Χαράλαμπος Ανθόπουλος

Είναι αλήθεια ότι στο τηλεοπτικό διάγγελμά του στις 13.4.2020 η φράση του ότι «μετά την κρίση η κάθε εξουσία οφείλει να εγκαταλείπει το απυρόβλητο της ανάγκης, δυναμώνοντας τη λογοδοσία. Γιατί καμία έκτακτη συνθήκη δεν μπορεί να αμφισβητεί τη δημοκρατική ευαισθησία» άφηνε ίσως ένα τέτοιο περιθώριο. Ωστόσο, η ιδέα ότι μετά από κάθε κρίση θα πρέπει να γίνονται εκλογές για να λειτουργήσει ο μηχανισμός της πολιτικής ευθύνης των κυβερνώντων απέναντι στους εκλογείς έχει πλέον ξεπεραστεί εκ των πραγμάτων, αφού ζούμε στην εποχή των αλλεπάλληλων κρίσεων.

Το γεγονός ότι στη συντριπτική τους πλειονότητα οι πολίτες δεν θέλουν καν να ακούνε για πρόωρες εκλογές δείχνει ότι το ζητούμενο στην παρούσα συγκυρία είναι η αποτελεσματική διαχείριση των κρίσεων, όχι οι διαδοχικές εκλογές. Για τον λόγο αυτό είναι παρωχημένη και η προερχόμενη από τον βρετανικό κοινοβουλευτισμό «θεωρία της εντολής», η οποία υποχρεώνει το κυβερνών κόμμα να υλοποιεί το πρόγραμμα που πρότεινε στους εκλογείς, αλλιώς να ζητά ανανέωση της λαϊκής εντολής. Διότι κανένα προεκλογικό πρόγραμμα δεν μπορεί να παραμείνει αμετάβλητο όταν αλλάζουν με τέτοια ταχύτητα όλα τα δεδομένα: οικονομικά, κοινωνικά, διεθνή, γεωπολιτικά, τεχνικά, υγειονομικά. Και τελικά η λογοδοσία -ή, μάλλον για να χρησιμοποιήσουμε έναν πιο κλασικό όρο, η πολιτική ευθύνη των κυβερνώντων- δεν έχει ως παράμετρό της την υλοποίηση του προεκλογικού προγράμματος, το οποίο αναγκαστικά υφίσταται τροποποιήσεις, συμπληρώσεις και προσαρμογές, αλλά την ικανότητα της κυβέρνησης να θεραπεύσει το γενικό συμφέρον.

Είναι βέβαια γνωστό από την Ιστορία ότι η Δημοκρατία είναι ανελέητη: ακόμη και μια κυβέρνηση που εξυπηρέτησε με τον καλύτερο τρόπο το γενικό συμφέρον μπορεί να χάσει τις εκλογές. Αυτή όμως είναι η δημοκρατική μέθοδος, δεν υπάρχει άλλη. Η διάχυτη εμπιστοσύνη που απολαμβάνει κατά την παρούσα στιγμή η κυβέρνηση δείχνει ότι οι πολίτες αναγνωρίζουν την αποτελεσματικότητά της στη διαχείριση της κρίσης της πανδημίας.

Αυτό της παρέχει τη νομιμοποίηση και την πολιτική αυτονομία για τη διαχείριση της δεύτερης φάσης της πανδημίας, κατά την οποία θα είναι έντονες οι οικονομικές συνέπειες της υγειονομικής κρίσης. Γίνονται όμως ήδη κάποιοι κακοί χειρισμοί. Αρκεί κανείς να διαβάσει τον ιταλικό Τύπο, παραδοσιακά φιλικό προς την Ελλάδα, για να αντιληφθεί αμέσως τις επιπτώσεις από την ξαφνική κρίση με την Ιταλία, που θα πρέπει να απορροφηθεί αμέσως με προσωπική παρέμβαση του πρωθυπουργού. Θα πρέπει επίσης να είναι αυτονόητο ότι η εμπιστοσύνη που δείχνουν οι πολίτες προς την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό θα διαρραγεί αν τυχόν υιοθετηθεί η απερίσκεπτη ιδέα για διπλές εκλογές το φθινόπωρο, με άγνωστο ακόμη το τέλος της πανδημίας, προκειμένου να καεί η απλή αναλογική.