Έλσα Μπάρδα

Οι αριθμοί είναι χαρακτηριστικοί και, ταυτόχρονα, τραγικοί: το α' εξάμηνο του 2019, σε σύγκριση με την τελική αποτίμηση για το αντίστοιχο διάστημα του 2018, σημειώθηκαν συνολικά 105 περισσότερα ατυχήματα (θανατηφόρα, σοβαρά, ελαφρά) σε όλη την επικράτεια.

Ειδικότερα:

- 298 θανατηφόρα ατυχήματα έναντι 289 (9 επιπλέον)
- 261 σοβαρά ατυχήματα έναντι 249 (12 επιπλέον)
- 4.509 ελαφρά ατυχήματα έναντι 4.425 (84 επιπλέον)

Ως προς τα αίτια, δε, των θανατηφόρων ατυχημάτων, οι «επικίνδυνες» παραβάσεις εξακολουθούν να αποτελούν τις βασικότερες αιτίες για την πρόκλησή τους. Τα περισσότερα από τα (298) θανατηφόρα τροχαία έχουν ως αίτια:

- 21 τους πεζούς
- 18 την απόσπαση προσοχής οδηγού
- 13 την κίνηση στο αντίθετο ρεύμα

- 9 την υπερβολική ταχύτητα
- 8 την παραβίαση προτεραιότητας
- 5 την παραβίαση σηματοδότη
- 3 σχετίζονται με τις οδούς και τον καιρό
- 1 το αντικανονικό προσπέρασμα
- 55 άλλα αίτια, που σχετίζονται με τους οδηγούς.

Οι αριθμοί αυτοί, δε, εμφανίζουν αυξητικές τάσεις, με βάση στοιχεία που έχουν γίνει γνωστά για τους μήνες από τον Ιούλιο μέχρι και σήμερα.

Πιο συγκεκριμένα, με βάση έρευνες, οι ανθρώπινοι παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τις πιθανότητες για ένα τροχαίο ατύχημα-δυστύχημα είναι, μεταξύ άλλων, η υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων του οδηγού, η παραβίαση των κανόνων οδικής κυκλοφορίας, η μη χρήση ζώνης ασφαλείας ή κράνους, η επιθετική οδήγηση κτλ. Το εάν ένας οδηγός αποφασίσει να ρισκάρει την δική του -και όχι μόνο- ζωή -π.χ. όταν έχει κάνει κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών ή όταν νιώθει υπνηλία στο τιμόνι- είναι θέμα οδικής συμπεριφοράς.

Η εκπαίδευση οδικής συμπεριφοράς και ενδεχομένως οδικής ασφάλειας είναι ζωτικής σημασίας. Τα τροχαία αποτελούν σημαντική αιτία θανάτου και τραυματισμού μεταξύ των νέων οδηγών, αλλά και των πεζών. Μαθαίνοντας από μικρή ηλικία στα παιδιά τους κίνδυνους και το πώς να περπατούν σωστά, ως πεζοί, ή να κάνουν ποδήλατο, πατίνι κτλ, συντελεί στο να γίνουν και σωστοί οδηγοί ως ενήλικες. Σε ένα τέτοιο εγχείρημα, οι γονείς παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο: αυτόν του πρότυπου. Θα πρέπει λοιπόν να συμπεριφέρονται με προτεραιότητα ασφάλεια στο δρόμο και να σέβονται τους άλλους οδηγούς.

Πώς μπορούν να πετύχουν τα προγράμματα οδικής συμπεριφοράς στα παιδιά; Όταν ξέρεις να ακολουθείς τους κανόνες ως πεζός, θα γίνεις και καλύτερος οδηγός. Σύμφωνα με επιστημονικά ευρήματα, που σχετίζονται με τη συμπεριφορά των παιδιών ως πεζών, η ανάπτυξη γνωστικών και εκτελεστικών δεξιοτήτων από νεαρή ηλικία ενισχύει την κατανόησή τους αναφορικά με τους κινδύνους της οδήγησης. Συνεπώς, μπορεί να είναι θετικό τα παιδιά να μαθαίνουν από μικρά το τι σημαίνει η κάθε πινακίδα, όμως το πιο βασικό είναι η κατανόηση του κινδύνου σχετικά με την οδική ασφάλεια.

Ως πρώην υποψήφια για την Ευρωβουλή, με αυξημένο ενδιαφέρον για την εκπαίδευση οδικής συμπεριφοράς και στόχο την εφαρμογή της, εφόσον μου δινόταν η ευκαιρία να εκπροσωπήσω τη χώρα μας, μελέτησα πολλά σχετικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ύστερα από αρκετή προσωπική δουλειά έκανα μια αξιολόγηση των παραγόντων κινδύνου ατυχημάτων σε όλες τις ηλικίες, εστιάζοντας στον παράγοντα άνθρωπο. Δύο προγράμματα μου κίνησαν το ενδιαφέρον:

- Το «Dacota Project», το οποίο εστιάζει στο ότι τα παιδιά, δεδομένου ότι δεν έχουν αναπτύξει πλήρως τις αντιληπτικές τους ικανότητες, είναι πιο ευάλωτα σε οδικά ατυχήματα, γι' αυτό επιβάλλεται σχετική κρατική μέριμνα.

- Η πρόληψη των παραγόντων που οδηγούν σε οδικά ατυχήματα αποτελεί την κεντρική ιδέα και για ένα άλλο επαναστατικό πρόγραμμα οδικής ασφάλειας: το εκ Σουηδίας προερχόμενο «Vision Zero».

Μέσα από την ιδιότητα του κλινικού ψυχολόγου και αναλυτή συμπεριφοράς, θεωρώ πάντα, με βάση τα ευρήματα από μελέτες ψυχολογίας, ότι, μαθαίνοντας στα παιδιά από μικρή ηλικία τον κίνδυνο, το πώς να σέβονται τον διπλανό τους και το πώς να αυξήσουν τα αντανακλαστικά τους, ξεκινώντας ως πεζοί και αργότερα ως ποδηλάτες, για παράδειγμα, «χτίζουν» και θεμελιώνουν συμπεριφορές, τις οποίες θα εφαρμόσουν ως ενήλικες οδηγοί αυτοκίνητου, μηχανής κτλ.

Μην ξεχνάμε ότι οι νεαρές ηλικίες έχουν αυξημένο κίνδυνο ατυχημάτων, καθώς δεν λογαριάζουν τις συνέπειες π.χ. του αλκοόλ. Όταν ένα άτομο από μικρό έχει κατανοήσει ότι, πέρα από την εξυπηρέτηση που σου προσφέρει το τιμόνι, είναι και μια ευθύνη, τότε όλα αλλάζουν πορεία. Η υπεύθυνη οδήγηση προϋποθέτει υπεύθυνη συμπεριφορά σε διάφορα πλαίσια. Συμπερασματικά, το ρίσκο που θα πάρει κάποιος όσον αφορά στην οδική συμπεριφορά αφορά στην ψυχολογία και το ιστορικό μάθησης.

Διδάσκοντας στα παιδιά οδική συμπεριφορά χτίζουμε ένα ασφαλές αύριο.