Γρηγόρης Τζιοβάρας

Για όποιον δεν εθελοτυφλεί, η κατάσταση που επικρατεί στην εγχώρια αγορά εργασίας δεν περιποιεί τιμή. Ούτε στα κόμματα, ούτε στα συνδικάτα, ούτε συνολικά στην κοινωνία μας. Κακά τα ψέματα, τα φαινόμενα εργοδοτικής αυθαιρεσίας, κυρίως στις πολλές μικρές επιχειρήσεις που απαρτίζουν την κατακερματισμένη ελληνική οικονομία, είναι πολύ συχνά. Και στις περισσότερες περιπτώσεις γίνονται ανεκτά, αφενός, λόγω της υψηλής ανεργίας και, αφετέρου, εξαιτίας της εγγενούς ανεπάρκειας των ελεγκτικών μηχανισμών να εκπληρώσουν τον ρόλο τους.

Δεν νομίζω ότι μπορεί κάποιος από τους νυν ή και τους πρώην κυβερνώντες να ισχυριστεί βασίμως ότι το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.), όπως αποκαλείται την τελευταία 12ετία η πάλαι ποτέ «Επιθεώρηση Εργασίας», ανταποκρίνεται στη βασική αποστολή του που είναι «να ελέγχει όλες τις επιχειρήσεις/εκμεταλλεύσεις ως προς την τήρηση και εφαρμογή των διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας».

Βοηθούσης και της οικονομικής κρίσης των τελευταίων ετών, δεν είναι, δυστυχώς, σπάνιες οι φορές που η 8ωρη απασχόληση και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη μεγαλύτερη, δηλώνεται ως 4ωρη εργασία. Με προφανή στόχο να καταβληθούν μικρότερες από τις αναλογούσες ασφαλιστικές εισφορές. Εννοείται ότι τη διαφορά την καρπώνεται ο εργοδότης, ο οποίος, με τον τρόπο αυτό, εκτός των άλλων, νοθεύει τον υγιή ανταγωνισμό, κάνοντας δυσχερέστερη τη θέση όχι μόνον των ίδιων των εργαζομένων του αλλά και των επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται στον ίδιο κλάδο και επιμένουν να είναι νομοταγείς.

Σε ακραίες περιπτώσεις έχουν καταγγελθεί ακόμη και υποθέσεις εργαζομένων που οδηγούνται σε ΑΤΜ τραπεζών για να αναλάβουν χρήματα που τους καταβλήθηκαν επειδή τα δικαιούνταν ως νόμιμες αμοιβές, αλλά, παρά ταύτα, υποχρεώνονται να τα επιστρέψουν επειδή οι εργοδότες τους δεν συμφωνούσαν με το θεσπισμένο επίπεδο αμοιβών. Για διάφορους, ωστόσο, λόγους που έχουν κυρίως να κάνουν με την αναξιοπιστία και την αναποτελεσματικότητά τους, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί της Πολιτείας δεν καταφέρνουν να επιβάλουν τη νομιμότητα και να τιμωρήσουν τους προκλητικούς παραβάτες.

Τούτων δοθέντων, ουδείς μπορεί να αρνηθεί την αναγκαιότητα παρέμβασης στις υφιστάμενες συνθήκες εργασιακής ζούγκλας που αναμφισβήτητα επικρατούν στην ελληνική αγορά εργασίας. Το ερώτημα, όμως, που ανακύπτει από τις οξύτατες αντιπαραθέσεις τις οποίες έχει προκαλέσει, πριν καν γίνει γνωστό το περιεχόμενό του, το νομοσχέδιο που ετοίμασε ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης, είναι αν δίνει τις απαιτούμενες απαντήσεις στα προβλήματα με τα οποία είναι αντιμέτωποι οι πραγματικά εργαζόμενοι και όχι τα κατά βάση επαγγελματικά στελέχη που απαρτίζουν τις διοικήσεις των συνδικαλιστικών οργανώσεων.

Δυστυχώς, η ένθεν κακείθεν ένταση, με την οποία διεξάγεται μέχρι στιγμής ο δημόσιος διάλογος για τις αλλαγές τις οποίες φιλοδοξεί να επιφέρει το κυβερνητικό νομοθέτημα, δεν επιτρέπει να δοθούν νηφάλιες απαντήσεις στα ερωτήματα αν από τις ρυθμίσεις που προτείνονται ευνοούνται οι εργαζόμενοι, όπως διατείνεται η κυβέρνηση, ή αν ικανοποιούνται οι εργοδότες, όπως επιμένουν τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Ο πραγματικός υπαίτιος του συγκρουσιακού κλίματος που εκ των πραγμάτων έχει δημιουργεί είναι δύσκολο να υποδειχθεί.

Διότι όσο δίκιο έχουν όσοι υποστηρίζουν ότι είναι αβάσιμοι οι ισχυρισμοί περί καθιέρωσης «εργασιακού Μεσαίωνα» από τη στιγμή που είναι οριακές οι μεταβολές στην προϋπάρχουσα διευθέτηση του χρόνους της 40ωρης εβδομαδιαίας εργασίας, άλλο τόσο δίκιο έχουν όσοι επιχειρηματολογούν ότι «η κυβέρνηση καταφεύγει στη μέθοδο του καρότου και του μαστιγίου». Πώς αλλιώς, άλλωστε, μπορεί να εξηγηθεί ότι με το ίδιο νομοσχέδιο θεσπίζονται κάποιες (λίγες;) ευνοϊκές ρυθμίσεις για τους εργαζόμενους, όπως η καθιέρωση της ψηφιακής κάρτας εργασίας ή η επέκταση των γονικών αδειών και στους πατέρες, αλλά την ίδια ώρα ο πυρήνας του κατατείνει στη μείωση του εργασιακού κόστους;

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η συνθήκη που οδήγησε στη μεταπολεμική οικονομική ευημερία την οποία γρηγορότερα ή αργότερα απόλαυσαν οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες δεν στηρίχθηκε στη συμπίεση των εισοδημάτων των εργαζομένων, αλλά στη ισορροπημένη κατανομή του αυξανόμενου πλούτου που κάθε φορά συνομολογούσαν οι κοινωνικοί εταίροι. Στις περισσότερες των περιπτώσεων η δικαιότερη κατανομή των εισοδημάτων τροφοδοτούσε την αυξημένη ζήτηση καταναλωτικών αγαθών και έδινε ώθηση στην ανάπτυξη.

Γι΄ αυτό και αν πράγματι η κυβέρνηση ενδιαφέρεται, όπως υποστηρίζει, «για τα πραγματικά συμφέροντα των πραγματικά εργαζομένων», στις νομοθετικές πρωτοβουλίες που θα καταλήξει εν τέλει για τη ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, δεν έχει παρά να ρίξει το βάρος της στην ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών για την προστασία των συμφερόντων αφενός των εργαζομένων και αφετέρου της υγιούς επιχειρηματικότητας, η οποία ανθεί όταν οι εργαζόμενοί της δρουν δημιουργικά επειδή είναι ικανοποιημένοι.

Ιδού, λοιπόν, πεδίον δόξης λαμπρό. Τόσο για την κυβέρνηση που διατυμπανίζει ότι πρόθεσή της είναι να βάλει τάξη στην εργασιακή ζούγκλα. Όσο και για την αντιπολίτευση που προσπαθεί να πείσει ότι «κόπτεται» για την προστασία των συμφερόντων των εργαζομένων.