Βασίλης Τσακίρογλου

Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία, Γλώσσα, Έκθεση, Ιστορία ήταν, και παραμένουν, τα βασικά μαθήματα, «τα Γράμματα», στα οποία οι μαθητές εντρυφούν προκειμένου να αποκτήσουν τις βασικές, γενικές γνώσεις, και εν συνεχεία να ανακαλύψουν τις κλίσεις τους. Τα μαθήματα αυτά υπάρχουν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν, αλλά δεν αρκούν.

Γιατί.. τι γίνεται όμως με το δεύτερο σκέλος της, κλισέ κατά τα άλλα φράσης - παραίνεσης, το «να γίνεις Άνθρωπος»;

Την περυσινή χρονιά, εν μέσω πανδημίας, συντελέστηκε μεθοδικά και μάλλον αθόρυβα, χωρίς τυμπανοκρουσίες, μια εξαιρετικά σημαντική, δομική αλλαγή στο σχολείο. Ο λόγος για τα «Εργαστήρια Δεξιοτήτων του 21ου αιώνα» που στοχεύουν να αλλάξουν την νοοτροπία της εκπαιδευτικής και μαθησιακής διαδικασίας, μετακυλίοντας το επίκεντρο από τη στείρα μάθηση και την αποστήθιση, στις δεξιότητες του 21ου αιώνα, στις δεξιότητες ζωής, στις δεξιότητες της επιστήμης και του μέλλοντος. Πρόκειται για μια εκ βάθρων μεταρρύθμιση, η οποία φιλοδοξεί να αλλάξει τον τρόπο που βλέπουν το σχολείο, εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές.

Κατά το τρέχον σχολικό έτος, τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων εφαρμόστηκαν πιλοτικά και άκρως επιτυχημένα σε 218 σχολεία της χώρας, ενώ το προσεχές σχολικό έτος θα ενταχθούν στο υποχρεωτικό ωρολόγιο πρόγραμμα Νηπιαγωγείων, Δημοτικών και Γυμνασίων όλης της χώρας, εισάγοντας στην εκπαιδευτική διαδικασία νέες θεματικές, που, μαζί με τα διδασκόμενα ως σήμερα γνωστικά αντικείμενα, θα παρέχουν στα παιδιά μας μία πιο σφαιρική μόρφωση.

Τα Εργαστήρια δεξιοτήτων περιλαμβάνουν τέσσερις θεματικούς κύκλους. Ο πρώτος τιτλοφορείται Ευ Ζην και περιλαμβάνει μαθήματα Διατροφής, Ψυχικής Υγείας, Σεξουαλικής Διαπαιδαγώγησης, Αυτομέριμνας, Ασφάλειας και Πρόληψης, Οδικής Ασφάλειας και Πρόληψης από τις εξαρτήσεις. Ο δεύτερος κύκλος αφορά το Περιβάλλον και περιλαμβάνει προγράμματα που αφορούν την καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης, την Κλιματική Αλλαγή, τις Φυσικές Καταστροφές (π.χ. σεισμοί), την Αειφόρο Ανάπτυξη, την Πολιτιστική και τοπική κληρονομιά. Ο τρίτος κύκλος -Ενδιαφέρομαι και Ενεργώ- στοχεύει στην καλλιέργεια Κοινωνικής Συναίσθησης και Ευθύνης και φέρνει σε επαφή τα παιδιά με αξίες και έννοιες όπως τα Ανθρώπινα δικαιώματα, ο Εθελοντισμός, ο Αλληλοσεβασμός, η Διαφορετικότητα και η Συμπερίληψη. Ο τέταρτος κύκλος -Δημιουργώ και Καινοτομώ- φέρνει τα παιδιά σε επαφή με τις δεξιότητες της Επιστήμης και της Επιχειρηματικότητας, μέσω δράσεων δημιουργικότητας και καινοτομίας που άπτονται μαθημάτων όπως Ρομποτική, STEM-STEAM, Νεανική Επιχειρηματικότητα, Νέες Τεχνολογίες αλλά και γνωριμία με τα επαγγέλματα.

Τα μηνύματα από την πρώτη εφαρμογή των Εργαστηρίων στα σχολεία είναι ιδιαιτέρως ενθαρρυντικά. Παρά τις δυσκολίες που καταγράφηκαν λόγω πανδημίας, οι μαθητές έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς πρόκειται για θεματικές οι οποίες δεν είναι θεωρητικές αλλά βιωματικές, άπτονται της πραγματικής ζωής. Εκεί ακριβώς στοχεύουν τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων. Να εφοδιάσουν τα παιδιά μας με δεξιότητες του 21ου αιώνα, δεξιότητες ζωής, ήπιες δεξιότητες, δεξιότητες τεχνολογίας και επιστήμης, οι οποίες προάγουν την κριτική σκέψη, τη δημιουργικότητα, τη συνεργασία, την επικοινωνία, την ενσυναίσθηση, τον ψηφιακό και τεχνολογικό γραμματισμό και με αυτά τα όπλα να τους δοθεί η δυνατότητα να ανακαλύψουν τις ικανότητες και τις κλίσεις τους, να γίνουν ενεργοί πολίτες, να οικοδομήσουν το μέλλον που εκείνα επιθυμούν.

Πριν από λίγες ημέρες, η Ευρώπη «αγκάλιασε» τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων τα οποία βραβεύθηκαν στο πλαίσιο του διαγωνισμού του Δικτύου GENE για το έτος 2020-2021 με το Βραβείο Εκπαίδευσης για την Ιδιότητα του Παγκόσμιου Πολίτη όσον αφορά στην Ποιότητα και τις Καλές Πρακτικές στην Ευρώπη. Μάλιστα, το πρόγραμμά τους θα δημοσιευθεί στη συλλογική έκδοση του Δικτύου με καλές πρακτικές για την Ποιότητα στην Παγκόσμια Εκπαίδευση (GENE Award 2021 Compendium of Quality in Global Education).

Εξ όσων γνωρίζουμε, είναι η πρώτη φορά που απονέμεται βραβείο σε κάποια ελληνική δράση εκπαιδευτικής πολιτικής. Και τα εύσημα δεν αφορούν μόνο την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, αλλά και συνολικά την εκπαιδευτική μας κοινότητα για την υιοθέτηση αυτής της καλής πρακτικής.

Το μείζον, βεβαίως, είναι οι καλές πρακτικές να μην σταματήσουν εδώ και τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων να είναι μόνο η αρχή μιας συνολικής στροφής από το σχολείο που «μας μαθαίνει» στο σχολείο που «μας μαθαίνει πώς να μαθαίνουμε», στο «σχολείο του αύριο».