Τους λένε Πυγμαίους, «τα παιδιά του δάσους»

Στην αυγή του νέου αιώνα, όλο και περισσότερο ψάχνουμε για άλλους ανθρώπους στο διάστημα, σε άλλους πλανήτες. Ενδιαφερόμαστε να ανακαλύψουμε αν υπάρχουν, και να διαπιστώσουμε αν είναι περισσότερο προοδευμένοι από μας ή αν τώρα αρχίζουν να αναπτύσσουν κάποιο πολιτισμό.

Κι αυτά σήμερα, 40.000 χρόνια από τότε που εμφανίστηκε ο λογικός άνθρωπος εδώ στην εξελιγμένη, την προοδευμένη γη, σήμερα που περισσότερες από 50 φυλές ανθρώπων αποτελούν τους τελευταίους της Λίθινης εποχής. Ολες αυτές οι φυλές σιγά σιγά εξαφανίζονται χωρίς να υπάρχει περιθώριο ανάπτυξής τους, αφού δεν μπόρεσαν ή δεν θέλησαν να προσαρμοστούν στη σύγχρονη ζωή.

Από όλους αυτούς τους ανθρώπους της σύγχρονης Λίθινης εποχής, μετά τους Ζουλού, πιο κοντά στον πολιτισμό είναι οι Πυγμαίοι, που ζουν στις δασώδεις περιοχές της Κεντρικής Αφρικής και τη νοτιοαφρικάνικη στέπα Καλαχάρι.Το ανάστημά τους δεν ξεπερνάει το 1,40μ. Οι Πυγμαίοι είναι ο πιο μικρόσωμος λαός του κόσμου. Ζουν σε καλαμένιες καλύβες, σκεπασμένες με φύλλα μπανανιάς, για να μη μπαίνει μέσα η βροχή, στα δάση του Ισημερινού και η εξέλιξή τους έχει σταματήσει στην παλαιολιθική εποχή. Έχουν όμως μεγάλη προσαρμοστικότητα και κατορθώνουν να επιζούν. Υπάρχουν πολλές φυλές πυγμαίων. Οι Ακα της Κεντρο-Αφρικανικής Δημοκρατίας, οι Μπάκα του Καμερούν, οι Τους- Τούα της Ρουάντα, οι Μπούτι του Ζαϊρ, οι Πυγμαίοι του Μπαγκαντού, του Ιτούρι και άλλοι. Συνολικά στην Αφρική ζουν 180-200.000 Πυγμαίοι.

Οι Πυγμαίοι είναι ένας ανθρώπινος υποπληθυσμός ο οποίος κληρονομικά δεν ξεπερνάει τις 60 ίντσες ύψος. Αναφορές στους Πυγμαίους υπάρχουν στην ιστορία από αρχαιοτάτων χρόνων, την εποχή του Ηρόδοτου ή του Ομήρου. Σήμερα οι Πυγμαίοι βρίσκονται στα τροπικά δάση της Αφρικής καθώς και στη χερσόνησο του Μαλέυ, τις Φιλιππίνες, την κεντρική Νέα Γουινέα και τα νησιά Ανταμάν της Ινδίας. Κάποιοι Πυγμαίοι διατηρούν τον παραδοσιακό τρόπο ζωής τους βασισμένο στο κυνήγι και τη συλλογή τροφής, και άλλοι έχουν εγκατασταθεί σε αγροτικές περιοχές. Οι μεγαλύτεροι πληθυσμοί των Αφρικανών Πυγμαίων εκτιμώνται γύρω στις 150.000 με 300.000 και πιστεύεται ότι ζούσαν στην κοιλάδα του Κονγκό πολύ πριν την εμφάνιση άλλων φυλών. Η πιο γνωστή φυλή, οι Μμπούτι ή Μπαμπούτι είναι οι κοντύτερη από όλες τις ανθρώπινες φυλές, φτάνοντας κατά μέσο όρο τις 51 ίντσες ύψος. Ο Κέβιν Ντάφυ, ο οποίος μελέτησε τους Πυγμαίους στον επίλογο του βιβλίου του Παιδιά του Δάσους (1984) γράφει: « Για τους Μμπουτ το παρελθόν δεν έχει σημασία γιατί έχει φύγει ανεπιστρεπτί.

Το μέλλον, δεν επιθυμούν ιδιαίτερα να το ελέγξουν γιατί δεν υφίσταται ακόμη. Το παρόν είναι κάτι που συμβαίνει κάθε μέρα, και για αυτό πρέπει να διακατέχεται από ενδιαφέρον για τους άλλους, από αγάπη και κάποιες φορές πάθος. Η αρμονία με την οποία ζουν στο περιβάλλον τους οι Μμπούτι είναι κάτι από το οποίο όλοι μπορούν να διδαχθούν. Η έμφυτη ευγένεια, η μουσική τους, ο χορός και το τραγούδι τους, μία πλούσια λαϊκή παράδοση, η δυνατότητα τους να ελέγχουν ένα περίπλοκο περιβάλλον -όλα αυτά αντανακλούν τον ιδιαίτερο πολιτισμό τους, έναν πολιτισμό τόσο πετυχημένο που θα μπορούσε να διαρκέσει περισσότερο από κάθε άλλον πάνω στη γη… Σήμερα ο ελεύθερος, νομαδικός τρόπος ζωής των Μμπούτι πλησιάζει στο τέλος του.

Οι πρώτοι κάτοικοι του Ιτούρι (δάσος του Κονγκό όπου διαμένουν οι Πυγμαίοι) έχουν διαταχθεί από μία απομακρυσμένη κυβέρνηση να εγκατασταθούν οριστικά σε χωριά κατά μήκος δρόμων όπου θα απογράφονται και θα πληρώνουν φόρους. Οι Πυγμαίοι βλέπουν τα δάση που κατοικούν να καταστρέφονται για ξυλεία, και ως αποτέλεσμα αναγκάζονται να εγκαταλείπουν τις εστίες τους. Πολλές φορές τους αφαιρούνται βασικά δικαιώματα καθώς δεν θεωρούνται ισότιμοι πολίτες. Στο Καμερούν, η ζωή των Μπαγκβέλι έχει διαταραχθεί από έναν αγωγό πετρελαίου ο οποίος χρηματοδοτείται από την Παγκόσμια τράπεζα και ο οποίος χτίζεται στη γη τους. Οι Μπάτβα του ανατολικού Κονγκό, του Μπουρούντι, της Ρουάντα και της Ουγκάντα βλέπουν τα δάση τους να καταστρέφονται και σπάνια επιζούν αλλού. Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα που υφίστανται σήμερα οι Πυγμαίοι είναι ο κανιβαλισμός.





Οι Πυγμαίοι του Κονγκό ζήτησαν από τα Ηνωμένα Έθνη πέρσι να μηνύσουν την κυβέρνηση και τους επαναστάτες μαχητές τους οποίους κατηγορούν για κανιβαλισμό εναντίον τους κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων μέσα στη ζούγκλα. Στο Κονγκό θεωρούν τους Πυγμαίους κατώτερους ανθρώπους και πιστεύουν ότι όσοι τους τρώνε αποκτούν μαγικές δυνάμεις. Ακτιβιστές του ΟΗΕ λένε ότι οι επαναστάτες μαγειρεύουν και τρώνε τους Πυγμαίους. Ιερείς έχουν κατηγορήσει αρκετούς στρατιώτες ότι σκοτώνουν πολίτες, ανοίγουν τα στήθη τους, αφαιρούν την καρδιά, τους πνεύμονες και το συκώτι και τα τρώνε. Από κάποιους Πυγμαίους μάλιστα είχαν αφαιρεθεί τα γεννητικά όργανα, τα οποία τα κρεμάνε από τα όπλα τους οι υπόλοιπες φυλές σαν φυλαχτά.

Τέλος, τουλάχιστον 3.000 Πυγμαίοι στην απομακρυσμένη περιοχή της Λικουάλα στο Κονγκό απειλούνται από “bush yaws”, γνωστά και ως “pian”, όπως αναφέρουν η UNICEF. Μέχρι τώρα έχουν καταφέρει να θεραπεύσουν μόνο 135 άτομα εξαιτίας της δυσκολίας να προσεγγίσουν τις περιοχές που ζουν οι Πυγμαίοι και των πενιχρών πόρων που διατίθενται για το σκοπό αυτό.

Η σοβαρή μεταδοτική ασθένεια που τρώει τη σάρκα Treponema pertenue προκαλείται από ένα σπειροειδές βακτηρίδιο που σχετίζεται με τη σύφιλη. Θεραπεύεται εύκολα με πενικιλίνη και αναπτύσσεται σε συνθήκες φτώχειας και έλλειψης βασικών συνθηκών υγιεινής. Η ύπαρξη σαπουνιού και νερού αρκούν για να εμποδίσουν την ανάπτυξή του. Οι θάνατοι από yaws απευθείας είναι πολύ σπάνιοι μπορεί όμως η ασθένεια αυτή να συμβάλει σε δευτερεύουσες μολύνσεις του δέρματος και του αίματος καθώς και ολική βασική εξασθένιση. Αν δεν θεραπευτεί, μπορεί να αφήσει μόνιμη παραμόρφωση και ανικανότητα.

Η κατάσταση των Πυγμαίων επιδεινώνεται από κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες. Η αποψίλωση των δασών έχει οδηγήσει τους Πυγμαίους μακριά από τα παραδοσιακά ξύλινα σπίτια τους το τελευταίο τέταρτο του αιώνα. Πολλοί ζουν σε φτωχές καλύβες στα προάστια των χωριών Μπαντού όπου τους εκμεταλλεύονται σαν σκλάβους. Η αρρώστια αυτή σε συνδυασμό με τα κρούσματα κανιβαλισμού τείνουν να εξολοθρεύσουν τον πληθυσμό των Πυγμαίων. Ίσως είναι καιρός η διεθνής κοινότητα να στρέψει το βλέμμα της πιο σοβαρά στους ανθρώπους αυτούς.