θα τον ακολουθήσουν;».