«Ραντεβού τον Σεπτέμβρη» για περισσότερα μέτρα

«Πού είδατε πως υπάρχει συμφωνία;» ρωτούσε σκωπτικά στις 9 Ιουνίου στο Λουξεμβούργο η επικεφαλής του  ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, κοιτώντας ταυτόχρονα τον πρόεδρο του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ.

Δύο εβδομάδες, η «συμφωνία» για το τέλος της α΄αξιολόγησης αποδεικνύεται ιδιαίτερα εύθραυστη. Οι διαφωνίες μεταξύ κυβέρνησης και δανειστών, αλλά και των δανειστών μεταξύ τους, παραμένουν τεράστιες και όπως όλα δείχνουν, η Αθήνα θα πάρει μεν προσωρινά μια μικρή ανάσα το καλοκαίρι (λόγω Brexit και προσφυγικού) αλλά όλες οι πλευρές δίνουν «ραντεβού τον Σεπτέμβρη» για περισσότερες πιέσεις και νέα μέτρα.
 

Ή ελάφρυνση ή νέα μέτρα

Προάγγελος των πιέσεων αυτών μπορεί να θεωρηθεί και το χάσμα που χωρίζει το ΔΝΤ και τον ESM, όπως καταγράφηκε χθες στο Συνέδριο του Economist. Ούτε η κυβέρνηση, ούτε το ΔΝΤ, ούτε και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί πιστεύουν ότι είναι εφικτός ο στόχος για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ. Το ΔΝΤ το λέει ανοικτά, οι άλλοι με μισόλογα. Η Αθήνα ζητά από τώρα ελάφρυνση χρέους, προεξοφλώντας και ομολογώντας πως ο στόχος για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ είναι «άπιαστος».

Και ενώ ΔΝΤ και ESM σκιαμαχούν, η πίεση μεταφέρεται μοιραία στην ελληνική κυβέρνηση που βρίσκεται στη μέση και αποτελεί τον «αδύναμο κρίκο».
 

Δεν μας πιστεύουν

 
Η εκπρόσωπος του ΔΝΤ, Ντέλια Βελκουλέσκου, ήταν κάτι παραπάνω από ξεκάθαρη, που είπε επί λέξει χθες στο συνέδριο του Economist:

-«Πρέπει να υπάρξουν πιο ρεαλιστικοί στόχοι και χρειαζόμαστε μεσοπρόθεσμη εξισορρόπηση του προϋπολογισμού. Και αυτοί οι στόχοι για πλεονάσματα παραμένουν φιλόδοξοι».

-«Χρειάζονται περισσότερες μεταρρυθμίσεις οι οποίες υπερβαίνουν τα προβλεπόμενα αυτή τη στιγμή. Ακόμη και με πλήρη υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων στα πλαίσια του ESM, το Πρόγραμμα αυτό δεν μπορεί, δεν είναι βιώσιμο».

-«Θα πρέπει να αποφύγουμε αισιόδοξους στόχους δημοσιονομικούς γιατί αυτό θα αυξήσει το κόστος και για την Ελλάδα και για την Ευρώπη, αν αποτύχουμε».

-«Θα πρέπει να γίνονται όλα μαζί ταυτόχρονα: και οι μεταρρυθμίσεις, και η υλοποίησή τους, αλλά και η ελάφρυνση του χρέους (...) Και θέλουμε να τα συζητήσουμε αυτά πριν εμπλακούμε στην Ελλάδα ξανά».

Ούτε να ακούσει δεν ήθελε όμως για ελάφρυνση χρέους ο εκπρόσωπος του ESM, Νικολά Τζιαμαριόλι, που μετείχε στην ίδια συζήτηση: πρώτα θα κάνει η κυβέρνηση όσα υπόσχεται, και μετά θα δούμε τι θα κάνουν οι Ευρωπαίοι με το χρέος, αντέτεινε. Ουσιαστικά χθες ο κ.Τζιμαριόλι έδειξε πως στην Ευρώπη θεωρούν την Ελλάδα αναξιόπιστη στις δεσμεύσεις και τους στόχους της και για αυτό δεν της δίνουν τώρα την ελάφρυνση, λέγοντας χαρακτηριστικά:
 
- «ο καθένας κάνει αυτό που πρέπει να κάνει. Τα κράτη-μέλη κάνουν αυτό που πρέπει να κάνουν απ’ την πλευρά τους και, βεβαίως, οι Έλληνες οφείλουν από την πλευρά τους να κάνουν ό,τι πρέπει να κάνουν, προκειμένου ν’ αναπτύξουμε αυτή την εμπιστοσύνη».

- «για να διασφαλίσουμε ότι θα υπάρχει βιωσιμότητα του χρέους μακροπρόθεσμα (...) πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, να μην παράγουμε "συναγερμούς" κάθε τόσο και να μη δίνουμε λόγους και αφορμές στους Έλληνες να επιστρέψουν σε παλιές πρακτικές και σε παρεκκλίσεις».

Και ο ίδιος όμως ο Πρόεδρος του ESM, που δίνει τα 170 δισ. στην Ελλάδα, έδειξε πως οι Ευρωπαίοι δεν δίνουν από τώρα την ελάφρυνση του χρέους, που την ζητά το ΔΝΤ, επειδή θέλουν να «δέσουν» την κυβέρνηση, όχι μόνο τη σημερινή αλλά και τις επόμενες. Όπως είπε μιλώντας στο ίδιο συνέδριο ο κ. Κλάους Ρέγκλινγκ:
 
-«όσο η Ελλάδα συνεχίζει τις μεταρρυθμίσεις, τόσο περισσότερη βοήθεια θα δέχεται η Ελλάδα».

-«Έχουμε μια «βήμα προς βήμα» προσέγγιση, που είναι η κατάλληλη για δυο λόγους: πρώτον δίνει κίνητρα συμμόρφωσης στο πρόγραμμα και δεύτερον, μη παρέχοντας ολόκληρο το πακέτο προκαταβολικά, μπορούμε να παρακολουθούμε πόση ελάφρυνση του χρέους απαιτείται με το πέρασμα των ετών».

-«Θα πρέπει πραγματικά να υπογραμμίσω ότι η Ελλάδα θα πρέπει να πάρει στα χέρια της αυτό το πρόγραμμα προσαρμογής και  να ολοκληρωθεί η δεύτερη αξιολόγηση τον Σεπτέμβριο».

Ομολογία πως δεν «βγαίνουν» πλεονάσματα 3,5%

Ούτε όμως και η κυβέρνηση, παρότι δεσμεύτηκε, πιστεύει ότι θα καταφέρει να πιάσει τον στόχο για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ, το 2018 και μετά. Για αυτό και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης, είπε προς τον Νικολά Τζιαμαριόλι:

-«εμμένουμε στις υποσχέσεις κατά τη διάρκεια του προγράμματος,  για να υλοποιήσουμε τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος 0,3% – 1,75% και 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2018 και  μετά διαπραγματευόμαστε και επιτυγχάνουμε μικρότερα πλεονάσματα μεσοπρόθεσμα».

-«πραγματικά θέλουμε να πετύχουμε τους πρωτογενείς δημοσιονομικούς στόχους για πρώτη φορά στο πρόγραμμα. Αλλά πέρα από αυτό, θέλουμε να δούμε ότι το 2018 είναι αισιόδοξος στόχος. Και θέλουμε να δούμε πιο ρεαλιστική προσέγγιση για την ελάφρυνση του χρέους».

-«για το 3,5% πέραν του 2018, υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία ότι πολύ λίγες χώρες κατόρθωσαν μεσοπρόθεσμα να διατηρήσουν αυτό το επίπεδο και ιδιαίτερα η Ελλάδα.  Και χαίρομαι γιατί υπάρχει πολιτική συναίνεση από τα πολιτικά κόμματα και τους θεσμούς, να μειώσουμε κάτω από το 3,5%  το μεσοπρόθεσμο στόχο  για πρωτογενές πλεόνασμα.

Ο κύριος Χουλιαράκης όχι μόνο αμφισβήτησε αν μπορεί η κυβέρνηση να πετύχει πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ, αλλά εξήγησε και γιατί έχει παγιδευτεί σε αυτήν την παραδοχή:

-«τι αντιμετωπίζουμε εμείς; Έχουμε ένα δίλημμα μπροστά μας: από τη μία θέλουμε προφανώς χαμηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα (...) Από την άλλη, η αναθεώρηση των στόχων  θα δημιουργήσει ενδεχομένως θέματα αξιοπιστίας. «Εμμένετε στις υποσχέσεις σας; Κάνετε αυτά για τα οποία έχετε δεσμευτεί»;

Ο Νικολά Τζιμαριόλι ανταπάντησε άμεσα όμως στον κύριο Γιώργο Χουλιαράκη, κόβοντας κάθε τέτοια σκέψη:
 
-«Αυτό πρέπει να το κάνουμε έναν τρόπο που θα παρέχει τα σωστά κίνητρα στην Ελλάδα, προκειμένου να υλοποιήσει το πρόγραμμα και πέραν της διάρκειας ζωής του προγράμματος».

-«και θα ήθελα να πω στον Γιώργο, αναφορικά με τους στόχους: Όντως οι στόχοι του προγράμματος είναι 3,5%, όσον αφορά στο πρωτογενές πλεόνασμα του 2018. Όμως η δέσμευση είναι να διατηρηθούν αυτά τα επίπεδα και "μεσοπρόθεσμα. Και αυτό δηλώνεται μέσα στη δήλωση της Συνόδου Κορυφής» (παραπέμποντας στη Συμφωνία με την υπογραφή του Πρωθυπουργού κυρίου Αλέξη Τσίπρα).

-«μπορούμε να συζητάμε βεβαίως για το θέμα του «μεσοπρόθεσμου»:  5 χρόνια, ή 6 χρόνια, ή 7 χρόνια, ή 10 ή 4... Δε θέλω να μπω σ’ αυτή την κουβέντα. Όμως η δέσμευση έχει καταγραφεί, τόσο για την περίοδο του προγράμματος, όσο και μετά τη λήξη του προγράμματος.

Ο σκοτεινός ρόλος του ΔΝΤ

Εντύπωση προκαλεί πάντως η στάση της εκπροσώπου του ΔΝΤ, Ντέλιας Βελκουλέσκου, για το πώς το Ταμείο επηρέασε (ή και προκάλεσε ​ενδεχομένως​)​ από ​​το 2014 την αναζωπύρωση της κρίσης στη χώρα μας. Παρότι παραδέχεται πως υπήρχε πρόοδος την διετία 2013-2014, υποτίμησε την αξία της προεξοφλώντας πως ήταν θνησιγενής. Ως απόδειξη αυτού όμως, επικαλέστηκε την αναταραχή που προκάλεσε στη χώρα η πρόωρη πτώση της τότε κυβέρνησης και η παρεπόμενη Συμφωνία του Ιουνίου μετά το δημοψήφισμα και τα capital controls.

Είπε συγκεκριμένα η κυρία Βελκουλέσκου:

- «πρέπει να δούμε πώς φτάσαμε εδώ που είμαστε. Είναι ξεκάθαρο ότι η Ελλάδα έχει μια μακρά πορεία την κρίση του 2010. Ανέλαβε μεγάλες δημοσιονομικές προσαρμογές να υλοποιήσει και είχαμε και διψήφια ελλείμματα και αυτό που πέτυχε μέχρι στιγμής ήταν εντυπωσιακό».

-«Η Ελλάδα πραγματικά είχε μοναδικές προκλήσεις στην υλοποίηση των προηγούμενων προγραμμάτων και χρειαζόταν προσαρμογή και γρήγορη ανταπόκριση. Τρεις πολιτικές κρίσεις, θεσμικά προβλήματα πραγματικά κλόνισαν την εμπιστοσύνη και εκτίναξαν το κόστος της προσαρμογής δημιουργώντας περισσότερη ύφεση από όση αρχικά πιστεύαμε ότι θα μπορούσε να υπάρξει»

-«Άρα χρειάστηκε να αρχίζει μια πρώτη κίνηση ανακούφισης από το χρέος το 2011 –’12. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο επέκτεινε και τις αποπληρωμές του. Οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές άλλαξαν. ​​Αλλά τα διδάγματα δεν εισακούστηκαν από όλους, γιατί η κρίση συνεχίζεται».
​
​​-«Μετά το 2011 και την ανακούφιση από το χρέος οι Κυβερνήσεις έθεταν πολύ αισιόδοξες προοπτικές για την ανάπτυξη. Το 2014 έγινε ξεκάθαρο ότι αυτοί οι φιλόδοξοι στόχοι δεν ήταν ρεαλιστικοί ακόμη κι αν είχαμε ένα μικρό πλεόνασμα. Η Ελλάδα βγήκε στις αγορές αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό. Και έπειτα ήρθε η «Δεύτερη Κρίση».
​