Βασ. Αναστασόπουλος

Ήταν Σεπτέμβριος του 1996, όταν ο Γεράσιμος Αρσένης αναλάμβανε υπουργός Παιδείας στην κυβέρνηση Σημίτη. Λίγους μήνες αργότερα, άνοιξη του 1997, ως φοιτητής του Τμήματος ΕΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών, βρισκόμουν στη Νομική για μάθημα μαζί με μια παρέα συμφοιτητών μου. Όταν τελειώσαμε και βγαίνοντας από το κτήριο της οδού Σόλωνος, αντικρίσαμε μια αρκετά μεγάλη μάζα φοιτητών, που ετοιμαζόταν να κάνει πορεία. Μια πορεία ειρηνική, φιλήσυχη, που σκοπό είχε να εκφράσει την αντίδραση των νέων σπουδαστών απέναντι στις μεταρρυθμίσεις του τότε υπουργού, οι οποίες ακόμα και σήμερα, 18 χρόνια μετά, χαρακτηρίζονται από τις πλέον αμφιλεγόμενες στην πολύπαθη ιστορία της Παιδείας. Αποφασίσαμε να ενωθούμε μαζί τους και, σύντομα, βρισκόμασταν να κατευθυνόμαστε από τη Σόλωνος στο υπουργείο Παιδείας της οδού Μητροπόλεως, ανηφορίζοντας την Σταδίου. Η μέρα ήταν ηλιόλουστη, η διάθεσή μας στα ύψη, η πορεία ειρηνική -το πιο... ακραίο σύνθημα, χαρακτηριστικά, ήταν «αυτό το νομοσχέδιο θα γίνει πατσαβούρι, θα πάμε να το τρίψουμε στου υπουργού τη μούρη»- και η παρουσία της αστυνομίας διακριτική, από απόσταση.

Είχαμε μόλις περάσει τα Χαυτεία, όταν μια ομάδα μαυροντυμένων νεαρών με κουκούλες στο κεφάλι και σακίδια στην πλάτη, εμφανίστηκε ξαφνικά στην «ουρά» της πορείας και άρχισε με συνθήματα και ρίψη μικροαντικειμένων να προκαλεί τους αστυνομικούς, συνοδευόμενη από τους πιο... θερμόαιμους εκ των φοιτητών που μετείχαν στη διαδήλωση. Ξαφνικά, η ατμόσφαιρα βάρυνε και το κλίμα «μύριζε» μπαρούτι. Τα μικροαντικείμενα που έριχναν οι νεαροί, έγιναν πέτρες και η «έκρηξη» δεν άργησε να έρθει... Τα ΜΑΤ έβγαλαν τα γκλομπ, έβαλαν τις ασπίδες και άρχισαν να κυνηγούν τους νεαρούς με τα μαύρα, αλλά και να χτυπούν επί δικαίων και αδίκων. Είδα κοπέλες να δέχονται χτυπήματα μπροστά στα μάτια μου, πριν προλάβω να τις απομακρύνω από τη μανία των αστυνομικών, μέχρι που ένιωσα την ανάσα μου να κόβεται στα δύο και να μην μπορώ να πάρω αναπνοή. Οι δυνάμεις ασφαλείας είχαν κάνει χρήση χημικών... Μπουσουλώντας, κυριολεκτικά, στα γόνατα, μαζί με μια φίλη μου, που επίσης βρισκόταν καταγής, μην μπορώντας να αναπνεύσει, μείναμε πίσω από την πορεία και τα επεισόδια και βρήκαμε καταφύγιο σε κάτι μαγαζιά στην πλατεία απέναντι από το «Rex» και τον κινηματογράφο «Ιντεάλ», όπου οι καταστηματάρχες μας λυπήθηκαν και μας έδωσαν νερό και λεμόνι, για να βάλουμε στα μάτια μας, που έτσουζαν φρικτά από τα χημικά. 

Ήταν αυτή η πρώτη μου επαφή με αυτούς που σήμερα λέμε αναρχικούς ή αντιεξουσιαστές, αλλά και η πρώτη μου «γνωριμία» με την αστυνομική βία και την καταστολή. «Μίσησα» τους και τους μεν και τους δε και εκείνη ήταν η πρώτη και η τελευταία πορεία των φοιτητικών μου χρόνων.

Περίπου ένα χρόνο αργότερα, και με αφορμή τη θλιβερή επέτειο της Χούντας στη χώρα μας, η κρατική τηλεόραση ζήτησε από δύο συμφοιτητές μου και εμένα να γυρίσουμε ένα μικρό βίντεο, με θέμα το πώς βλέπουν οι νέοι τα γεγονότα εκείνης της εποχής. Για τις ανάγκες της μαγνητοσκόπησης, επισκεφθήκαμε τα πρώην κρατητήρια της ΕΑΤ-ΕΣΑ, στο σημερινό Πάρκο Ελευθερίας επί της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας, που είχαν μετατραπεί σε Μουσείο Αντιδικτατορικής και Εθνικής Αντίστασης. Αφού περιηγηθήκαμε στο χώρο, ο δημοσιογράφος της ΕΡΤ μας έκανε κάποιες ερωτήσεις για το δικτατορικό καθεστώς και τι γνωρίζουμε για τα γεγονότα της επταετίας, καθώς και τι συναισθήματα μας προκαλούν. Όταν έκλεισαν οι κάμερες, γύρισε και μου είπε: «Από τους τρεις που ήσασταν εδώ σήμερα, εσύ έχεις τον πιο πολιτικό λόγο. Και οι απόψεις σου είναι αναρχικές». Έμεινα... κάγκελο, καθώς ουδέποτε ως τότε είχα ακούσει κάτι τέτοιο. Τουναντίον, με άφηνε αδιάφορο η πολιτική και θεωρούσα εαυτόν ως έναν τύπο, που τον ένοιαζε μόνο να πίνει καφέδες στο Κολωνάκι και ούζα στην Πλάκα και να περνάει καλά τη φοιτητική του ζωή. Δεν πήρα, λοιπόν, εκείνα τα λόγια και πολύ σοβαρά...

Τα χρόνια κύλησαν, πέρασαν και, όταν κάποια στιγμή η επαγγελματική μου πορεία «απαίτησε» και την ενασχόλησή μου με θέματα πολιτικά, τότε θέλησα να επεκτείνω τις γνώσεις μου και να αποκτήσω μια στοιχειώδη, έστω, επαφή με το αντικείμενο. Διάβασα, λοιπόν, διάφορα βιβλία που θεώρησα ότι θα μου φαίνονταν χρήσιμα κι έτσι, μεταξύ άλλων, ήρθα σε μια πρώιμη επαφή και με το έργο των θεωρητικών του αναρχισμού, Μιχαήλ Μπακούνιν και Ερρίκο Μαλατέστα. Εκεί, συνάντησα πολλές θεωρίες με τις οποίες διαφωνώ κάθετα, αλλά και πολλά στοιχεία που προσιδίαζαν στις δικές μου αντιλήψεις και πεποιθήσεις.

Πάνω απ' όλα, συγκράτησα τους διαλόγους που περιγράφονται στο βιβλίο του Ιταλού αναρχικού, «Στο καφενείο - Συζητήσεις για τον Αναρχισμό». Στις σελίδες του, ο συγγραφέας συναντά διάφορους πολίτες απ' όλη την κοινωνική διαστρωμάτωση και συζτητά μαζί τους για τον αναρχισμό, το φασισμό, τον εθνικισμό, τον μπολσεβικισμό, τον κομμουνισμό και την επανάσταση, αναπτύσσοντας με εύληπτο τρόπο τις σκέψεις του. Περισσότερο, όμως, τουλάχιστον στα δικά μου μάτια, υπερασπίζεται το ΔΙΑΛΟΓΟ -ή την ανάγκη του διαλόγου- ακόμα και με τους συνομιλητές του εκείνους, με τους οποίους έχει εκ διαμέτρου αντίθετη ιδεολογία.

Τη νύχτα της περασμένης Τρίτης, ο υπουργός Οικονομικών, Γιάνης Βαρουφάκης, πήγε σε εστιατόριο των Εξαρχείων για δείπνο με τη γυναίκα του και μια φίλη τους. Εκεί, δέχτηκε επίθεση από ομάδα περίπου 30 αναρχικών, οι οποίοι, ούτε λίγο ούτε πολύ, του ζήτησαν να αποχωρήσει από το σημείο και να μην ξαναπατήσει το πόδι του στα Εξάρχεια, επειδή είναι, όπως τον αποκάλεσαν, «εξουσία». Περισσότερα απ' όλα, βλέποντας το βίντεο που δόθηκε στη δημοσιότητα και τους διαλόγους που ακούγονται σε αυτό, με ενόχλησε η εξής φράση ενός εκ των ατόμων που προπηλάκισαν τον υπουργό Οικονομικών. «Θέλω να σηκωθείς και να φύγεις από δω, θέλω να μην μιλήσεις, δεν θέλω να πεις τίποτα» του είπε. Αυτομάτως, μου θύμισε τους φασίστες που οργανώνουν «πογκρόμ» κατά μεταναστών, επειδή οι τελευταίοι δεν έχουν δικαίωμα να μιλήσουν και δεν είναι όμοιοί τους στο χρώμα του δέρματος...

Δεν ξέρω αν οι «30» που επιτέθηκαν στον Γιάνη Βαρουφάκη έγιναν αναρχικοί, επειδή διάβασαν Μπακούνιν και Μαλατέστα ή γιατί πήραν μια πέτρα στο ένα χέρι, μια μολότοφ στο άλλο και τα πέταξαν στους αστυνομικούς. Δεν μπορώ, όμως, να μην αναρωτηθώ: έτσι κατάντησαν οι αναρχικοί των Εξαρχείων; Σαν τους φασίστες που αντιπαλεύονται, σαν... «φατσοκόφτες» πορτιέρηδες ενός πριβέ κλαμπ;