Κώστας Μελάς

Υπάρχει ο περιορισμός του πρωτογενούς πλεονάσματος ύψους 3,5%, το οποίο έχει συμφωνηθεί μέχρι και το 2022 και δυστυχώς πρέπει να επιτυγχάνεται αποτελώντας παράλληλα τον αρνητικό υπερκαθορισμό της ελληνικής οικονομίας και στενεύοντας τα όρια άσκησης της δημοσιονομικής πολιτικής. Μάλιστα, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ε.Ε. αλλά και της Τραπέζης της Ελλάδος, η Ελλάδα κινδυνεύει να μην εκπληρώσει την υποχρέωσή της ως προς τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2019, μετά τα δημοσιονομικά μέτρα που ψηφίστηκαν την 15η Μαΐου 2019. Προκύπτει δημοσιονομικό κενό ύψους 0,6% του ΑΕΠ και επομένως το πρωτογενές πλεόνασμα θα διαμορφωθεί σε 2,9% του ΑΕΠ, έναντι στόχου 3,5%. Η κυβέρνηση βεβαίως υποστηρίζει ότι θα επιτευχθεί ο στόχος του 3,5%.

Η εκτιμώμενη μεγέθυνση του ΑΕΠ για το 2019 (Ε.Ε.: 2,1%, ΤτΕ 1,9%, ΙΟΒΕ 1,8%) υπολείπεται σημαντικά του μεγέθους που υπάρχει στον Προϋπολογισμό του 2019 (2,5%) δυσκολεύοντας περαιτέρω την εκτίναξη του ΑΕΠ σε σχεδόν διπλάσια μεγέθη, τα οποία επιθυμεί και διακηρύττει η νέα κυβέρνηση για το 2020. Η αυξημένη εξωστρέφεια καθιστά την ελληνική οικονομία περισσότερο ευάλωτη στην επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Για να πάμε από το 2% στο 4%, που είναι ο στόχος της νέας κυβέρνησης, δεν αρκούν οι φοροελαφρύνσεις, αλλά χρειάζεται και δομικός μετασχηματισμός της οικονομίας, που μόνο σε μικρό βαθμό έχει επιτευχθεί την τελευταία δεκαετία. Μετά δέκα χρόνια εφαρμογής των μνημονίων, το παραγωγικό υπόδειγμα εξακολουθεί να έχει όλα ή σχεδόν όλα τα χαρακτηριστικά της προ κρίσεως εποχής. Αποτελεί πρόκληση η διατήρηση ρυθμών ανάπτυξης ύψους 2% ετησίως, ή υψηλότερων, τα επόμενα χρόνια, η οποία προϋποθέτει: α) υγιή αύξηση των επενδυτικών δαπανών και του παραγωγικού δυναμικού, ιδίως σε κλάδους υψηλής παραγωγικότητας, β) ποιοτική αναβάθμιση της εργασίας και γ) ενίσχυση του ποσοστού των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών που συμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ανάκαμψη. Ολα αυτά δεν μπορούν να προέλθουν μόνο από τη μείωση των φορολογικών συντελεστών. Ο Ακαθάριστος Σχηματισμός Παγίου Κεφαλαίου για το 2018 διαμορφώθηκε στο 11,09% του ΑΕΠ, πολύ πιο χαμηλά από τον μέσο όρο των χωρών της Ευρωζώνης και μειωμένος σε σύγκριση και με το 2017 (12,51% του ΑΕΠ)

Η αγαπητή ιδέα της νεοκλασικής -νεοφιλελεύθερης σκέψης ότι οι μειώσεις των συντελεστών φορολογίας και των συνολικών φορολογικών εσόδων καλύπτονται μέσω της μεγέθυνσης του ΑΕΠ που δημιουργούν δεν επιβεβαιώνεται εμπειρικά (π.χ. αυτό που συμβαίνει στις ΗΠΑ). Για να καλυφθεί λοιπόν η τρύπα που ανοίγει η μείωση των φορολογικών συντελεστών η ελληνική οικονομία θα πρέπει να μεγεθύνεται με ρυθμό πάνω από 4%! Ενας ρυθμός που δεν φαντάζει καθόλου εφικτός, δεδομένου ότι σήμερα βρίσκεται στο 1,9%, που αποτελεί έναν ρυθμό καθόλου ευκαταφρόνητο, αν αναλογιστούμε μάλιστα ότι η Ευρωζώνη εκτιμάται ότι θα αναπτυχθεί με ρυθμό 1,2% (2019) και 1,4% (2020). Στις ΗΠΑ με ρυθμό μεγέθυνσης 2,9% (2019) μόνο το 0,3% μπορεί να αποδοθεί στη μείωση των φορολογικών συντελεστών. Συνεπώς, θα πρέπει να δούμε στην πράξη πώς θα λειτουργήσει η μείωση των φορολογικών συντελεστών στον ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ και πώς στη συνέχεια αυτή η μεγέθυνση στην αύξηση των φορολογικών εσόδων ώστε να καλυφθεί η φορολογική τρύπα.