Κλεοπάτρα Κοντονίκα

Ο κ. Στουρνάρας έφυγε χθες για να παρευρεθεί στο Eurogroup δηλώνοντας «είμαστε πανέτοιμοι». Και εννοούσε πώς η ελληνική κυβέρνηση ανταποκρίθηκε στις δεσμεύσεις της και έλαβε τα πλέον απεχθή και ιδιαιτέρως σκληρά για την ελληνική κοινωνία μέτρα. Μέτρα που απειλούν με ανθρωπιστική καταστροφή τους ήδη εξαντλημένους ψυχικά και σωματικά έλληνες πολίτες, μετά από τρία χρόνια αβεβαιότητας και αγωνίας για ένα ευρωπαϊκό αύριο.
 
Χθες, η Ευρώπη απεδείχθη κατώτερη των περιστάσεων. Μετά από 20 σχεδόν ώρες συνομιλιών, σκληρών διαπραγματεύσεων και αντεγκλήσεων, οι δανειστές δεν κατάφεραν να καταλήξουν σε ένα κοινά αποδεκτό σχέδιο για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Η σύνοδος μέσα από τη διελκυστίνδα μεταξύ ΔΝΤ και Γερμανίας κατέληξε σε ένα μεγαλοπρεπές φιάσκο, μεταθέτοντας εκ νέου την επίλυση για την επόμενη Δευτέρα.. Μέχρι τότε η δόση μπορεί να περιμένει, η κυβέρνηση βρίσκεται ήδη σε νευρική κρίση και η χώρα στην εντατική.

Και τούτο παρά την αναγνώριση των δανειστών πως η Ελλάδα τήρησε τα υπεσχημένα και ανέλαβε δεσμεύσεις εξοντωτικές οι οποίες λίγο έλειψαν να τινάξουν στον αέρα τη συνοχή της τρικομματικής κυβέρνησης.
Το ουσιαστικό διακύβευμα είναι πολύ μεγαλύτερο και πολύ πιο σημαντικό από την ίδια την εκταμίευση της δόσης, η οποία ωστόσο όσο καθυστερεί, σφίγγει τη θηλιά γύρω από την γονατισμένη ελληνική οικονομία.
Ωστόσο, το πρόβλημα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους είναι σοβαρότερο και αν δεν βρεθεί πραγματική λύση μπορεί να υπονομεύσει τη βιωσιμότητα της ίδιας της χώρας.

Αποδεικνύεται σήμερα ότι το περίφημο PSI που διέλυσε το ασφαλιστικό και το τραπεζικό σύστημα της χώρας, ο ορυμαγδός των μέτρων, η κατακρήμνιση των εισοδημάτων, η καταστροφική αύξηση της φορολογίας και αυτές ακόμη οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που ψηφίστηκαν πρόσφατα μετά βασάνων με το πολυνομοσχέδιο από τη Βουλή, είναι σταγόνα στον ωκεανό του χρέους. Με όλα αυτά και χωρίς άλλου είδους μέτρα για την περαιτέρω μείωσή του, το χρέος θα μειωθεί μόλις στο 140% περίπου του ΑΕΠ και σίγουρα δεν θα μπορεί να κριθεί βιώσιμο το 2020.
Το ΔΝΤ, επικαλούμενο τις καταστατικές του υποχρεώσεις πιέζει την ευρωπαϊκή πλευρά και κυρίως τη Γερμανία να δεχθούν «κούρεμα» των ομολόγων που διακρατεί ο επίσημος τομέας, δηλαδή των ομολόγων που είχαν εξαιρεθεί από το PSI. Η Γερμανία αρνείται κατηγορηματικά, δεδομένου ότι κάτι τέτοιο σημαίνει την καταβολή επιπρόσθετων χρημάτων από τους ευρωπαίους.

Στο τραπέζι των χθεσινών συζητήσεων ετέθησαν 18 (!) συνδυασμοί σεναρίων, που εξετάζουν μεταξύ άλλων μείωση των επιτοκίων δανεισμού, επιμήκυνση του χρόνου προσαρμογής, επαναγορά του υπάρχοντος χρέους που ισοδυναμεί με νέο κούρεμα των ήδη κουρεμένων ομολόγων του ιδιωτικού τομέα.

Μεταξύ των δυνητικών στρατηγικών για την βελτίωση της δυναμικής του δημοσίου χρέους της χώρας εξετάσθηκε να συμπεριληφθούν π.χ. η μείωση του επιτοκίου των διμερών διακρατικών δανείων που έλαβε η χώρα από τους ευρωπαίους εταίρους στα πλαίσια του πρώτου προγράμματος προσαρμογής και η επιστροφή τοκομεριδίων και κεφαλαιακών κερδών (διαφορά μεταξύ τιμής αγοράς και εξόφλησης στο άρτιο) των ομολόγων που κατέχει η ΕΚΤ.
Η επιλογή αυτή θα μπορούσε να επιφέρει συνολική μείωση του λόγου δημοσίου χρέους προς ΑΕΠ έως και 9,5 μονάδες σωρευτικά την περίοδο 2012-2020. Ωστόσο από μόνες τους οι επιλογές αυτές δεν φαίνεται να επαρκούν για την επίτευξη του στόχου μείωσης του χρέους στο 120% του ΑΕΠ το 2020. Σημειώνεται ότι ήδη το μέσο επιτόκιο με το οποίο δανείζεται σήμερα η Ελλάδα από τους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς της τρόικα κυμαίνεται ήδη σε χαμηλά επίπεδα (περίπου 2,15%).

Το ΔΝΤ παραμένει άκαμπτο να συμβιβαστεί με μια τέτοια λύση που στην πραγματικότητα είναι μη λύση και η Γερμανία από την πλευρά της παραμένει επίσης άκαμπτη μπροστά στο ενδεχόμενο του κουρέματος που αντιπροτείνει το ΔΝΤ.

Ως την ερχόμενη Δευτέρα που υποχρεωτικά λόγω εξαντλήσεως του χρόνου για την εκταμίευση της δόσης, οι δανειστές θα καταλήξουν σε κάποιο συμβιβασμό, είναι βέβαιον πως άπαντες θα επιδοθούν σε ένα μαραθώνιο παρασκηνιακών επαφών και διαβουλεύσεων.

Από την προηγούμενη όμως εμπειρία, διαφαίνεται πως θα προκρίνουν μια μεσοβέζικη λύση, υπό την πίεση των επερχόμενων γερμανικών εκλογών. Θα προτείνουν πιθανότατα ημίμετρα τα οποία θα συνοδεύονται από ακόμη μεγαλύτερες αντισταθμίσεις και αυτοματισμούς προσαρμογής της ελληνικής προσπάθειας. Δυστυχώς κανείς δεν μπορεί σήμερα να εμφανισθεί αισιόδοξος για μια επιτυχή έκβαση, για μια καθαρή και οριστική λύση για το χρέος. Μια τέτοια εξέλιξη, αναντίστοιχη της ελληνικής υπερπροσπάθειας και της θυσίας των ελλήνων πολιτών, όχι μόνο το τη βιωσιμότητα του χρέους δεν μπορεί να εγγυηθεί, αλλά ούτε αυτή τη βιωσιμότητα της χώρας που θα συνεχίσει να βουλιάζει στην ύφεση και να απομακρύνεται από την ανάπτυξη.

Σ’ αυτή την ευαίσθητη αλυσίδα, ο πιο ασθενής κρίκος είναι η πολιτική σταθερότητα. Η κυβέρνηση έχει φορτωθεί ένα τεράστιο κόστος και η κοινωνία –το σπουδαιότερο- έχει φορτωθεί ένα δυσανάλογα μεγάλο βάρος. Οι αμφιβολίες, οι παλινωδίες, η διατήρηση της αμφισβήτησης, μόνο σε αποσταθεροποίηση μπορεί να οδηγήσει.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η οικονομία δεν μπορεί να ανταποκριθεί και η κοινωνία στα πρόθυρα της έκρηξης δύσκολα θα επιδείξει άλλη ανοχή, εισπράττοντας μια τόσο προσβλητική και απαξιωτική «απόρριψη» των θυσιών της. Μετά από τρία χρόνια αγωνίας στην κόψη του ξυραφιού, το δίλημμα ευρώ ή δραχμή είναι ήδη ξεπερασμένο. Διάδοχος του φόβου είναι η απογοήτευση και της απογοήτευσης, είναι μόνον η οργή που οδηγεί σε ανεξέλεγκτες εκρήξεις.
Η κυβέρνηση οφείλει να το λάβει αυτό σοβαρά υπόψη της και να εξηγήσει πάση θυσία στους διεθνείς «συμμάχους» και τους εταίρους της πως εκείνοι πλέον είναι εκτεθειμένοι απέναντι στην Ελλάδα και πως οδηγούμεθα με μαθηματική ακρίβεια σε ευρωπαϊκό εκτροχιασμό.

Το πρόβλημα πια δεν είναι ελληνικό και ως τέτοιο θα πρέπει να αντιμετωπισθεί. Διαφορετικά ουδείς μπορεί να εγγυηθεί την ήδη κλονισμένη ευρωπαϊκή συνοχή.