Βασίλης Δαλιάνης

Ο Βάλτερ Χάλσταϊν άντεξε δέκα χρόνια, καθώς ήταν ο πρώτος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο Ζακ Ντελόρ , επειδή ήταν ο πρόεδρος της πιο ισχυρής Επιτροπής που υπήρξε και που είχε την ευθύνη -αλλά και το «ελεύθερο» από Παρίσι και Βερολίνο- να δημιουργήσει την Οικονομική και Νομισματική Ένωση. Ο λόγος που ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο άντεξε δέκα χρόνια στην προεδρία της Επιτροπής ήταν, και παραμένει, ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της Ε.Ε.

Μια σκληρή αλλά ενδεχομένως και δικαιολογημένη άποψη υποστηρίζει πως ο κ. Μπαρόζο τα κατάφερε επειδή απλώς ήταν η «σημαντικότερη» μετριότητα που έχει γνωρίσει η Ε.Ε μετά τον Ζακ Σαντέρ από το Λουξεμβούργο. Ο ιδανικός άνθρωπος την ιδανική στιγμή. Ήταν το 2004, όταν η Κρίση δεν υπήρχε ως πιθανότητα ούτε στους χειρότερους εφιάλτες των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων και οι ίδιοι θεωρούσαν τους εαυτούς τους ως τους φυσικούς «ηγέτες» της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Μεγάλη Βρετανία του Τόνι Μπλερ άσκησε όλη της την επιρροή για να μπλοκάρει με κάθε τρόπο το δρόμο για την προεδρία στο εκτελεστικό όργανο της Ε.Ε. στον «φεντεραλιστή» Γκι Φέρχόφσταντ, ο οποίος ζητούσε από τότε μια μεγαλύτερη και καλύτερη ενοποίηση κυρίως των χωρών της Ευρωζώνης. Η λύση που πρότειναν τότε το Παρίσι και το Βερολίνο στην πεισματική άρνηση της Βρετανίας, ήταν ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο. Πέντε χρόνια μετά, ο κ. Μπαρόζο, ένας πρώην μαοϊκός και πρώην μέλος ακροαριστερών οργανώσεων στην Πορτογαλία, διορίστηκε από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων και πάλι στην προεδρία της Κομισιόν.

Το 2009 εξακολουθούσε να είναι ο ιδανικός άνθρωπος. Αλλά αυτή τη φορά ήταν η χειρότερη δυνατή στιγμή. Ιδανικός άνθρωπος καθώς όχι απλώς δεν έλαβε κάποια πρωτοβουλία, αλλά κατάφερε να μετατρέψει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε ρόλο υποστηρικτικής γραμματείας του Συμβουλίου και η χειρότερη δυνατή στιγμή, καθώς η Κρίση της Ένωσης είχε αρχίσει σταδιακά, να παίρνει μορφή.

Κατά τη διάρκεια της τελευταίας θητείας του Προέδρου Μπαρόζο η Ε.Ε και ιδίως η Ευρωζώνη «βίωσε» όχι απλώς μια οικονομική, αλλά μια υπαρξιακή Κρίση. Οι ευρωφοβικές δυνάμεις απέκτησαν σημαντική φωνή και όλο και περισσότεροι -κυρίως νέοι- Ευρωπαίοι πολίτες νιώθουν αποξενωμένοι από τις «Βρυξέλλες». Τα τελευταία πέντε χρόνια η Ευρωζώνη εξελίχθηκε επίσης και σε μια sui generis πολιτική ένωση, καθώς ολοένα και περισσότεροι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων αρχίζουν να συνειδητοποιούν την αδυναμία τους να αντιμετωπίσουν τις σύγχρονες προκλήσεις.

Την 1η Νοεμβρίου η Επιτροπή Γιουνκέρ -εφόσον λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στα τέλη Οκτωβρίου- θα κληθεί να διαχειριστεί μια εξαιρετικά περίπλοκη κατάσταση. Θα πρέπει να εξελιχθεί σε ένα πραγματικό εκτελεστικό όργανο που θα αναλάβει μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο της Ε.Ε αλλά και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, να «τρέξει» ένα εξαιρετικά φιλόδοξο πρόγραμμα 300 δισ. για την «επαναβιομηχάνιση» της Ευρώπης στον 21ο αιώνα, αλλά και να διαχειριστεί την περαιτέρω ενοποίηση της Ευρωζώνης.

Ο ίδιος ο Ζαν – Κλοντ Γιουνκέρ υπογράμμισε με αρκετά δραματικό ύφος πως πρόκειται για την τελευταία ευκαιρία της Κομισιόν να αντιστρέψει το κλίμα. Και καθώς η κρίση χρέους αποτελεί παρελθόν, είναι η οικονομική κρίση και η δημοκρατική κρίση της Ε.Ε. που απειλούν το οικοδόμημα. Και σε αυτό το πλαίσιο ο μελλοντικός πρόεδρος τόνισε πως οι Επίτροποι θα πρέπει να αφήνουν τις Βρυξέλλες και να εξηγούν στους πολίτες την ευρωπαϊκή πολιτική.

Ακόμα και αν δεν είναι η τελευταία ευκαιρία της Κομισιόν - ή αν δεν επαφίεται μόνο στην Κομισιόν καθώς πολύ λίγοι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων θα δέχονταν να παραδώσουν αμαχητί περισσότερη εξουσία στα ευρωπαϊκά όργανα - να αντιστρέψει το κλίμα, το σίγουρο είναι πως η Ε.Ε. δύσκολα μπορεί να αντέξει ακόμα μια κακή Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως αυτές του Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο.