Γρ. Νικολόπουλος

Η ομολογία του ΔΝΤ ότι το πρόγραμμα σταθεροποίησης της ελληνικής οικονομίας περιείχε λάθη είναι αναμφίβολα μια ευκαιρία για την ελληνική κυβέρνηση. Οχι ότι μας δίνεται η δυνατότητα να φύγουμε από το μνημόνιο -ούτε θα έπρεπε, κατά τη γνώμη μου, αφού δεν έχουμε έτοιμη κάποια άλλη ρεαλιστική δική μας πρόταση-, αλλά σίγουρα μας δίνει τη δυνατότητα να διαπραγματευόμαστε για να αποφύγουμε τα ακραία μέτρα που θα έστελναν την οικονομία μας σε ακόμη πιο βαθιά ύφεση και την κοινωνία σε ακόμη μεγαλύτερο αδιέξοδο. Το γεγονός ότι πρέπει να ληφθούν άμεσα κάποια αναπτυξιακά μέτρα είναι αναμφισβήτητο ακόμη και από τους σκληρότερους Ευρωπαίους - το παραδέχτηκε άλλωστε και ο Σόιμπλε, ο σκληρότερος όλων. Το ζήτημα βεβαίως είναι ότι εμείς δεν έχουμε έτοιμη πρόταση για αναπτυξιακά μέτρα, δεν ζητάμε τίποτα συγκεκριμένο και έτσι οι Ευρωπαίοι δεν σκίζονται να μας βρουν λύση. Το κακό με τις ελληνικές κυβερνήσεις -όλες ανεξαιρέτως, από την κυβέρνηση Παπανδρέου μέχρι αυτές των Παπαδήμου και Σαμαρά- είναι ότι δεν κατάφεραν να αντιπροτείνουν απολύτως τίποτα στους Ευρωπαίους, δεν είχαν δική τους πρόταση και σχεδιασμό ούτε για το πώς θα μειώσουν το έλλειμμα και το χρέος, ούτε για το πώς θα έρθει η ανάπτυξη.

Περιορίστηκαν να δίνουν τη μάχη για την προστασία του δημόσιου τομέα, για την αποφυγή οποιασδήποτε μεταρρύθμισης, από αυτές που ήταν και είναι απαραίτητες για τη χώρα, και κυρίως αυτές που θα εξυγίαιναν το Δημόσιο, θα μείωναν τη γραφειοκρατία και θα περιόριζαν τη διαφθορά. Ακόμη και σήμερα η διαφθορά βασιλεύει, η γραφειοκρατία πνίγει κάθε προσπάθεια και οι φόροι αφαιρούν κάθε ικμάδα της ελληνικής οικονομίας. Ολη αυτή η πολιτική γίνεται για να διατηρηθεί ο δημόσιος τομέας μεγάλος, οι κομματικοί υπάλληλοι να συνεχίσουν να ελέγχουν το Δημόσιο και οι πολιτικοί να μοιράζουν την (όποια) πίτα στους ημετέρους. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο οδηγήθηκε η οικονομία σε ύφεση και έφτασε η ανεργία στο 27%, και ιδίως στους νέους στο 60%, για να μην πειραχτεί ο δημόσιος τομέας και να μην αλλάξει τίποτα. Αντί λοιπόν να μειώσουν το έλλειμμα του Δημοσίου με περιορισμό του μεγέθους του, οι πολιτικοί μας προτίμησαν να αρπάξουν τα λεφτά των πολιτών μέσω φόρων και χαρατσιών. Ούτε καν τη φοροδιαφυγή δεν κοίταξαν να πιάσουν, για να ανακουφίσουν κάπως τους έντιμους φορολογουμένους που αναγκάζονται να πληρώνουν και το μερίδιο των φοροφυγάδων. Αυτή είναι, κατά τη γνώμη μου, η αποτυχία και όχι ο λάθος σχεδιασμός του μνημονίου. Αυτά όλα όμως είναι λίγο πολύ γνωστά και ειπωμένα πολλές φορές, τουλάχιστον από αυτήν εδώ τη στήλη.

Το νέο και εξαιρετικά ενδιαφέρον σήμερα νομίζω ότι είναι μια ανάλυση της Merrill Lynch, η οποία λέει δημοσίως κάτι που οι περισσότεροι Ελληνες ξέρουμε, αλλά κανείς δεν το έχει παραδεχτεί: ότι ανεχόμαστε όλες αυτές τις σκληρές πολιτικές (εμείς και οι Κύπριοι) επειδή λόγω γεωπολιτικής θέσης ανάμεσα σε Ευρώπη και Ασία θα αντιμετωπίζαμε άλλους, πολύ μεγάλους εθνικούς κινδύνους αν φεύγαμε. Αυτή είναι η πικρή αλήθεια. Βρισκόμαστε σε «παλιογειτονιά». Η Ελλάδα θα είχε άλλα περιθώρια διαπραγμάτευσης αν δεν φοβόμασταν ότι η αποχώρησή μας από την ευρωζώνη θα οδηγούσε σχεδόν αυτόματα σε απώλεια μιας ντουζίνας νησιών. Αυτός ο κίνδυνος ίσχυε πάντα και περιορίζει σημαντικά τις δυνατότητές μας στη διαπραγμάτευση. Διότι, αν έφευγαν π.χ. η Ιταλία ή η Ολλανδία από την Ε.Ε., θα είχαν μόνο οικονομικά σκαμπανεβάσματα, ενώ εμείς θα είχαμε και κίνδυνο πολέμου, δεν θα θεωρούμεθα πλέον Ευρώπη, αλλά θα βρισκόμασταν μετέωροι μεταξύ Ασίας, Ευρώπης και Αφρικής. Η ευρωπαϊκή ταυτότητα, λοιπόν, για την Ελλάδα είναι πολύ πιο σημαντική -επειδή αποτελεί ιστορικό στόχο και επειδή πολύ εύκολα μπορεί να αμφισβητηθεί-, ενώ για τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες το ζήτημα είναι πολύ απλούστερο.

Υπό αυτές τις συνθήκες, λοιπόν, η Ελλάδα -εφόσον καταφέρει να εμφανίζει πρωτογενές πλεόνασμα- μπορεί να στηριχτεί και στην άποψη του ΔΝΤ περί λάθους στη συνταγή και να διαπραγματευτεί μέχρι ενός σημείου τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της τρόικας, μπορεί να ζητήσει νέο δάνειο ύψους 4,5 δισ. ευρώ, που είναι το λεγόμενο χρηματοδοτικό κενό για τη διετία, και μπορεί να απαιτήσει ένα γενναίο κούρεμα για τη μείωση του χρέους. Από εκεί και πέρα, όμως, δεν μπορούμε να περιμένουμε και πολλά πράγματα αν από μόνοι μας δεν σχεδιάσουμε μια ρεαλιστική αναπτυξιακή πολιτική και δεν προχωρήσουμε σε μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση που είναι αναγκαίες για τη χώρα - ανεξαρτήτως του τι λέει η τρόικα.