Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Η παρέμβαση Στουρνάρα ήρθε σε μια στιγμή κατά την οποία οι εξελίξεις στις ΗΠΑ δημιουργούν πληθωριστικές προσδοκίες και ανοδικές πιέσεις στα επιτόκια, οι οποίες επεκτείνονται σε όλο τον κόσμο και αυξάνουν το κόστος δανεισμού για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.

Το έκτακτο πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων λόγω πανδημίας της ΕΚΤ (ποσοτική χαλάρωση ή «τύπωμα χρήματος») κρατάει χαμηλά τα επιτόκια δανεισμού και επιτρέπει μέχρι στιγμής στις χώρες της Ευρωζώνης -και στην Ελλάδα- να δανείζονται, εκδίδοντας κρατικά ομόλογα, με χαμηλό κόστος. Εάν η ΕΚΤ αυξήσει την ποσότητα των ομολόγων που αγοράζει, θα αντισταθμίσει τις ανοδικές πιέσεις στα επιτόκια που ξεκινούν από τις ΗΠΑ και θα κρατήσει χαμηλό το κόστος χρήματος, διατηρώντας ευνοϊκές τις συνθήκες χρηματοδότησης. Εάν, αντιθέτως, η κεντρική τράπεζα παραμείνει αδρανής, τότε το κόστος δανεισμού θα αυξηθεί, ιδιαίτερα για χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, που έχουν υψηλό δημόσιο χρέος. Ομως τα «γεράκια» της Ευρωζώνης, όπως ο πρόεδρος της Γερμανικής Κεντρικής Τράπεζας Γενς Βάιντμαν, είναι ιστορικά αντίθετα με τις χαλαρές νομισματικές πολιτικές και, απ’ ό,τι φαίνεται, θεωρούν καλοδεχούμενη την αύξηση των αποδόσεων για να αντιμετωπιστούν οι πληθωριστικές προσδοκίες.

Η παρέμβαση του κ. Στουρνάρα, ο οποίος ήταν το πρώτο μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ που τοποθετήθηκε δημόσια για το θέμα αυτό, ανέδειξε το νέο μέτωπο που διαμορφώνεται μέσα στην Ευρωζώνη. Από τη μία οι χώρες που αντιμετωπίζουν τα μεγαλύτερα προβλήματα, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και οι άλλες χώρες του Νότου, ενδεχομένως και η Γαλλία, και από την άλλη η Γερμανία και οι άλλες χώρες του σκληρού πυρήνα που θέλουν να μαζέψουν τα λουριά το ταχύτερο δυνατόν.

Η αντιπαράθεση αυτή αφορά και τα σχέδια για τη διαχείριση του χρέους που δημιουργείται στη διάρκεια της πανδημίας. Η Ιταλία προωθεί -παρασκηνιακά προς το παρόν- προτάσεις για αναδιάρθρωση του χρέους («πάγωμα» ή μακροχρόνιο «άτοκο παρκάρισμα») που δημιουργείται στη διάρκεια της πανδημίας, αλλά φαίνεται ότι υπάρχουν αντιδράσεις από τις χώρες του Βορρά. Οι αντιθέσεις δεν είναι θεωρητικές, ούτε επιστημονικές, αλλά αντανακλούν μια ισχυρή σύγκρουση συμφερόντων για την επόμενη μέρα μεταξύ των χωρών της Ε.Ε.

Η Γερμανία, που έχει χαμηλό δημόσιο χρέος και ιστορικά υψηλή πιστοληπτική δυνατότητα, παρέχει την πιο γενναιόδωρη στήριξη στις επιχειρήσεις της, με σημαντικές επιδοτήσεις, κάτι που δεν μπορούν να κάνουν οι χώρες με υψηλό χρέος.

Η κατάσταση αυτή δημιουργεί ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις γερμανικές επιχειρήσεις, το οποίο ίσως να παίξει καθοριστικό ρόλο για τους ευρωπαϊκούς συσχετισμούς και τον οικονομικό και επιχειρηματικό χάρτη της επόμενης μέρας.

Υποτίθεται ότι η ανισότητα αυτή αντισταθμίζεται σε κάποιον βαθμό από το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς οι χώρες του Νότου θα είναι αναλογικά οι πιο ωφελημένες. Ωστόσο, στην πραγματικότητα τα κονδύλια είναι περιορισμένα -πολύ λιγότερα από εκείνα που κινητοποιούν οι ΗΠΑ- ενώ υπάρχουν και αυστηρές προϋποθέσεις «μεταρρυθμίσεων» που έθεσαν οι χώρες του Βορρά, οι οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως μοχλός πολιτικής πίεσης για τις χώρες του Νότου.

Στην πραγματικότητα ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος χτύπησε ένα καμπανάκι για τη βιασύνη που δείχνουν ορισμένοι να μειώσουν τις ενέργειες οικονομικής στήριξης, γεγονός που θα έχει ασύμμετρες επιπτώσεις στις χώρες-μέλη. Και η Ελλάδα θα είναι από αυτές που θα πληρώσουν ακριβά κάτι τέτοιο.