Χρήστος Ζαμπούνης

Οι άνθρωποι γνωρίζονται όλοι μεταξύ τους. Και να το επιθυμούσαν, μάλλον δεν θα μπορούσαν να είναι άγνωστοι. Με την απογραφή του 2011 είναι περίπου χίλιοι σε όλο το νησί. Ενώ σε άλλα μέρη προσεύχονται τίποτε να μην αλλάξει στη ζωή τους, εδώ αυτό απλώς συμβαίνει. Πόσα χρόνια, άραγε, να επαναλαμβάνεται με τον ίδιο απαράλλακτο τρόπο αυτή η παγανιστική διαδικασία; Πόσους αιώνες, ίσως και χιλιετίες, οι κτηνοτρόφοι προσφέρουν τα σφάγιά τους θυσία προς τιμήν θεών ή αγίων; Σήμερα είναι η ετήσια πανήγυρις της Αγίας Τριάδος. Μπροστά στην ομώνυμη εκκλησία στο Πόλι υπάρχει συνωστισμός. Μόλις μας αντικρίζουν, περιποιητικοί αυτόχθονες βγάζουν καρέκλες από την εκκλησία για να καθίσουμε. Οπως μου εξηγεί ο Μανούσος την ώρα που ανακατεύει με την κουτάλα τον ζωμό από το κρέας -250 μερίδες-, το Πόλι ήταν ο μεγαλύτερος οικισμός, εξ ου και το όνομα. Επειτα από έναν καταστροφικό σεισμό κτίσθηκε από τις πέτρες που έπεσαν από το υπερκείμενο κάστρο. Ο Μανούσος είναι υπερήφανος για την καταγωγή του. Μιλάει για τον τόπο του και το στήθος του φουσκώνει. Παρατηρώ ότι στο αυτοσχέδιο μαγειρείο διακονούν μόνον άνδρες.

«Τα ντολμαδάκια τα ετοιμάζουν οι γυναίκες;» αποτολμώ την προφανή ερώτηση.

«Οχι», απαντά, σχεδόν προσβεβλημένος. «Μόνον τα φύλλα».

Η Σιμόν ντε Μπωβουάρ μπορεί να περιμένει. Αντιθέτως, στον χορό που στήνεται στην αυλή της εκκλησίας, η θηλυκή παρουσία είναι έντονη. Οι γυναίκες είναι ευπρεπώς ενδεδυμένες και χαμηλοβλεπούσες, κατά τα ειωθότα. Μόνον μία τεχνητή ξανθιά συνιστά παραφωνία στη γενική ομοιομορφία. Παρά την υπερκινητικότητά της, ουδείς φαίνεται να της δίνει ιδιαίτερη σημασία. Την προσοχή των παρισταμένων μονοπωλεί η μουσική. Την ντόπια ορχήστρα αποτελούν ένα λαούτο, ένα βιολί και μία λύρα. Ο τραγουδιστής έχει λάγνα φωνή. Λόγω γειτνιάσεως με την Κρήτη, οι επιρροές είναι εμφανείς. Η Ζωγραφούλα δίνει στον γιο της ένα ιδιόγραφο ραβασάκι για να της τραγουδήσει μία μαντινάδα. Είναι χήρα ναυτικού. Διηγείται ιστορίες που οι περισσότεροι από εμάς έχουμε δει μόνον στον κινηματογράφο, στις ταινίες του Νίκου Ξανθόπουλου. Το σύνολο σχεδόν του νησιού απασχολείται με τη ναυτιλία. Ο Γιάννης μόλις έχει ξεμπαρκάρει. Λίγο το κρασί, λίγο η εορταστική ατμόσφαιρα, του ξεφεύγει ότι ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ. Οι υπόλοιποι πέφτουν να τον φάνε ζωντανό. Ακούγονται φράσεις όπως «θέλεις να καταστραφεί η χώρα;», «ο Τσίπρας είναι επικίνδυνος», «θα φύγουν όλοι οι εφοπλιστές από την Ελλάδα». Οι κάτοικοι της Κάσου είναι συντηρητικοί. Στις τελευταίες εκλογές έλαβαν: Νέα Δημοκρατία 270 ψήφους, ΠΑΣΟΚ 170, ΣΥΡΙΖΑ 27. Δεν τους αρέσουν οι αλλαγές, ιδίως οι βίαιες. Το 1824 έζησαν το δικό τους ολοκαύτωμα, όταν οι Τούρκοι έσβησαν το νησί από τον χάρτη. Είναι όμως και προοδευτικοί, αφού ξαναγύρισαν και πρόκοψαν. Στο παγκόσμιο ναυτιλιακό who is who, περίοπτη θέση κατέχουν οι οικογένειες Κουλουκουντή, Μαυρολέοντος, Παπαδάκη, Σιτινά, Παπαδημητρίου. Είναι όλοι τους Κασιώτες. Τα πλοία τους οργώνουν τις πέντε θάλασσες. Το μισό σχεδόν νησί εργάζεται στις ναυτιλιακές τους εταιρείες, άνδρες και γυναίκες μαζί. Η Λέλα μιλάει για μπάρκους όπως άλλοι μιλούν για βόλτες στη γειτονιά. Είναι τσαούσα και δυναμική. Παρά την περιρρέουσα ανδροκρατούμενη ατμόσφαιρα, οι συντοπίτες της την εκλέγουν σταθερά δημοτική σύμβουλο. Αύριο ίσως είναι η πρώτη γυναίκα δήμαρχος Κάσου. Εν τω μεταξύ, τα αίματα στην ανδρική συντροφιά έχουν ανάψει. Το ίδιο επαναλαμβάνεται, φαντάζομαι, και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Κι ύστερα αρχίζουν το θέατρο του παραλόγου. Ο διάλογος είναι εφάμιλλος του Ιονέσκο.

«Ο Αλέξης είναι για τα πανηγύρια».

«Εσείς κάνατε την Ελλάδα για τα πανηγύρια».

«Μα σε πανηγύρι δεν είμαστε;»