Η συγκρότηση και η εκπαίδευση της Γ’ Μοίρας Καταδρομών - Η άφιξή της στο Καλπάκι και η εμπλοκή της στη μάχη - Η αντεπίθεση των Λοκατζήδων - Η μάχη στο Λυκόμορο - Το τέλος της μάχης
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Ένα από τα πρόσφατα άρθρα μας που είχαν μεγάλη απήχηση στους αναγνώστες του protothema.gr και περισσότερα από 300 σχόλια ήταν αυτό της 16/12/2024 για τη μάχη της Κόνιτσας. Στο άρθρο αυτό αναφερθήκαμε ακροθιγώς στη συμμετοχή και συμβολή των Λοκατζήδων (Καταδρομέων) στη μάχη της Κόνιτσας. Σήμερα θα εστιάσουμε αποκλειστικά στη δράση των ΛΟΚ στη μάχη και την μεγάλη βοήθεια που πρόσφεραν στον Εθνικό Στρατό, ώστε να επικρατήσει του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στην ακριτική κωμόπολη του νομού Ιωαννίνων. Τα στοιχεία που θα παραθέσουμε προέρχονται από το άρθρο του Αντώνιου Α. Παπαδάκου «ΟΙ ΛΟΚΑΤΖΗΔΕΣ ΣΤΗΝ ΚΟΝΙΤΣΑ», που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, τ. 182, ΜΑΡΤΙΟΣ 2012.
Η Κόνιτσα σήμερα
Η συγκρότηση της Γ’ Μοίρας Καταδρομών
Η Γ’ Μοίρα Καταδρομών συγκροτήθηκε στις 25 Αυγούστου 1947. Στις 26 Σεπτεμβρίου 1947 αναπτύχθηκε στην Αγριά του Βόλου, όπου θα γινόταν η εκπαίδευση των ανδρών της. Πριν όμως ξεκινήσει η εκπαίδευσή της υποχρεώθηκε να εμπλακεί σε επιχειρήσεις ως Πεζικό. Από την 1η Σεπτεμβρίου 1947 ως τις 25 Δεκεμβρίου 1947 η Μοίρα έλαβε μέρος σε περισσότερες από 20 επιχειρήσεις στη Στερεά Ελλάδα, τη Θεσσαλία και την Ήπειρο και έτσι εκπαιδεύθηκε στο πεδίο της μάχης. Να δούμε και λίγα στοιχεία για τη σύνθεση και τη διάρθρωση της Γ’ Μοίρας Καταδρομών. Η αρχική της ονομασία ήταν Γ’ Διοίκηση Καταδρομών. Διέθετε 10 Λόχους Ορεινών Καταδρομών (ΛΟΚ) μειωμένης σύνθεσης (61ος-70ος), οι οποίοι είχαν βρετανικό οπλισμό, χωρίς όμως να διαθέτουν για λόγους ευκινησίας, αλλά και εξαιτίας ελλείψεων «βαριά» όπλα. Διοικητής της Μοίρας ήταν ένας ήρωας του Β’ ΠΠ, ο Ταγματάρχης Εμμανουήλ Ζαχαράκης, που είχε διακριθεί στη μάχη του Οχυρού Ιστίμπεη (6 και 7 Απριλίου 1941) εναντίον των Γερμανών και σε επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή.
Στις 11 Δεκεμβρίου 1947 η Μοίρα συγκεντρώθηκε στην Αγριά, όπου αναδιοργανώθηκε σε δύο τακτικά συγκροτήματα, το καθένα με Επιτελείο και 4 Λόχους Ορεινών Καταδρομών. Ξαφνικά, ανήμερα των Χριστουγέννων του 1947 η Μοίρα ενημερώθηκε από τη Στρατιά, της οποίας ήταν στρατηγική εφεδρεία ότι η Κόνιτσα δέχθηκε επίθεση από τον ΔΣΕ και πρέπει να σπεύσει στην ηπειρώτικη κωμόπολη για να ενισχύσει τη φρουρά της. Το πρωί της 26 Δεκεμβρίου, 440 άνδρες της Μοίρας που ανήκαν στους 63ο, 64ο, 65ο και 66ο ΛΟΚ μαζί με τη διοίκησή της, κινήθηκαν προς την Ήπειρο. Μόνο ο Διοικητής και οι αξιωματικοί της Μοίρας γνώριζαν πού θα πήγαιναν και τον σκοπό της αποστολής τους. Η Μοίρα κινήθηκε σιδηροδρομικά μέχρι την Καλαμπάκα και στη συνέχεια οι άνδρες της επιβιβάστηκαν σε οχήματα και μέσω της… παροπλισμένης πλέον διάβασης της Κατάρας, που συνδέει τα Τρίκαλα με τα Γιάννενα, προς την πρωτεύουσα της Ηπείρου.
Λοκατζήδες στη Νεράιδα Τρικάλων στα τέλη του 1947
Να σημειώσουμε με την ευκαιρία, ότι σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση που πιθανότατα όμως έχει ιστορική βάση, η Κατάρα ονομάστηκε έτσι γύρω στο 1800, όταν ένας Δεσπότης που επιχείρησε να περάσει από εκεί δεινοπάθησε και καταράστηκε το μέρος. Όσοι έχουν περάσει από την Κατάρα, ανήκουμε σ’ αυτούς, τον καταλαβαίνουμε απόλυτα!
Επανερχόμενοι στους Λοκατζήδες το 1947, αυτοί κατάφεραν, παρά τις αντίξοες καιρικές συνθήκες και τις ενέδρες του ΔΣΕ, να φτάσουν το βράδυ της 26/12/1947 στο Πέραμα, λίγο έξω από τα Γιάννενα, πασίγνωστο για το Σπήλαιό του. Εκεί, η Διοίκηση της Μοίρας ενημερώθηκε από συνδέσμους της VIII Μεραρχίας Πεζικού (8η ΜΠ) και με το πρώτο φως της μέρας, στις 27/12/1947 ξεκίνησε και έφτασε στο Καλπάκι (περίπου 35 χλμ. μακριά από τα Γιάννενα). Για όσους δεν γνωρίζουν την περιοχή, το Καλπάκι εκτός από ιστορικό μέρος αποτελεί και συγκοινωνιακό κόμβο, για την Κόνιτσα, αλλά και το Πωγώνι, την Κακαβιά και τα ελληνοαλβανικά σύνορα. Από το Καλπάκι, η Γ’ Μοίρα Καταδρομών θα εξορμούσε για να διασπάσει τον κλοιό του ΔΣΕ γύρω από την Κόνιτσα.
Κλείσιμο
Άνδρες του ΔΣΕ σε στρατόπεδο στη Γιουγκοσλαβία
Η εμπλοκή των ΛΟΚ στη μάχη της Κόνιτσας
Από το Καλπάκι η Γ’ Μοίρα Καταδρομών ενεπλάκη στις επιχειρήσεις. Ο 64ος ΛΟΚ επιτέθηκε ως απλό Πεζικό κατά των οχυρωμένων στο ύψωμα Τσούκα δυνάμεων του ΔΣΕ που είχαν υποχρεώσει σε υποχώρηση μια διλοχία του 629 ΤΠ. Η επίθεση των Λοκατζήδων πέτυχε και έτσι αποκαταστάθηκε η συνοχή των δυνάμεων της VIII ΜΠ, που επιχειρούσαν να σπάσουν τον κλοιό γύρω από την Κόνιτσα. Τότε έφτασε στη Γ’ Μοίρα η προσωπική διαταγή του Διοικητή της Στρατιάς Αντιστράτηγου Κωνσταντίνου Βεντήρη (1892-1960), που διέταζε τους ΛΟΚ να κινηθούν προς την «περιμάχητη», όπως γράφει ο Α. Παπαδάκος γέφυρα Μπουραζάνι. Παραθέτουμε τη διαταγή, έχοντας κάνει προσαρμογή της στη Δημοτική, καθώς είναι γραμμένη σε «στρυφνή» καθαρεύουσα: «Να επιζητήσει σύσσωμη η Μονάδα να βρει κενό και να μεταφερθεί στην περιοχή Βασιλικών. Την κατάλληλη στιγμή να επιτεθείτε στα νώτα του εχθρού, ο οποίος θα πιέζεται κατά μέτωπο από δυνάμεις της 8ης ΜΠ. Να επιζητήσετε επίσης, να καταλάβετε τη γέφυρα Μπουραζάνι αν αυτή κατέχεται «ελαφρώς». Οι ενέργειες πρέπει να στηρίζονται σε ταχύτητα και αφάνεια. Η έναρξη της εκτέλεσης (της διαταγής), εντός (της) 28ης Δεκεμβρίου. Βεντήρης».
Κωνσταντίνος Βεντήρης
Στο μεταξύ, η 43η Ταξιαρχία προσπαθούσε να διασπάσει τις θέσεις του ΔΣΕ στο Καλπάκι και την Γκραμπάλα, όπου, θυμίζουμε, ότι είχαν διεξαχθεί σκληρές μάχες στη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, οι οποίες σήμαναν το τέλος της ιταλικής προέλασης και την αρχή της επικής ελληνικής αντεπίθεσης. Σ’ αυτά τα υψώματα ο ΔΣΕ είχε αναπτύξει δυνάμεις με τις οποίες απέκοπτε τις διαβάσεις προς Κόνιτσα και κάλυπτε τη γέφυρα Μπουραζάνι. Σε ενίσχυση της 43ης Ταξιαρχίας έσπευσε και η 76η Ταξιαρχία. Και οι δύο Ταξιαρχίες απέτυχαν να προχωρήσουν καθώς στο ύψωμα 834 (Βίγλα) ο ΔΣΕ είχε οργανώσει αρραγές μέτωπο. Τότε, η Διοίκηση της VIII ΜΠ αποφάσισε να ρίξει στη μάχη για τη Βίγλα τη Γ’ Μοίρα. Αμέσως οργανώθηκε επιχείρηση διείσδυσης προς τον οικισμό Άνω Ραβένια, η οποία όμως απέτυχε. Ο ΔΣΕ αντεπιτέθηκε οδηγώντας το 581 ΤΠ σε μερική υποχώρηση και απειλώντας τη διάταξη της 8ης ΜΠ. Τότε η Γ’ Μοίρα κλήθηκε από τον Διοικητή της 8ης ΜΠ Συνταγματάρχη Ασημάκη να επέμβει για να αποκρουστεί η αντεπίθεση του ΔΣΕ. Η διαταγή αυτή ήταν αντίθετη με εκείνη του Διοικητή Στρατιάς που απαγόρευε την εμπλοκή της Μοίρας, ως μονάδας Πεζικού. Όμως ο Ταγματάρχης Ζαχαράκης δέχθηκε να αναλάβει την αποστολή. Ο 65ος και ο 66ος ΛΟΚ υπό τους βετεράνους Ιερολοχίτες Υπολοχαγούς Τσιτσιλάνο και Φιλιππίδη αντίστοιχα, επιτέθηκαν και πέτυχαν μετά από σκληρό αγώνα εκ των συστάδων, να ανατρέψουν τα Τάγματα της 16ης Ταξιαρχίας Παλαιολόγου του ΔΣΕ, αποκαθιστώντας έτσι τη διάταξη των δυνάμεων του Εθνικού Στρατού. Πάντως, λόγω των τοπικών αναγκών, η Γ’ Μοίρα Καταδρομών δεν μπόρεσε να εκτελέσει τη διαταγή Βεντήρη.
Τις επόμενες μέρες οι επιθέσεις της 43ης και της 76ης Ταξιαρχίας με τη συμμετοχή και Λοκατζήδων δεν είχαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Μάλιστα η Γ’ Μοίρα είχε τρεις νεκρούς και επτά τραυματίες. Στις 30/12 όμως, ο 63ος και ο 64ος ΛΟΚ κατάφεραν να αιφνιδιάσουν τους οχυρωμένους στη Βίγλα άνδρες του ΔΣΕ. Μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό, οι τελευταίοι άρχισαν να αμύνονται σθεναρά. Ήταν άλλωστε περισσότεροι από τους Λοκατζήδες, που δεν ξεπερνούσαν τους 200. Ακολούθησε άγρια συμπλοκή σώμα με σώμα, στην οποία οι Λοκατζήδες επικράτησαν και κατέλαβαν τη Βίγλα, παρά τις συνεχείς αντεπιθέσεις του ΔΣΕ. Οι δύο ΛΟΚ παρέμειναν στο ύψωμα μέχρι που αντικαταστάθηκαν από μονάδες Πεζικού. Αμέσως μετά, η Γ’ Μοίρα συνέχισε τις επιχειρήσεις και καθάρισε από δυνάμεις του ΔΣΕ τα μέρη βόρεια και βορειοανατολικά της Βίγλας.
Η γέφυρα Μπέλεϊ στο Μπουραζάνι που φτιάχτηκε από το Μηχανικό του Ελληνικού Στρατού το 1948
Οι Λοκατζήδες γιόρτασαν την Πρωτοχρονιά με ολιγόωρη ανάπαυση και συνέχισαν την επίθεση, με πορεία σε φάλαγγα κατ’ άνδρα μέσα απ’ τα χιονισμένα μονοπάτια, κινήθηκαν στους πρόποδες του ορεινού όγκου της Τύμφης (Γκαμήλας) και στις 3 π.μ. της 1ης Ιανουαρίου 1948 οι Λοκατζήδες μπήκαν στην Κόνιτσα προκαλώντας ενθουσιασμό στην πολιορκημένη φρουρά. Ακολούθησε το 524 ΤΠ και ένας Λόχος Χωροφυλακής. Η πολιορκία της Κόνιτσας είχε αρθεί…
Η ώρα της αντεπίθεσης των ΛΟΚ
Η Γ’ Μοίρα αναπαύτηκε την Πρωτοχρονιά του 1948 στην Κόνιτσα. Την επομένη, ο Ταγματάρχης Ζαχαράκης κλήθηκε από τον εκτελούντα χρέη Διοικητή της 75ης Ταξιαρχίας Αντισυνταγματάρχη Παλλαντά. Στο πολεμικό συμβούλιο που ακολούθησε αποφασίστηκε η Μοίρα να επιτεθεί στο ύψωμα Λυκόμορο, στο σημείο δηλαδή όπου συνδέονταν οι δύο αντάρτικες Ταξιαρχίες των Σοφιανού και Παλαιολόγου. Έτσι θα χωρίζονταν στα δύο οι δυνάμεις του ΔΣΕ και θα δημιουργούνταν προβλήματα στις γραμμές επικοινωνίας με την Αλβανία απ’ όπου τροφοδοτούνταν.
Πίσω από τη Μοίρα θα ακολουθούσε η 43η Ταξιαρχία. Η Ταξιαρχία Παλαιολόγου κατείχε τα υψώματα του Λυκόμορου, 8 χλμ. βόρεια της Κόνιτσας μέχρι και τη γέφυρα Μπουραζάνι. Πιεζόταν όμως ήδη από την 43η και την 76η Ταξιαρχία. Η ενισχυμένη Ταξιαρχία Σοφιανού συνέχιζε τις επιθέσεις της στην Κόνιτσα, με μειωμένο όμως ενθουσιασμό, καθώς είχε δυσκολέψει πολύ η κατάληψη της κωμόπολης. Στο πολεμικό συμβούλιο στην Κόνιτσα έγινε δεκτό το σχέδιο του Ταγματάρχη Ζαχαράκη, να γίνει επίθεση στο Λυκόμορο, αφού προηγηθούν αναγνωρίσεις από τη διοίκηση της Γ’ Μοίρας, με τη συνεργασία επιτελών της 75ης Ταξιαρχίας και ντόπιων οδηγών.
Σχεδιάγραμμα της μάχης της Κόνιτσας
Αξιολογήθηκαν όλες οι διαδρομές και οι συνήθειες των μαχόμενων ανδρών του ΔΣΕ. Το απόγευμα της 2ας Ιανουαρίου 1948 αποφασίστηκε ο τρόπος ενέργειας. Η 75η Ταξιαρχία θα έκανε αντιπερισπασμό με επίθεση κατά της Ταξιαρχίας Σοφιανού, εμποδίζοντάς την να συνδράμει την Ταξιαρχία Παλαιολόγου που θα δεχόταν το βάρος της επίθεσης των ΛΟΚ. Σύμφωνα με την έγγραφη διαταγή, από τη Γ’ Μοίρα θα γινόταν «αθορύβως, βαθεία και αποφασιστική διείσδυσις εις τα νώτα του εχθρού, προσβολή του ζωτικού χώρου και κατάληψις τούτου». Η 75η Ταξιαρχία θα αναλάμβανε επίσης τον ανεφοδιασμό της Μοίρας. Αργά το βράδυ της 02/1/1948 ο Ταγματάρχης Ζαχαράκης συγκέντρωσε τους αξιωματικούς της Μοίρας και τους ενημέρωσε για την επικείμενη αποστολή στην οποία θα συμμετείχαν και οι τέσσερις ΛΟΚ. Η διοίκηση της Μοίρας θα παρέμενε στην Κόνιτσα ως σύνδεσμος με την 75η Ταξιαρχία. Την τακτική διοίκηση θα ασκούσε ο Ταγματάρχης Ευστάθιος Γιάνναρης, διοικητής του V Τακτικού Επιτελείου το οποίο συγκροτήθηκε για την εκτέλεση της αποστολής.
Η 3η Ιανουαρίου 1948 ήταν μια παγωμένη μέρα στην περιοχή της Κόνιτσας. Αξιωματικοί και Υπαξιωματικοί των ΛΟΚ εκτέλεσαν τις απαιτούμενες αναγνωρίσεις, ενώ οι άνδρες τους εφοδιάζονταν με τρόφιμα και πυρομαχικά. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, πρώτος θα έκανε επίθεση ο 64ος ΛΟΚ, θα ακολουθούσε η διοίκηση του V Τακτικού Επιτελείου και στη συνέχεια ο 65ος , ο 63ος και ο 66ος ΛΟΚ. Στις 8 μ.μ. οι Λοκατζήδες δείπνησαν και έπειτα ξεκίνησαν.
Βαδίζοντας μέσα στο πυκνό σκοτάδι, με εκρήξεις όλμων και οβίδων να φωτίζουν συχνά-πυκνά τη νύχτα, οι Λοκατζήδες έφτασαν στις προκεχωρημένες θέσεις του 584 ΤΠ, ένα χιλιόμετρο βόρεια της Κόνιτσας, που είχε καθοριστεί ως αρχικός τόπος εξόρμησης. Αφού ενημερώθηκαν από τον Διοικητή του 584 ΤΠ, οι Λοκατζήδες συνέχισαν την πορεία τους, περνώντας ανάμεσα στα φυλάκια του ΔΣΕ. Στη 1.00 π.μ. της 4ης Ιανουαρίου έφτασαν στο εκκενωμένο χωριό Καβάσιλα. Πλέον, η Μοίρα είχε διεισδύσει σε βάθος, ανάμεσα στις Ταξιαρχίες Σοφιανού και Παλαιολόγου, χωρίς να γίνει αντιληπτή. Στα Καβάσιλα αποφασίστηκε η Μοίρα να χωριστεί σε δύο τακτικά συγκροτήματα. Το πρώτο, υπό τον Λοχαγό Βαρβαρρήγο με τους 64ο και 65ο ΛΟΚ θα κινείτο βορειοδυτικά, μέσω ενός πάρα πολύ δύσβατου μονοπατιού με στόχο να βρεθεί στα νώτα των αντάρτικων δυνάμεων, βόρεια της γέφυρας Μπουραζάνι και το άλλο, με επικεφαλής τον Ταγματάρχη Γιάνναρη, με τους 63ο και 66ο ΛΟΚ θα κινείτο βορειοανατολικά προς το Λυκόμορο. Ως ώρα εφόδου καθορίστηκε η 3.00 π.μ.
Οι σκληρές μάχες στο Λυκόμορο- Οι επιθέσεις εναντίον των ΛΟΚ από το αλβανικό έδαφος
Γύρω στις 2.45 π.μ. οι Λοκατζήδες βρίσκονταν 300 μέτρα από την κορυφή του Λυκόμορου, στα νώτα των δυνάμεων του ΔΣΕ, έχοντας περάσει από τέσσερα φυλάκια των ανταρτών. Οι δύο διλοχίες των ΛΟΚ έφτασαν έρποντας στην κορυφή, καλύπτοντας έτσι, «έρπειν», 300 μέτρα. Εκεί βρισκόταν ο σταθμός διοίκησης της Ταξιαρχίας Παλαιολόγου.
Πρωτοσέλιδο της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ για τη μάχη της Κόνιτσας
Ξαφνικά, με την ιαχή στον «αέρα», σαν φαντάσματα μέσα στο σκοτάδι οι Λοκατζήδες άρχισαν να βάλλουν κατά ριπάς με τα όπλα τους και να ρίχνουν επιθετικές χειροβομβίδες. Οι αντάρτες αιφνιδιάστηκαν. Στην κορυφή του λόφου υπήρχαν μόνο κάποια μισοερειπωμένα οχυρά που δεν μπόρεσαν να ανακόψουν την ορμή των Λοκατζήδων. Το ύψωμα καταλήφθηκε και αμέσως οι άνδρες των ΛΟΚ άρχισαν να αναπτύσσουν την αμυντική περίμετρό τους. Όταν συνήλθαν οι αντάρτες, αντεπιτέθηκαν. Έγιναν σκληρές μάχες, ακόμα και με μαχαίρια. Τελικά, στις 10.00 π.μ. το Λυκόμορο καταλήφθηκε οριστικά. Πέντε Λοκατζήδες σκοτώθηκαν.
Ξαφνικά, μια δυσάρεστη έκπληξη περίμενε τους Λοκατζήδες, καθώς άρχισαν να δέχονται πυρά πυροβολικού και βλήματα όλμων από το αλβανικό έδαφος. Ακολουθούσαν επιθέσεις από δυνάμεις του ΔΣΕ κατά ανθρώπινα κύματα, χωρίς καμία τακτική, καθώς η ηγεσία του ΔΣΕ δεν υπολόγιζε τις απώλειες. Μόνο το απόγευμα η Ταξιαρχία Παλαιολόγου έκανε μια πιο οργανωμένη επίθεση που αποκρούστηκε. Ο ΔΣΕ είχε σοβαρές απώλειες. Ακολούθησαν άλλες τρεις επιθέσεις των ανταρτών χωρίς αποτέλεσμα. Οι επιθέσεις του ΔΣΕ εξηγούνται από το ότι η κατάληψη του Λυκόμορου σε συνδυασμό με την πίεση που δεχόταν από την 43η και την 76η Ταξιαρχία απειλούσε να αποκόψει τις επικοινωνίες και τον εφοδιασμό τους από την Αλβανία, κάτι που θα σήμαινε καταστροφή για τους αντάρτες.
Αλήθεια, η Αλβανία λογοδότησε ποτέ για όλα αυτά; Ποιο ήταν το τίμημα που πλήρωσε για τις επιθέσεις, από εδάφη της, στην Ελλάδα; Καθώς όμως οι ενισχύσεις στους Λοκατζήδες δεν έφθασαν έγκαιρα, η κατάσταση άρχισε να γίνεται δύσκολη και βρέθηκαν πολιορκημένοι από πολυάριθμους αντάρτες. Ο Ταγματάρχης Γιάνναρης και ο Λοχαγός Βαρβαρρήγος κινούνταν ανάμεσα στους Λοκατζήδες εμψυχώνοντας τους άνδρες και διανέμοντας τρόφιμα, νερό και πυρομαχικά. Σφοδρή επίθεση των ανταρτών επέφερε ρήγμα στην αμυντική περίμετρο μεταξύ 64ου και 65ου ΛΟΚ. Ο Λοχαγός Βαρβαρρήγος, επικεφαλής δύο εφεδρικών διμοιριών των Λόχων αντεπιτέθηκε. Σκληρές μάχες, ακόμα και με μαχαίρια, οι οποίες έληξαν τελικά με απώθηση των ανταρτών και αποκατάσταση της αμυντικής περιμέτρου. Για να κρατηθεί η αμυντική περίμετρος, γράφει ο Α. Παπαδάκος, απαιτήθηκε πολλές φορές η εκτέλεση «ελιγμών επί εσωτερικών γραμμών» με διμοιρίες Λοκατζήδων να μετακινούνται από τομέα σε τομέα για να σταθεροποιήσουν την άμυνα, ως τις 23.00, οπότε οι επιθέσεις κόπασαν.
Η νύχτα της 4ης προς 5η Ιανουαρίου κύλησε με σποραδικά πυρά των ανταρτών προς την αμυντική περίμετρο των Λοκατζήδων, οι οποίοι πολεμούσαν συνεχώς για 20 ώρες χωρίς να αναπαυθούν. Αρκέστηκαν στη βελτίωση των αμυντικών τους θέσεων και την αναδιανομή πυρομαχικών. Ο Γιάνναρης ζητούσε από τον Ζαχαράκη, που βρισκόταν στην Κόνιτσα, να επισπευσθεί η άφιξη στο Λυκόμορο του 585 ΤΠ που θα αντικαθιστούσε τους Λοκατζήδες. Όμως, το Τάγμα αυτό είχε καθηλωθεί από επιθέσεις της Ταξιαρχίας Σοφιανού. Τελικά, μια διλοχία του 582 ΤΠ κατάφερε να φτάσει τα μεσάνυχτα της 05/1/1948 στο Λυκόμορο με εφόδια και πυρομαχικά για τη Μοίρα των ΛΟΚ. Με τα μουλάρια που μετέφεραν τα πυρομαχικά μεταφέρθηκαν στην Κόνιτσα οι νεκροί και τραυματίες Λοκατζήδες, καθώς και οι αιχμάλωτοι αντάρτες. Τα Θεοφάνεια για τους άνδρες των ΛΟΚ εορτάστηκαν στο Λυκόμορο. Διαρκώς όμως δέχονταν βολές πυροβόλων και όλμων από το αλβανικό έδαφος. Σημειώθηκαν μικροσυμπλοκές περιπόλων, χωρίς να επεκταθούν. Ήταν φανερό ότι οι αντάρτες οπισθοχωρούσαν αναπτύσσοντας οπισθοφυλακές έναντι της Μοίρας. Η 7η Ιανουαρίου πέρασε με τον ίδιο τρόπο. Το βράδυ της μέρας αυτής η Γ’ Μοίρα των ΛΟΚ αντικαταστάθηκε και το πρωί της 8ης Ιανουαρίου έφυγε από την Κόνιτσα, όπου πολεμούσε με ελάχιστη ανάπαυση από τις 27 Δεκεμβρίου και χάρη σ’ αυτήν η κωμόπολη διασώθηκε.
Μνημείο στην περιοχή της Κόνιτσας
Απολογισμός της μάχης- Οι βαριές εκατέρωθεν απώλειες
Ουσιαστικά, η μάχη της Κόνιτσας κρίθηκε από τη διάσπαση του κλοιού ΔΣΕ την 31/12/1947- 1/1/1948. Οι επιχειρήσεις ως τις 7/1 είχαν σκοπό να εξαλείψουν κάθε πιθανό κίνδυνο για την κωμόπολη. Υπήρξε η πρώτη κατά παράταξη μάχη του Εμφυλίου και το διακύβευμά της ήταν πολύ σημαντικό. Η ήττα του ΔΣΕ είχε ιδιαίτερα αρνητικά πολιτικά αποτελέσματα για αυτόν, καθώς η «Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση» έπρεπε να αρκεστεί να έχει ως έδρα ένα χωριό των Πρεσπών. Σε στρατιωτικό επίπεδο, η μάχη της Κόνιτσας αποτέλεσε την πρώτη απόπειρα του ΔΣΕ να λειτουργήσει ως τακτικός στρατός. Μετά την ήττα στην Κόνιτσα, ο Βαφειάδης ήταν βέβαιος ότι ο ΔΣΕ δεν μπορεί να επικρατήσει. Μόνη περίπτωση να γίνει κάτι τέτοιο ήταν να εμπλακούν στον πόλεμο και οι γειτονικές κομμουνιστικές χώρες, κάτι βέβαια αδύνατο.
Αξιωματικοί του ΕΣ το 1945-46, η φωτογραφία από το Μουσείο Μπενάκη
Από την άλλη πλευρά, η νίκη αυτή ήταν πολύ σημαντική για τον Εθνικό Στρατό, καθώς υπήρχε απογοήτευση από τις μέχρι τότε αποτυχίες. Στην Κόνιτσα, φάνηκαν για πρώτη φορά οι δυνατότητες των μονάδων Καταδρομών, αλλά και η έλλειψη οπλισμού του ΕΣ, ιδίως σε πολυβόλα. Η φρουρά της Κόνιτσας αντιμετώπισε για 5 ημέρες, 6 Τάγματα του ΔΣΕ μόνο με δύο πολυβόλα. Οι απώλειες εκατέρωθεν ήταν βαρύτατες: 9 αξιωματικοί του ΕΣ σκοτώθηκαν ή εξαφανίστηκαν(μάλλον σκοτώθηκαν κι αυτοί) και 22 τραυματίστηκαν. Επίσης, σκοτώθηκαν 104 οπλίτες, 53 εξαφανίστηκαν και 356 τραυματίστηκαν. Το 584 ΤΠ είχε 21 νεκρούς, 11 εξαφανισθέντες και 53 τραυματίες. Ο ΔΣΕ είχε 240 νεκρούς, πολλούς τραυματίες, άγνωστο όμως πόσους και 77 αιχμαλώτους. Η Γ’ Μοίρα Καταδρομών είχε 8 νεκρούς. Τους Δεκανείς Ε. Αρβανίτη και Χ. Κατσούρα και τους στρατιώτες Γ. Σταθόπουλο, Κ. Μάρα, Γ. Κατσίλα, Β. Καρνάρο, Δ. Βενετσάνο και Ε. Σπανό.