Γιάννης Μακρυγιάννης

Δεν χωρά δεύτερη κουβέντα σε αυτό. Όποιος έκανε το λάθος να αγνοήσει αυτό τον κίνδυνο και να κοιτάξει την… οικονομία ή οτιδήποτε άλλο πέραν την προστασίας της ζωής, το μετάνιωσε ήδη – παράδειγμα ο Τραμπ.

Αλλά κάποια στιγμή είναι αναπόφευκτη αυτή η συζήτηση. Γιατί δεν φτάσαμε τυχαία σε αυτό το σημείο. Με την επιστήμη τόσο προχωρημένη και τις δυνατότητες του ανθρώπου τόσο μεγάλες να χάνονται τόσες ζωές. Ειδικά ο δυτικός κόσμος με την υπερσυγκέντρωση του πλούτου, έχει βαριές ευθύνες για όσα έχει κάνει, αλλά και όσα δεν έχει κάνει.

Βλέποντας για παράδειγμα τις εικόνες από τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου βάζουν τους αστέγους σε… παρκινγκ να κοιμηθούν, ενώ τα ξενοδοχεία και χιλιάδες άλλα κτήρια είναι άδεια, καταλαβαίνεις ότι σε πολλές «σύγχρονες» δυτικές κοινωνίες δεν έχει αξία η ανθρώπινη ζωή. Έχει μεγαλύτερη αξία η κίνηση των χρηματιστηριακών δεικτών, παρά ο άνθρωπος.

Στην Ευρώπη βλέπεις κράτη, που διέλυσαν τη δημόσια υγεία να διαλύονται τα ίδια από τον πόνο της ανθρώπινης τραγωδίας. Κράτη και κοινωνίες που έβαλαν πάνω απ’ όλα το κέρδος, προστρέχουν τώρα στην αξία της συλλογικής προσπάθειας. Άλλωστε και η αποτελεσματικότητα των «περιοριστικών μέτρων» δεν είναι θέμα συλλογικής στάσης, μέσα από την οποία εκφράζονται οι «ατομικές ευθύνες»; Χωρίς να έχουν ΟΛΟΙ ατομική ευθύνη, μπορεί να έχει νόημα η ατομική ευθύνη του καθένα;

Θα πει κανείς, ότι κανένα σύστημα υγείας, όσο ισχυρό κι αν ήταν, δεν θα μπορούσε να αντιμετωπίσει την πανδημία. Κι όμως. Αυτή η αντίληψη, ότι δηλαδή έχει σημασία πώς θα «προοδεύσει» κανείς ατομικά και όχι πώς θα συγκροτηθούν συλλογικές δομές και δημόσια συστήματα, ως δίχτυ προστασίας για όλους, οδήγησε στην αδιαφορία και την αλαζονεία. Στη λογική ότι «εμένα δεν με αγγίζει τίποτα» και στη στάση «η Κίνα είναι μακριά, δεν μας ενδιαφέρει τι γίνεται εκεί». Παρακολουθούσαν επί μήνες το δράμα στην Ουχάν και δεν έκαναν το παραμικρό.

Αυτή η αντίληψη «ο ισχυρός να κερδίζει και οι άλλοι ας πεθάνουν» οδηγεί τώρα την Ευρώπη στο κενό – αλλά και κάθε κοινωνία ξεχωριστά στο γκρεμό. Η απουσία της συνεργασίας και της αλληλεγγύης αφαιρεί το οποιοδήποτε όραμα και την παραμικρή προσδοκία από την ενωμένη Ευρώπη. Και μόνο που πιστεύει η Γερμανία ότι με διαλυμένους τους εταίρους της στην Ένωση, η ίδια μπορεί να συνεχίζει αγέρωχη, είναι απόδειξη όχι μίας ευγονικής αντίληψης, αλλά μίας παράνοιας.

Η μεγαλύτερη βοήθεια προς δοκιμαζόμενες ευρωπαϊκές χώρες, δεν ήρθε για παράδειγμα από «εταίρους», αλλά από την Κίνα, τη Ρωσία ακόμη και την Κούβα.

Αυτός ο κόσμος, όπως τον ζήσαμε ειδικά την τελευταία δεκαετία με την ευρωπαϊκή αναλγησία, αλλά και πιο πριν γενικότερα με την αποθέωση της ελεύθερης αγοράς και της υποταγής των πάντων στο κέρδος, τελειώνει. Και πρέπει να τελειώνει. Απλώς ο κορωνοϊός αποδεικνύει αυτή την ανάγκη και την καθιστά επιτακτική. Γιατί η πανδημία θα νικηθεί κάποια στιγμή, αλλά ο μεγάλος κίνδυνος στη συνέχεια θα είναι η φτώχεια, οι κοινωνικές ανισότητες και η κατάρρευση των οικονομιών. Και εκεί, οι συνταγές του παλιού κόσμου δεν μπορεί να είναι η λύση.