Χρ. Ι. Στεφανάδης

Είναι γνωστό από πολλές επιστημονικές μελέτες ότι η δυσθυμία και το άγχος κάνουν κακό στην υγεία και περισσότερο στην καρδιά. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα ότι η ευχάριστη διάθεση και η ευτυχία έχουν ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα, δηλαδή δρουν προστατευτικά στον οργανισμό.   
   
Ηδη από το 1980 η μεγάλη επιδημιολογική μελέτη «Framingham» (μελέτη-σταθμός για την Καρδιολογία, καθώς τεκμηρίωσε τους παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση της στεφανιαίας νόσου) έδειξε ότι άτομα που εκδηλώνουν θυμό, ένταση, στρες, συναισθηματική μεταβλητότητα και έχουν υψηλές φιλοδοξίες (είναι τα άτομα με προσωπικότητα τύπου Α) είχαν διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης στηθάγχης και εμφράγματος του μυοκαρδίου συγκριτικά με άτομα που είχαν αντίθετα χαρακτηριστικά προσωπικότητας.  
          
Σε μια άλλη επιστημονική μελέτη από τον Καναδά, στην οποία παρακολουθήθηκαν (από τις αρχές του 1195 έως το 2005) 1.739 άτομα φάνηκε ότι η χαρά, η ευτυχία, ο ενθουσιασμός και η ικανοποίηση συνδέονται άμεσα με χαμηλή επίπτωση καρδιαγγειακής νοσηρότητας. Τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά, αφού δείχνουν ότι η θετική στάση ζωής έχει ευνοϊκή επίδραση στην καρδιά.
       
Ωστόσο, από μια πρόσφατη επιστημονική μελέτη που έγινε από την Α’ Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο νησί της Ικαρίας, όπου ζουν οι μακροβιότεροι κάτοικοι όχι μόνο της Ευρώπης αλλά και του πλανήτη φάνηκε ότι οι ίδιοι παράγοντες, η χαρά, η ευτυχία, ο ενθουσιασμός και η ικανοποίηση, συνδέονται άμεσα με τη μακροβιότητα και τη χαμηλή επίπτωση καρδιαγγειακών νόσων και καρκίνου.

Οσον αφορά στα αίτια, φαίνεται ότι οι δυσάρεστες ψυχολογικές καταστάσεις επιδρούν άμεσα στον οργανισμό, οδηγώντας σε διαταραχή της ισορροπίας του αυτονόμου νευρικού συστήματος και του επιπέδου των ορμονών. Επιπλέον, η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε στρες προκαλεί δυσλειτουργία των αγγείων και της ικανότητάς τους να διαστέλλονται, ενώ ταυτόχρονα υπερπαράγονται βιοχημικές ουσίες όπως ακριβώς συμβαίνει σε καταστάσεις φλεγμονής.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν στοιχεία από παλαιότερες επιστημονικές μελέτες ότι όλα αυτά τα θετικά συναισθήματα σχετίζονται άμεσα με ισχυρότερο ανοσοποιητικό σύστημα, μικρότερη επίπτωση του σακχαρώδους διαβήτη, καλύτερο έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και αποτελεσματικότερη ρύθμιση της χοληστερόλης και του σωματικού βάρους. Τα άτομα που από τη φύση τους είναι αισιόδοξα και ενθουσιώδη με τη ζωή μπορεί να «αναρρώσουν» πιο γρήγορα από στρεσογόνους παράγοντες και να μην αναλώνουν μεγάλα χρονικά διαστήματα αναπαράγοντας στο μυαλό τους στενόχωρες καταστάσεις που με τη σειρά τους μπορεί να προκαλέσουν περαιτέρω αγχώδεις διαταραχές.
      

Παρά τα επιστημονικά στοιχεία που έχουμε μέχρι τώρα, χρειάζονται περισσότερες μελέτες για να εξακριβωθεί η σχέση των θετικών συναισθημάτων με την καλή υγεία. Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να ενθαρρύνονται οι άνθρωποι να ασχολούνται με ευχάριστες δραστηριότητες και να αποφεύγουν, κατά το δυνατόν, καταστάσεις που προκαλούν στρες.
       
Αυτή η προσπάθεια είναι ιδιαίτερα επιτακτική τη σημερινή εποχή που η χώρα μας βρίσκεται σε μια από τις δυσκολότερες περιόδους της μεταπολεμικής ιστορίας της. Το να νιώθει κανείς ευχάριστα, παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, μπορεί να το επιτύχει όχι κάνοντας μεγάλα και ακραία πράγματα, αλλά απλά, καθημερινά και δημιουργικά, που όμως θα του φέρουν χαρά, ηρεμία και ξεκούραση.
     
Αυτή την προσπάθεια την οφείλει κανείς κυρίως στον εαυτό του.

*Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι καθηγητής Καρδιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών