Χρ. Ι. Στεφανάδης

Αυτό που ονομάζουμε «ένστικτο αυτοσυντήρησης» είναι από τα πιο θεμελιώδη των ζωντανών οργανισμών. Στον αγώνα του για επιβίωση, ο άνθρωπος ανέπτυξε τον εγκέφαλό του και αυτός αποδείχτηκε πιο αποτελεσματικός από τη δύναμη, την ευελιξία, την ταχύτητα, τα δόντια ή το δηλητήριο των διαφόρων ζώων. Με οδηγό αυτό το ένστικτο, ο άνθρωπος εξελίχθηκε, κυριάρχησε στη Γη και οργανώθηκε σε μικρές και μεγάλες κοινωνικές ομάδες.

Και δεν υπάρχει τίποτα πιο επικίνδυνο για έναν ζωντανό οργανισμό από το να αδρανήσει αυτό το ένστικτο ή, ακόμα χειρότερα, να εξαφανιστεί.

Στις μέρες μας παρατηρείται ένα θλιβερό κοινωνικό και τραγικά ανθρώπινο φαινόμενο, η δραματική αύξηση των αυτοκτονιών.

Η οικονομική κρίση, η αβάστακτη ανασφάλεια και αβεβαιότητα για το μέλλον, ο διάχυτος τρόμος που απλώνεται σαν ομίχλη στην κοινωνία μας συνδυάζονται με αυτές τις τραγωδίες.

 Ευάλωτοι ψυχικά συνάνθρωποί μας, συνήθως με έκδηλο ή συγκεκαλυμμένο ψυχιατρικό ιστορικό, διολισθαίνουν στην αυτοκαταστροφή και τελικά την πραγματοποιούν.

Οι άνθρωποι που σκέφτονται την αυτοκτονία τη θεωρούν τη μόνη λύση και διέξοδο στον αφόρητο ψυχικό πόνο που βιώνουν. Κι όμως, άλλες λύσεις πάντα υπάρχουν.

Ολοι αισθάνονται σε κάποια φάση της ζωής τους μοναξιά, θλίψη, ανημποριά και απελπισία. Ωστόσο, η προσωπική ερμηνεία και η ψυχική δομή του καθενός θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό την ένταση και τη βαρύτητα των συναισθημάτων που θα βιώσει, αλλά και τις αντιδράσεις του σε αυτά.

Ενα γεγονός που για κάποιον είναι ασήμαντο μπορεί σε κάποιον άλλο να προκαλεί μεγάλη δυσφορία. Οσοι νιώθουν αβοήθητοι και απελπισμένοι, με τη συνέργεια και άλλων ενδογενών ή εξωγενών παραγόντων, μπορεί να βυθιστούν στην κατάθλιψη και συχνά θεωρούν την αυτοκτονία λύση. Οπως και να ’χει, το φαινόμενο των αυξανόμενων αυτοκτονιών, στον βαθμό που συνδέεται με τη σημερινή οικονομική και ανθρωπιστική κρίση, αποτελεί όνειδος και απόλυτη αστοχία ενός κοινωνικού κράτους και αυτονόητα θα πρέπει να μας βρει όλους ενωμένους απέναντι.

Χρειάζονται συντροφικότητα, αλληλεγγύη, υπηρεσίες ψυχικής υγείας, ενημέρωση, θετικές σκέψεις και προπαντός να εμπεδωθεί η αντίληψη ότι τα χειρότερα τα έχουμε αφήσει πίσω. Πάντα το μέλλον προσφέρει τις λύσεις.
Ο Αγγλος φιλόσοφος Μπέρτραντ Ράσελ είχε γράψει:

«Καμία φλόγα, κανένας ηρωισμός, καμία βαθιά σκέψη ή συναίσθημα δεν μπορεί να διαιωνίσει τη ζωή μετά τον θάνατο. Οι κόποι όλων των εποχών, η αφοσίωση, η έμπνευση και η φωτεινή άνοιξη της ανθρώπινης ευφυΐας οδεύουν νομοτελειακά προς την εξαφάνιση τη στιγμή του αποτρόπαιου θανάτου του ηλιακού μας συστήματος. Και ολόκληρος ο ναός των επιτευγμάτων του ανθρώπου αναπόδραστα θα θαφτεί κάτω από τα συντρίμμια του κατεστραμμένου σύμπαντος». Ο μεγάλος αυτός φιλόσοφος, όμως, τα έγραψε αυτά σε μια εποχή όπου ο άνθρωπος θεωρούνταν απόλυτα δέσμιος της γης που τον έθρεψε και σε μια εποχή όπου νόμοι της βαρύτητας που τον κρατούσαν καθηλωμένο σε αυτή τη γη θεωρούνταν ανυπέρβλητοι.

Ηρθε όμως αργότερα η διαστημική εποχή. Ο άνθρωπος νίκησε τις δυνάμεις της βαρύτητας και οι ανθρώπινες μηχανές ξέφυγαν από τη Γη για πρώτη φορά έπειτα από εκατομμύρια χρόνια της δημιουργίας της ζωής στον πλανήτη μας. Και τότε ο Κονσταντίν Τσιολκόφσκι, πατέρας της πυραυλικής τεχνολογίας, έγραψε: «Η αφρόκρεμα της ανθρωπότητας, κατά πάσα πιθανότητα, δεν θα αφανιστεί ποτέ. Θα μεταναστεύει από τον έναν Ηλιο στον άλλο, καθώς εκείνοι θα σβήνουν. Ετσι, δεν θα έρθει ποτέ το τέλος της ζωής, της διάνοιας και της τελειότητας της ανθρωπότητας. Η πρόοδος θα είναι παντοτινή».

Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών