Δημήτρης Παγαδάκης

Σούρουπο Πέμπτης, 16 Ιουλίου, Ηράκλειο Κρήτης. Ντάλα καλοκαίρι. Στην πλατεία Δασκαλογιάννη οι θαμώνες πυκνώνουν στα πέριξ καφενεδάκια, φαστφουντάδικα και ουζερί. Ταυτόχρονα αυξάνονται οι καθήμενοι στις αραιά τοποθετημένες, λόγω κορωνοϊού, πλαστικές και ξύλινες καρέκλες κάτω από τα σκιερά δένδρα. Δεν γίνεται δα και ο χαμός, αλλά οι σποραδικά προσερχόμενοι δείχνουν ενδιαφέρον για τον ομιλητή μιας υπό εξέλιξη ανοιχτής πολιτικής εκδήλωσης. Μπροστά τους, σε ένα τραπεζάκι, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Ευκλείδης Τσακαλώτος ετοιμάζεται να απευθυνθεί στους συγκεντρωμένους. Ξεκινάει την πολιτική του ομιλία εγκωμιάζοντας την τσικουδιά του Ηρακλείου, κάτι που υποδέχεται με χαμόγελο ικανοποίησης το χαλαρό ντόπιο ακροατήριο, και συνεχίζει ακάθεκτος. Διατρέχει την τρέχουσα πολιτική επικαιρότητα, αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «η Δεξιά δεν αλλάζει, η δεύτερη φύση της είναι ο αυταρχισμός» και διατρανώνει ανυποχώρητα ότι «εμείς οι αριστεροί είμαστε πεισματάρηδες. Και θα ανταποκριθούμε στις προκλήσεις».

Προφανώς, ο πρώην «τσάρος της οικονομίας», που εφάρμοσε κατά γράμμα κάθε μνημονιακή επιταγή, μεταφέρει με το αγέρωχο ρητορικό του αφήγημα προς το κοινό την ακλόνητη αριστερή ιδεολογική του ταυτότητα. Αυτή του μαχητικά ανυποχώρητου μαρξιστή διανοούμενου, ο οποίος χάρη στην κοσμοπολίτικη κουλτούρα, την υψηλή κατάρτιση και τις χαμηλότονες παρεμβάσεις έχει βαπτιστεί «μετριοπαθής» ή «νηφάλια ρεαλιστής». Στην πραγματικότητα, θεωρείται πως η άκαμπτη βελόνα της ιδεολογικής του πυξίδας δεν στρέφεται ούτε προς την ηπιότητα ούτε προς τους συμβιβασμούς. Ο ίδιος υπερασπίζεται απαρέγκλιτα τις αξίες, τα «καθαρά» πρόσημα των φορτίων και τις «κόκκινες γραμμές» της ριζοσπαστικής «ψυχής», οι οποίες κατ’ αυτόν δεν έχουν καμία σχέση με τη διαλλακτικότητα της όποιας «χλιαρής» σοσιαλδημοκρατίας. Το επιβεβαιώνει, μάλιστα, με μια αποστροφή του λόγου του, διαμηνύοντας στους παριστάμενους της πλατείας Δασκαλογιάννη ότι «κεντρώες λύσεις δεν υπάρχουν». Ως βρετανοτραφής, άλλωστε, γνωρίζει και μάλλον συντάσσεται με την αγγλική παροιμία «a cat in gloves catches no mice», όπερ μεθερμηνευόμενον σημαίνει «μια γάτα με γάντια δεν πιάνει ποντίκια». Εν προκειμένω, η γάτα μεταφορικά ισοδυναμεί με την Αριστερά. Οπως και να ’χει, πάντως, κλείνει εκείνη τη βραδιά στο Ηράκλειο με τον ίδιο εύθυμο τόνο που ξεκίνησε την ομιλία του, λέγοντας χιουμοριστικά: «Θα πάω να τσεκάρω την ποιότητα της τσικουδιάς τώρα».

Ωστόσο, δεκαπέντε ημέρες μετά την επίσκεψή του στη μεγαλόνησο, δεν αστειευόταν καθόλου στην τρισέλιδη συνέντευξη που παραχώρησε στην κυριακάτικη εφημερίδα της Ανανεωτικής Αριστεράς «Εποχή». Ο άτυπος επικεφαλής της τάσης των «53+» του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης έκρινε «ακατανόητη την επιχείρηση να μετατοπιστεί ιδεολογικά και προγραμματικά ο ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία στην Κεντροαριστερά». Και αφού βρήκε αυτή την απόπειρα ή, τέλος πάντων, την προσπάθεια «αδιάβαστη, εμμονική και αυτοκαταστροφική», άφησε αιχμές για έλλειψη συλλογικότητας στην Κουμουνδούρου. Κοινώς, αμφισβήτησε τα «δικαιώματα της ηγετικής ομάδας του κόμματος», σκορπίζοντας κάθε επιδέξια ηχογραφημένη κομματική νομιμοφροσύνη. Διόλου παρορμητικός, ζύγιζε τα κυβικά του στη συριζαϊκή ιεραρχία. Αυτομάτως αρκετοί σύντροφοί του ερμήνευσαν τις επισημάνσεις του ως «πλατφόρμα Τσακαλώτου». Κάτι σαν ιδεολογικοπολιτικό μανιφέστο που αφορά τη φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ και συνδέεται με την εν γένει διαμόρφωσή της εν όψει του 3ου Συνδρίου του κόμματος που, εφόσον δεν αναβληθεί λόγω πανδημίας, θα διεξαχθεί τον Σεπτέμβριο.

Ταυτόχρονα ο Παύλος Πολάκης, του οποίου η συνήθης άκομψη δημόσια εικόνα απολαμβάνει προνομιακή ασυλία από την κομματική ηγεσία, ανέλαβε να τον «νουθετήσει» πολιτικά. Το πόσο οι «νουθεσίες» απέχουν από τις επιπλήξεις και αυτές με τη σειρά τους από τον πετροπόλεμο, αυτό το γνωρίζει μόνο ο «αψύς Σφακιανός». Ο οποίος χρέωσε στον Τσακαλώτο ότι δεν άνοιξε τις κάνουλες του πρώην υπουργείου του για να μοιράσει, προεκλογικά, αφειδώς επιδόματα στην υποτιθέμενη εκλογική πελατεία του κόμματος. Αποδίδοντάς του έτσι εν μέρει ευθύνη για την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ στις κάλπες του περασμένου Ιουλίου. Για το κάδρο της στοχοποίησής του ξεθάφτηκε ακόμη και μια ξεχασμένη δήλωση του Μητσοτάκη από τον Μάιο του 2019, στην οποία ο σημερινός πρωθυπουργός δήλωνε ότι με τον Τσακαλώτο μπορούσε να συζητήσει πολιτικά και ιδεολογικά.

Ξεκατίνιασμα

Οσο για τα διαδικτυακά «ξεκατινιάσματα» που ακολούθησαν, αυτά ανήκουν στις σπεσιαλιτέ του θεωρητικού Νίκου Καρανίκα, που μακριά από τον καθρέφτη του ανακάλυψε ότι υπάρχουν στο κόμμα του «αριστεροί της τέρψης». Ο υπαινιγμός στρεφόταν προς τη μεγάλη περιουσία που κατέχει τόσο σε προσωπικό όσο και σε οικογενειακό επίπεδο ο Τσακαλώτος. Ο τελευταίος κλήθηκε από νωρίς να δώσει δημοσίως διευκρινίσεις για το γεγονός ότι είναι κάτοχος ακινήτων στη Κηφισιά και την Πρέβεζα, μετοχών, μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων σε funds, καταθέσεων σε ξένες τράπεζες (αυτές που ο ίδιος κατήγγειλε ως «οικονομικούς δολοφόνους»), εξηγώντας ότι ανήκαν στο χαρτοφυλάκιο του εύπορου πατέρα του στο οποίο είχε οριστεί συνδικαιούχος. Με την ευκαιρία των πρόσφατων τοποθετήσεών του, όμως, ανασύρθηκε η αστική καταγωγή του ως ασυγχώρητο μειονέκτημα που δεν συναρθρώνεται με τις κοινωνικές προδιαγραφές της αριστερής του ιδεολογίας. Ενδεχομένως ο σύμβουλος Στρατηγικού Σχεδιασμού επί πρωθυπουργίας Τσίπρα δεν είχε καν ακουστά ότι και ο Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, εμβληματικός ηγέτης του Ιταλικού Κ.Κ. και εξέχουσα μορφή του ευρωκομμουνισμού, καταγόταν από πλούσια οικογένεια αριστοκρατών της Σαρδηνίας και έφερε κληρονομικά τον τίτλο του μαρκησίου.

Αναπόφευκτα, η εσωστρέφεια στρώθηκε σαν θολή ομίχλη στο παγωμένο σκηνικό ενός κόμματος που δεν μοιάζει ικανό να διευθετήσει λεπτές ισορροπίες στους συσχετισμούς των μεγαλοστελεχών του, να αποσοβήσει τις μεταξύ τους έριδες, να γεφυρώσει χάσματα και να συγκεράσει απόψεις που εκκινούν από διαφορετικές αφετηρίες. Ωστόσο, το κυρίαρχο ζήτημα που προέκυψε στην κομματική βαβέλ είναι τι πραγματικά θέλει στη συγκυρία ο 60χρονος πια Τσακαλώτος. Διεκδικεί επιθετικά να καταστεί ο κατεξοχήν κύριος πόλος της εσωκομματικής αντιπολίτευσης; Προαλείφεται για «δελφίνος» ρίχνοντας το γάντι στην τρέχουσα ηγεσία της Κουμουνδούρου; Αμολάει πυροτεχνήματα επιφυλάσσοντας για τον εαυτό του ρόλο φύλακα του κομματικού «αριστερόμετρου» για τους μουσαφίρηδες της διεύρυνσης; Είναι ο επιδραστικός παίκτης με μακροπρόθεσμη στρατηγική τον έλεγχο της πολιτικής ενός παντοδύναμου Αλέξη Τσίπρα; Ή, μήπως, στη στάση του αντανακλάται μια νοσταλγική διάθεση επιστροφής στον πολύχρωμο, πολυτασικό, δικαιωματικό κινηματισμό της άλλοτε ορμητικής, πλην εκλογικά μικρής Ριζοσπαστικής Αριστεράς;

Παρότι λέγεται πως σε συντροφικό δείπνο είχε πει πως υπάρχουν νέα στελέχη να αναλάβουν την ηγεσία όπως η Εφη Αχτσιόγλου, εκτιμάται ότι δεν ροκανίζει τη θέση του σημερινού προέδρου του κόμματος. Παρότι η πρώην υπουργός Εργασίας, όπως και ο Αλέξης Χαρίτσης, μετατοπίστηκε από τους «53+» στο στρατόπεδο των «προεδρικών», στο πλαίσιο της κριτικής του αυτονόμησης και της προάσπισης της εσωκομματικής συλλογικότητας και δημοκρατίας ο Τσακαλώτος διατηρεί με τον Τσίπρα σχέσεις που δοκιμάστηκαν από διακυμάνσεις. Αυτό δεν σημαίνει ότι τώρα τον υπονομεύει. Σίγουρα όμως δεν του αρκεί η ιστορική καταγραφή του ως μακροβιότερου υπουργού Οικονομικών της δεκαετίας και ενός από τους μακροβιότερους της Μεταπολίτευσης. Η υπουργική θητεία του, άλλωστε, διανύθηκε με πολλά προσωπικά βραχυκυκλώματα στη συνείδησή του εξαιτίας της προφανούς αδυναμίας να υπερβεί την αντίφαση του συνεπούς αριστερού που εφάρμοζε με αυστηρότητα τα νεοφιλελεύθερα μέτρα των τροϊκανών. Και ακόμη περισσότερο δεν θα ήθελε να καταχωριστεί ως «ο Αγγλος αφανής», το σκέλος που ισορροπούσε αθόρυβα και σοβαρά στην εξίσωση του υπουργείου τις επηρμένες ασυναρτησίες του Γιάνη Βαρουφάκη και ο οποίος ανέλαβε να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά μετά τη μνημονιακή κωλοτούμπα του Αλέξη.

Λίγοι θυμούνται την ηγετική εμφάνιση που έκανε πέρυσι τον Ιούνιο, ένα μήνα ακριβώς πριν από τις εκλογές της 7η Ιουλίου, όπου μίλησε στη Βουλή όχι ως υπουργός Οικονομικών -που υπερηφανευόταν σχεδόν οπερετικά για την ταξική του μεροληψία-, αλλά ως ιδεολογικός μέντορας του έως τότε κυβερνώντος κόμματος που θα έχει λόγο στις μελλοντικές πολιτικές εξελίξεις. Αν και παραμένει άγνωστο αν ήταν κομματικά εξουσιοδοτημένος, απηύθυνε τότε πρόσκληση στους ψηφοφόρους του ΚΚΕ και του Κινήματος Αλλαγής να συστρατευτούν με τον ΣΥΡΙΖΑ, λέγοντας ότι η κυβέρνηση είχε πάρει το μήνυμα των ευρωεκλογών. Με δυο λόγια, εκτέθηκε από το βήμα της Βουλής, διεκδικώντας στην πολιτική σκηνή περισσότερο χώρο απ’ όσο υποτίθεται ότι του αναλογούσε. Από ένας «ρεαλπολιτίκ» χειριστής των οικονομικά ακρωτηριαστικών για τα μεσαία στρώματα διαταγών των τρόικας, ο cool Ευκλείδης ξαναγινόταν θεωρητικός της Αριστεράς. Εχοντας κάπως βελτιώσει το ενδυματολογικό του στυλ, το αξάν και τα ελληνικά του.

Βρετανικό χιούμορ

Ευπρεπής, συγκροτημένος, με προσωπικό ήθος και αστικές καταβολές, ο Τσακαλώτος έγινε στα χρόνια της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛ. δημοφιλής φιγούρα σε μεγάλη μερίδα της κοινωνίας χάρη στην ενίοτε ιδιότυπη εκφορά του λόγου του, το αυτοσαρκαστικό χιούμορ, την ενδυματολογική απλότητα και τις πνευματώδεις ατάκες του. Για τον ίδιο «ένα αστείο είναι κάτι πολύ σοβαρό», όπως έλεγε και ο Τσόρτσιλ. Η στενή συνάφειά του, εξάλλου, με τη Γηραιά Αλβιώνα δεν ήταν κάποιο ερμητικά φυλαγμένο μυστικό. Από αυτή την επαφή -ή αλληλεξάρτηση- προέρχονταν και οι φλεγματικές χαριτολογίες του τύπου «έβαλαν τον πήχη τόσο χαμηλά ώστε ακόμη και μια φυματική σαρανταποδαρούσα φορτωμένη με ψώνια και με πρόβλημα μηνίσκου στα 38 της πόδια θα μπορούσε να τον περάσει». Δεν ήταν μια περιγραφή για να ξεκαρδιστεί κανείς στα γέλια, αλλά είχε, όσο να ’ναι, το ιδιαίτερο ύφος της. Κάτι ανάμεσα στη φιλοζωική βρετανική κουλτούρα και το touch αγόρευσης στο Γουέστμινστερ.

Τα ιδιοσυγκρασιακά ελληνικά του, πάντως, όχι σπαστά σαν του Γιάτσεκ Γκμοχ, υπερεπαρκούσαν για να μεταφέρει από τα αγγλικά στη Βουλή μερικούς από τους πιο διάσημους στη Βρετανία στίχους: «Τι ξέρουν για την Αγγλία όσοι μόνο την Αγγλία ξέρουν;», του Αγγλου ποιητή Γουίλιαμ Μπλέικ. Με προίκα τις γνώσεις του απέπνεε «συμβολικά» έναν κοσμοπολιτισμό, με την έννοια της συνύπαρξης και της κατανόησης μεταξύ των εθνών, που βρισκόταν στον αντίποδα του ιδεόλεκτου της ξύλινης κατήχησης αρκετών συντρόφων του. Για κάποιους εκ των τελευταίων, πάντως, ο Τσακαλώτος ήταν ένας παράταιρα ανορθόδοξος σύντροφος που χρησιμοποιούσε μια σαλονάτη ρητορεία που λίγο απείχε από τη σύγχυση.

Μουσταρδί παντελόνι

Παρομοίως ξεχωριστή έκαναν τη δημόσια εικόνα του και οι ενδυματολογικές του επιλογές. Συνεπείς με το λιτό, πρακτικό στυλ του καθηγητή Οικονομικών, διάλεγε κάποια χρωματική έκπληξη στη φορεσιά του για να τη στολίσει ως αντίδοτο στην από καθέδρας ευπρέπεια. Τα φαρδιά, ασουλούπωτα πανωφόρια του, κάτι μεταξύ σακακιού και ζακέτας, τα πολύχρωμα κασκόλ, ένα μουσταρδί πανταλόνι και τα κόκκινα σακίδια στην πλάτη έγιναν σχεδόν το trademark αυτού του εξ Οξφόρδης ορμώμενου αριστερού διανοούμενου. Ο ίδιος αδιαφορούσε και για τις εκάστοτε εξεζητημένες προτιμήσεις του, όπως τα φωσφοριζέ hands free που κρέμονταν από το πέτο του και εκείνες τις θαλασσιές κάλτσες που φορούσε καθισμένος σταυροπόδι σε συνάντηση με τους τεχνοκράτες των Βρυξελλών. Ο Τσακαλώτος δεν έδινε σημασία στην εξωτερική εμφάνιση ως αενάως απαθής στις αξιολογήσεις της κάθε βιτρίνας.

Γεννημένος το 1960 στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας, όπου εργαζόταν ο ναυπηγός πατέρας του Στέφανος, κατάγεται από παλιά οικογένεια της Πρέβεζας. Παππούς του ήταν ο συνονόματός του γυμνασιάρχης Ευκλείδης Τσακαλώτος, ξάδερφος του στρατηγού Θρασύβουλου Τσακαλώτου, ο οποίος πολέμησε κατά των Γερμανών σε Ελλάδα και Ρίμινι και κατά του Δημοκρατικού Στρατού στον Εμφύλιο. Η οικογένεια του μικρού Ευκλείδη μετεγκαταστάθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο όταν ο ίδιος ήταν πέντε χρονών. Σπούδασε ως τα 18 του όχι στο Κολέγιο του Ιτον, όπως λέγεται, αλλά στο εξίσου ελιτίστικο σχολείο για προνομιούχους μαθητές «St. Paul’s» του Λονδίνου πλάι στον ποταμό Τάμεση. Ενδεχομένως η χρόνια καθημερινή ένδυση με την επίσημη σχολική στολή με το σακάκι με το λογότυπο του εκπαιδευτικού ιδρύματος, το στάνταρ λευκό μακρυμάνικο βαμβακερό πουκάμισο με τον ημιάκαμπτο γιακά και τις μανσέτες και η ριγέ γραβάτα να ήταν η αιτία που τον ώθησε μετά την αποφοίτησή του να τα ξεφορτωθεί διά παντός.

Στην πραγματικότητα ήταν ένας έξυπνος, μοντέρνος νεαρός του οποίου οι εκκολαπτόμενες ριζοσπαστικές ιδέες άνοιγαν έξοδο διαφυγής μακριά από τις σχολαστικές τυπικότητες. Είχε ήδη οργανωθεί στη Νεολαία του ΚΚΕ Εσωτερικού από τα μαθητικά του χρόνια και έπαιρνε μέρος στις φοιτητικές διαδηλώσεις εναντίον της συντηρητικής κυβέρνησης της Μάργκαρετ Θάτσερ. Ανεξάρτητα αν η τότε Αγγλίδα πρωθυπουργός είχε, κατά τον Φρανσουά Μιτεράν, τα μάτια του Στάλιν και τη φωνή της Μέριλιν Μονρό, ο ελληνικής καταγωγής μαρξιστής φοιτητής εστίαζε μόνο στην αυταρχική αντεργατική πολιτική της. Με το περίεργο όσο και εμβληματικό όνομα «Γιούκλιντ», που παρέπεμπε στον αρχαίο Αλεξανδρινό «πατέρα της Γεωμετρίας», ο νεαρός έκανε τις προπτυχιακές του σπουδές στο Queen’s College της Οξφόρδης, επιλέγοντας έναν νεο-εγκαινιασθέντα κύκλο μαθημάτων που περιλάμβανε Πολιτική Επιστήμη, Φιλοσοφία και Οικονομικά. Στα χρόνια της Οξφόρδης ήρθε σε επαφή και με άλλους Ελληνες οι οποίοι θα πρωταγωνιστούσαν στην πολιτική σκηνή της χώρας τα επόμενα χρόνια.

Ανάμεσά τους και ο πρώην υπουργός Οικονομικών και νυν διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, με τον οποίο συνδέθηκαν φιλικά και έκαναν παρέα. Ο κατά τέσσερα χρόνια μεγαλύτερος Στουρνάρας συμπαραστάθηκε στον νεαρότερο φοιτητή και συνεργάστηκε μαζί του στο πλαίσιο της έρευνας και των δημοσιεύσεων. Παρ’ όλα αυτά, τους χώριζαν πολλά στην πολιτική και οικονομική θεώρηση των πραγμάτων. Πιο ιδεολογικά άκαμπτος τότε ο Γιάννης, πιο «δεξιούλης» ο Ευκλείδης. Η συνήθης διαφωνία τους για τη σχέση μεταξύ οικονομικών μαθηματικών και μαρξισμού λίγο έλειψε να τους φέρει στα χέρια και να ντεραπάρει σε γκρεμό το αυτοκίνητο που οδηγούσε ο Ευκλείδης διασχίζοντας τις Αλπεις με προορισμό την Ελλάδα. Η αμοιβαία επιστημονική εκτίμηση, ωστόσο, διατηρήθηκε ακέραια, με αποτέλεσμα να δημοσιεύσουν το 1994 από κοινού άρθρο στην «Ελληνική Οικονομική Επιθεώρηση» με θέμα τις επενδύσεις σε τέσσερις ευρωπαϊκές οικονομίες.

Λίντς και Πάοκ

Στα χρόνια των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο του Σάσεξ, ο Ευκλείδης κυκλοφορούσε φορώντας ένα μπλουζάκι στο οποίο αναγραφόταν: «Ιf you think education is expensive, try ignorance» - «Αν νομίζεις πως η εκπαίδευση είναι ακριβή, δοκίμασε την άγνοια». Κάπως «φιλελέ» για τα δεδομένα του, αλλά μάλλον υπερίσχυσε η αγάπη του για τα T-shirts. Χρόνια αργότερα, κατά τις διακοπές του στην ιδιαίτερη πατρίδα του την Πρέβεζα, με τον παροιμιώδη αυτοσαρκασμό του φορούσε λευκό μακό με τυπωμένο πάνω του μια μονταρισμένη φωτογραφία του ίδιου ως ζευγάρι μαζί με τη Σκάρλετ Γιόχανσον περιβαλλόμενη από το σλόγκαν «Things happen». Ως άνθρωπος που αποφεύγει την έκθεση της προσωπικής του ζωής στη δημοσιότητα και δεν έχει κανένα εθισμό με τα social media, δεν δίνει δεκάρα για τα τρολαρίσματα. Οπως αυτά που κατακλυσμιαία σχεδόν δέχτηκε όταν κάποτε στη Βουλή είχε πει: «Oντως ο κ. Μητσοτάκης λέει ότι θα φέρει τα πλεονάσματα στο 2%. Κι εγώ θέλω να βγω για κοκτέιλ με τη Σκάρλετ Γιόχανσον». Εξ ου και του δώρισαν για τα γενέθλιά του οι φίλοι του το συγκεκριμένο μπλουζάκι, το οποίο ακομπλεξάριστα φορούσε πάνω από την καλοκαιρινή βερμούδα του. Παρότι τρεις περίπου δεκαετίες της ζωής του τις πέρασε στην Αγγλία, απεχθανόταν την όποια σνομπαρία μερίδας των κατοίκων της που κάλυπταν με συμπεριφορά ακατανόητης ξιπασιάς το έλλειμμα της καλλιέργειάς τους.

Στην Οξφόρδη ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στα οικονομικά υπό την επίβλεψη του Πολωνού καθηγητή Βλόντζιμιρζ Μπρος, πρώην στελέχους του κυβερνητικού KK στη χώρα του, που έπεσε σε δυσμένεια και αυτομόλησε στην Αγγλία. Δεν είναι εξακριβωμένο, αλλά εικάζεται πως το θέμα της διατριβής του Τσακαλώτου είχε ως αντικείμενο τα οικονομικά των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ. Οπως και να έχει, πάντως, συνέχισε τις έρευνες, τις μελέτες και τις δημοσιεύσεις του, ενώ για τέσσερα χρόνια δίδασκε ως λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Κεντ. Εκεί συνάντησε και ερωτεύτηκε την κατά ένα χρόνο νεότερή του Σκωτσέζα οικονομολόγο Χέδερ Ντενίζ Γκίμπσον, με την οποία παντρεύτηκαν στο Κάντερμπερι, μία από τις πιο δημοφιλείς τουριστικά πόλεις του Ηνωμένου Βασιλείου.

Το 1993, σε ηλικία 33 ετών, αποφάσισε να επιστρέψει με τη σύζυγό του στην πατρίδα του και να μείνει μόνιμα στην Ελλάδα. Το πρώτο πράγμα που λέγεται ότι έκανε όταν έφτασε ήταν εντατικά μαθήματα ελληνικών, μια και δεν πήγε ποτέ σε ελληνικό σχολείο, ώστε να αποβάλει τη βρετανική προφορά -παρότι μέχρι πρόσφατα κρατούσε σημειώσεις στα αγγλικά- και να μην τον κοροϊδεύουν για τον τρόπο που μιλούσε. Το δεύτερο σημαντικότερο ήταν ως γνήσιος ποδοσφαιρόφιλος να βρει ελληνική ομάδα να υποστηρίξει. Από φαν της Λιντς Γιουνάιτεντ, οπαδός της οποίας είναι και ο πρώην ηγέτης των Εργατικών Εντ Μίλιμπαντ, έγινε ΠΑΟΚτσής. Λογικό από μια άποψη, καθώς τα καλοκαίρια που ως παιδί ερχόταν στην Ελλάδα τον ένα μήνα έμενε με τη μία γιαγιά από την πλευρά του πατέρα του στην Πρέβεζα και τον άλλο με την άλλη του γιαγιά από τη μητέρα του στη Θεσσαλονίκη. Ολο το σόι της Σαλονικιάς γιαγιάς ήταν ένθερμοι ΠΑΟΚτσήδες. Λογικά και αυτός στην τρυφερή ηλικία των 10-12 χρόνων μαγεύτηκε από την ασπρόμαυρη φανέλα με τον δικέφαλο αετό που φορούσαν τότε οι παικταράδες Κούδας, Τερζανίδης, Ιωσηφίδης, Παρίδης, Ασλανίδης κ.ά. Αναγκαστικά, λοιπόν, στα πάτρια εδάφη ξέχασε το «Ελαντ Ρόουντ» για χατίρι της Τούμπας.

Στην Αθήνα συνέχισε το ερευνητικό και συγγραφικό έργο του μαζί με τη σύζυγό του, με την οποία τους ενώνουν τα κοινά ενδιαφέροντα γύρω από τη μελέτη της οικονομικής επιστήμης. Αργότερα ήρθαν και τα τρία παιδιά τους για να μεγαλώσουν την οικογένειά τους. Αφού πέρασε από τις διδασκαλικές έδρες των αμφιθεάτρων του Οικονομικού Πανεπιστήμιου Αθήνας (ΑΣΟΕΕ), το 2010 έγινε καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ το 2011 η Χέδερ, με ακαδημαϊκό υπόβαθρο και αξιόλογα επιστημονικά προσόντα, προσλήφθηκε ως διευθύντρια του Τμήματος Ερευνών της Τραπέζης της Ελλάδος επί διοίκησης Γιώργου Προβόπουλου. Ο Ευκλείδης με το αριστερό προφίλ, τον αντισυμβατικό λόγο, την ετερόδοξα οικονομική θεώρηση, αλλά και τις ποπ ατάκες του συμμετείχε το 2004 ως υποψήφιος βουλευτής Πρεβέζης στο ψηφοδέλτιο του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς με πρόεδρο τον Νίκο Κωνσταντόπουλο. Στις κάλπες το κόμμα συγκέντρωσε ασθμαίνοντας ποσοστό 3,3% και εξέλεξε έξι βουλευτές. Στην Πρέβεζα άγγιξε μόλις το 2,7%.

Τι ετοιμάζει

Οκτώ χρόνια αργότερα, μετά το πρώτο εκλογικό βάπτισμα του πυρός, ο καθηγητής Οικονομικών θα εκλεγόταν βουλευτής. Πολιτικός ήταν ανέκαθεν, διακινώντας ανελλιπώς τις αριστερές απόψεις του, όχι χωρίς κριτικές αντιδράσεις. Ακόμη και όταν το 2014 ανέλυε τις «ρίζες του οικονομικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ», το οποίο, κατά τη γνώμη του, απαντούσε στο ζήτημα της καπιταλιστικής παραγωγής με «φρέσκο τρόπο», αυτός επέμενε όταν οι θεωρητικοί αντίπαλοί του σχεδόν τον χλεύαζαν λέγοντας «τόσο φρέσκος όσο ο αέρας ο κοπανιστός». Με τον ερχομό της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛ. στην εξουσία τον Ιανουάριο του 2015 ορίστηκε αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για θέματα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων. Και στα τέλη του Μαΐου της ίδιας χρονιάς, μετά το επεισοδιακό Eurogroup στη Ρίγα, ο τότε πρωθυπουργός τον αναβάθμισε ορίζοντάς τον και συντονιστή στην πολιτική ομάδα διαπραγμάτευσης. Την επόμενη μέρα του δημοψηφίσματος έγινε υπουργός. Τα υπόλοιπα είναι γνωστά και μη εξαιρετέα - αν δεν αποτελούν κιόλας ιστορία.

Το ερώτημα, ωστόσο, παραμένει. Τι ετοιμάζει σήμερα ο εκλεγμένος στον Βόρειο Τομέα της Αθήνας με 47.500 περίπου ψήφους βουλευτής στη συριζαϊκή κουζίνα; Προφανώς δεν παρασκευάζει το εντομοκτόνο που θα φρενάρει την επέλαση των πασοκογενών μελισσών. Ισως πρέπει να σκάψει κανείς πολύ βαθιά στο σύνθετο μυαλό του για να προσεγγίσει τις πολιτικές επιθυμίες, τα σχέδια ή ακόμη και τις ψευδαισθήσεις του. Ή ενδεχομένως να ψάξει στην καρδιά του. Πριν από πέντε χρόνια, τον Οκτώβριο του 2015, είχε κάνει μια ασυνήθιστη δήλωση στη Βουλή: «Συμμερίζομαι την προδιάθεση του Αγίου Αυγουστίνου που πριν γίνει Αγιος παρακαλούσε τον Θεό να τον κρατήσει μακριά από το αμάρτημα του σεξ. Εγώ όμως τώρα δεν μπορώ να το κάνω», είχε πει χαρακτηριστικά, ως υπουργός Οικονομικών, για να δικαιολογηθεί που έκανε αντιπολίτευση στην αντιπολίτευση.  Στον πολυμαθή βουλευτή σίγουρα δεν είναι άγνωστη και η ρήση του πολυγραφότατου θεολόγου και φιλόσοφου ιερού Αυγουστίνου, ο οποίος είχε διατυπώσει το περίφημο «Cor ad cor loquitur» (η καρδιά μιλάει στην καρδιά). Πιθανόν σε αυτή τη φάση να ακολουθήσει τη συμβουλή του Φρόιντ που λέει ότι «σε κρίσιμα ζητήματα η απόφαση πρέπει να προέρχεται από την καρδιά». Ειδικότερα τώρα που φέρεται να ανοίγει ώριμος καινούρια σελίδα στη ζωή του. Το βέβαιο είναι ότι παρότι οι ενίοτε παγωμένες ατάκες του έχουν ψυγειακή προέλευση, ο ίδιος δεν είναι διατεθειμένος να κρυσταλλιάσει στην κομματική κατάψυξη.