Μιλτιάδης Νεκτάριος

Στη χώρα μας το σύστημα πρωτοβάθμιας περίθαλψης δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί πλήρως και οι πολίτες αντιμετωπίζουν προβλήματα πρόσβασης, συνέχειας στην περίθαλψη, καθώς και συντονισμού των προσφερόμενων υπηρεσιών. Η οργάνωση της πρωτοβάθμιας περίθαλψης είχε πάντα δεύτερη προτεραιότητα σε σχέση με τη νοσοκομειακή περίθαλψη, με αποτέλεσμα οι προσφερόμενες υπηρεσίες να έχουν μεγάλες ελλείψεις στην πρόληψη, στην προαγωγή της υγείας, στις κοινωνικές υπηρεσίες και τις υπηρεσίες αποκατάστασης. Προσπάθειες αναδιοργάνωσης της πρωτοβάθμιας περίθαλψης έγιναν πολλές φορές, με τελευταία αυτή που ξεκίνησε το 2017, αλλά καμία δεν έχει ολοκληρωθεί.

Οι υπηρεσίες αυτές είχαν αναπτυχθεί επαρκώς την περίοδο 2000-2004, αλλά στη συνέχεια οι σχετικές υποδομές είτε διαλύθηκαν, είτε υπολειτουργούν μέχρι σήμερα. Το ΙΚΑ την περίοδο 2000-2004 ανέπτυξε το πανελλήνιο σύστημα των τηλεφωνικών ραντεβού μέσω του οποίου κανονίζονταν ημερησίως 65.000 ιατρικά ραντεβού στις μονάδες υγείας του ΙΚΑ σε όλη την Ελλάδα, με τα εξής αποτελέσματα: (α) την εξαφάνιση των ατέλειωτων ουρών αναμονής των ασφαλισμένων, (β) την παρακολούθηση της καθημερινής εργασίας των 8.000 γιατρών, (γ) την ηλεκτρονική καταγραφή του ιατρικού ιστορικού των ασφαλισμένων, και (δ) την καταγραφή της ημερήσιας χρήσης του ιατρικού και εργαστηριακού εξοπλισμού. Ολες αυτές οι υποδομές διαλύθηκαν με την πάροδο του χρόνου.
Την ίδια περίοδο το ΙΚΑ ξεκίνησε τη μηχανογραφική επεξεργασία 2.000.000 συνταγών φαρμάκων μηνιαίως, που συνταγογραφούσαν οι 8.000 γιατροί του ΙΚΑ και εκτελούνταν σε 12.000 φαρμακεία σε όλη τη χώρα. Στο τέλος του μήνα όλοι οι γιατροί λάμβαναν έκθεση με τα πεπραγμένα τους και προσάρμοζαν ανάλογα τη συνταγογράφησή τους. Το αποτέλεσμα ήταν η σημαντική περιστολή της φαρμακευτικής δαπάνης. Αυτή ήταν η πρώτη εφαρμογή ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημόσιου & Ιδιωτικού Τομέα) στην Ελλάδα, αλλά δεν ανανεώθηκε η σύμβαση με τους ιδιώτες όταν έληξε η πρώτη τριετία. Το ίδιο σύστημα επιβλήθηκε στη χώρα από την τρόικα μέσω των μνημονίων το 2012.

Τώρα, μετά από είκοσι χαμένα χρόνια, πρέπει επιτέλους η σημερινή κυβέρνηση να ανασυγκροτήσει από την αρχή την πρωτοβάθμια περίθαλψη. Η χώρα διαθέτει πλήρες δίκτυο τοπικών μονάδων υγείας και αγροτικών ιατρείων με επαρκείς εξοπλισμούς, καθώς και τους περισσότερους γιατρούς σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη αναπτυγμένη χώρα. Αυτό που λείπει είναι η πολιτική βούληση για τον σχεδιασμό, την οργάνωση, τη διοίκηση και τη λειτουργία ενός μοντέρνου πρωτοβάθμιου συστήματος υγείας, το οποίο, μεταξύ άλλων, θα αποφορτίσει σε τεράστιο ποσοστό και τη σημερινή επιβαρυμένη λειτουργία των νοσοκομείων του ΕΣΥ. Αυτό θα συμβεί με πολλούς τρόπους, αλλά κυρίως με την ανάληψη της καθημερινής ευθύνης υποστήριξης των χρονίως πασχόντων. Τα άτομα με χρόνιες ασθένειες κατατάσσονται σε δέκα κατηγορίες, έχουν ανάγκη τη συνεχή ιατρική εξυπηρέτηση και απορροφούν το 70% των συνολικών δαπανών υγείας. Η υπαγωγή των πρωτοβάθμιων μονάδων και κέντρων υγείας στα κατά τόπους νοσοκομεία, αφενός, θα αποφορτίσει τα νοσοκομεία του ΕΣΥ και, αφετέρου, θα βελτιώσει σημαντικά το επίπεδο υπηρεσιών υγείας προς τους χρονίως πάσχοντες.

Πέραν της ραγδαίας βελτίωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών στους χρονίως πάσχοντες, το νέο σύστημα πρωτοβάθμιας υγείας θα πρέπει να επικεντρωθεί στην οργάνωση και λειτουργία ενός Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικής Υγείας (Digital Health), το οποίο θα ανήκει στον ΕΟΠΥΥ, θα καλύπτει το σύνολο του πληθυσμού σε όλη την επικράτεια και θα δομηθεί με βάση τις πιο προωθημένες ψηφιακές τεχνολογίες σε διεθνές επίπεδο. Μέσω αυτής της ψηφιακής υποδομής θα συντονίζεται σε ημερήσια βάση η πρόσβαση 20.000 επισκέψεων σε Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών, καθώς και εισαγωγών στα νοσοκομεία του ΕΣΥ σε όλη τη χώρα. Επίσης, θα ρυθμίζονται ημερησίως 70.000 επισκέψεις πολιτών σε μονάδες πρωτοβάθμιας περίθαλψης σε όλη τη χώρα. Το ηλεκτρονικό σύστημα υγείας θα καταγράφει, σε ημερήσια βάση, όλες τις ιατρικές πράξεις σε όλη τη χώρα, με αποτέλεσμα να αποθηκεύεται το ιατρικό ιστορικό των ασθενών (χωρίς να χρειάζονται πλέον κάρτες υγείας) και να παρακολουθείται η πληρωμή από τον ΕΟΠΥΥ των προσφερόμενων υπηρεσιών προς όλους τους παρόχους υγείας, δημόσιους και ιδιωτικούς.
Κάποιοι θα διερωτηθούν αν μπορούν να δημιουργηθούν τόσο εξελιγμένες ψηφιακές υποδομές στην Ελλάδα. Η απάντηση βρίσκεται στη μεγάλη ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα που είναι σε εξέλιξη. Εξάλλου, παρόμοια συστήματα πληροφορικής διαθέτουν όλοι οι μεγάλοι διεθνείς ασφαλιστικοί οργανισμοί που εξυπηρετούν πολλαπλάσιους ασφαλισμένους σε σχέση με τον πληθυσμό της Ελλάδας.

Για την οργάνωση των μονάδων της πρωτοβάθμιας φροντίδας προτείνεται η χρήση ενός ενιαίου μοντέλου οργάνωσης και λειτουργίας, με στόχο τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητάς τους έναντι των αντίστοιχων ιδιωτικών μονάδων.

Επίσης, για τη μεγιστοποίηση των αναμενόμενων αποτελεσμάτων προτείνεται η διαδικασία leasing. Ορισμένα από τα υφιστάμενα κέντρα υγείας ή αγροτικά ιατρεία μπορούν να παραχωρηθούν σε κοινοπραξίες γιατρών με τη μορφή leasing του κτιρίου και του εξοπλισμού και να λειτουργούν πλέον ως ιδιωτικές εταιρείες, υπό την εποπτεία του ΕΣΥ. Τόσο οι πρωτοβάθμιες μονάδες υγείας του ΕΣΥ όσο και οι αντίστοιχες ιδιωτικές θα συμβάλλονται με τον ΕΟΠΥΥ, ο οποίος θα κατευθύνει και θα ελέγχει την παροχή των υπηρεσιών υγείας προς τους ασφαλισμένους του καθώς και την πληρωμή των παρόχων μέσω του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικής Υγείας.