Χάρης Τσιλιώτης

Για άλλη μία φορά έχει δημιουργηθεί σύγχυση στον πολιτικό και δημοσιογραφικό κόσμο αλλά και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την απαιτούμενη εκ του Συντάγματος κοινοβουλευτική πλειοψηφία κύρωσης μίας ενδεχόμενης συμφωνίας με την ΠΓΔΜ σχετικά με το όνομα αυτής της Δημοκρατίας και τα συμπαρομαρτούντα. Για την διάλυση της εν λόγω σύγχυσης θα πρέπει να διευκρινιστούν τα ακόλουθα:

Μία ενδεχόμενη (αν και μέχρι στιγμής όχι βέβαιη) συμφωνία με την ΠΓΔΜ με το ανωτέρω περιεχόμενο θα είναι μία διεθνής – διμερής συμφωνία η οποία για να καταστεί αναπόσπαστο μέρος της εσωτερικής έννομης τάξης θα πρέπει κατά το άρθρο 28 παρ. 1 Σ να κυρωθεί με τυπικό νόμο, ο οποίος θα πρέπει να ψηφισθεί από την Βουλή και να εκδοθεί και δημοσιευθεί στο ΦΕΚ από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Έχουν υποστηριχθεί οι απόψεις ότι το σχέδιο νόμου με το οποίο θα εισάγεται η συμφωνία στην Βουλή θα πρέπει να ψηφισθεί από τα 3/5 του όλου αριθμού των Βουλευτών, δηλ. τουλάχιστον 180, κατά την παρ. 2 του άρθρου 28 ή από την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των Βουλευτών, δηλ. τουλάχιστον 151, κατά την παρ. 3 του ιδίου άρθρου, η οποία και συμπίπτει με την κυβερνητική πλειοψηφία. Επίσης, έχει υποστηριχθεί η άποψη ότι ¬¬η υπερψήφιση μίας τέτοιας συμφωνίας συνδέεται με την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης προς την Κυβέρνηση. Όλες οι παραπάνω απόψεις είναι από συνταγματικής άποψης αβάσιμες. Συγκεκριμένα:

Η ψήφιση νόμου που κυρώνει διεθνή συνθήκη ή συμφωνία μεταξύ της χώρας μας και τρίτων κρατών χρειάζεται κατά το άρθρο 28 παρ. 2 Σ την πλειοψηφία των 3/5 του όλου αριθμού των Βουλευτών μόνο όταν με αυτήν αναγνωρίζονται σε όργανα διεθνών οργανισμών αρμοδιότητες που προβλέπονται από το Σύνταγμα, πράγμα που στην προκειμένη περίπτωση δεν υφίσταται καθότι καμία αρμοδιότητα που προβλέπεται από το Σύνταγμα θα αναγνωρισθεί ή μεταβιβασθεί σε όργανα διεθνών οργανισμών, οι οποίοι νομικά μένουν αμέτοχοι κατά την σύναψη αυτής της διμερούς συμφωνίας. Ενδεχόμενη εμπλοκή του ΝΑΤΟ ή της ΕΕ με την ένταξη της ΠΓΔΜ επέρχεται αργότερα και δεν σχετίζεται άμεσα με την υπογραφή της συμφωνίας, εφόσον καθένας από τους παραπάνω οργανισμούς έχουν τους δικούς τους όρους και προϋποθέσεις για την ένταξη τρίτων χωρών σε αυτούς, οι οποίοι δεν συνδέονται με αυτά που θα συμφωνήσουν διμερώς Ελλάδα και ΠΓΔΜ.

Αλλά ούτε και η παρ. 3 του ιδίου άρθρου, που απαιτεί πλειοψηφία τουλάχιστον 151 Βουλευτών, εφαρμόζεται εν προκειμένω, διότι η διάταξη αυτή απαιτεί περιορισμούς στην άσκηση της εθνικής κυριαρχίας εκ μέρους της χώρας μας, η οποία κατά την κρατούσα ερμηνεία που έχει δοθεί σε αυτή την έννοια υπό την έποψη του άρθρου 28 παρ. 3 Σ δεν συντρέχει εν προκειμένω. Βέβαια, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένας τέτοιος περιορισμός στην άσκηση της εθνικής κυριαρχίας ενδεχόμενη παραίτηση εκ μέρους της χώρας μας του δικαιώματος αρνησικυρίας για την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, την ΕΕ και σε άλλους διεθνείς οργανισμούς. Μόνο που η έννοια της εθνικής κυριαρχίας κατά την παρ. 3 του άρθρου 28 Σ έχει ερμηνευθεί κυρίως από την πολιτική πρακτική αλλά και μέρος της θεωρίας συσταλτικά και αφορά μόνο την εδαφική κυριαρχία και όχι το σύνολο αυτής, οι δε περιορισμοί της πρέπει να συνιστούν ανάλογα εδαφικούς περιορισμούς.

Νομικά αβάσιμη είναι και η τρίτη άποψη που συνδέει την υπερψήφιση ενδεχόμενης συμφωνίας με την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης. Οι διαδικασίες της παροχής ψήφου εμπιστοσύνης κατά το άρθρο 84 Σ και της άσκησης της νομοθετικής λειτουργίας κατά τα άρθρα 26 παρ. 1, 42 παρ. 1 και 70 επ. Σ είναι διακριτές και η μία δεν έχει σχέση με την άλλη. Πέραν τούτου, όπως προελέχθη, για να ισχύσει μία διεθνής συμφωνία στην εσωτερική έννομη τάξη απαιτείται κατά το άρθρο 28 παρ. 1 Σ τυπικός νόμος, ο οποίος ψηφίζεται, εκδίδεται και δημοσιεύεται κατά την προαναφερθείσα προβλεπόμενη από το Σύνταγμα δικαιοπαραγωγική διαδικασία.

Κατά συνέπεια ενδεχόμενη συμφωνία θα πρέπει να ψηφισθεί με την απαιτούμενη για τους κοινούς νόμους πλειοψηφία του άρθρου 67 Σ, δηλ. την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων στην ψηφοφορία Βουλευτών που δεν μπορεί να είναι μικρότερη του ¼ του όλου αριθμού των Βουλευτών. Βέβαια σε περίπτωση υποβολής ονομαστικής ψηφοφορίας πρακτικά απαιτείται η κυβερνητική πλειοψηφία, εκτός κι αν κάποιοι βουλευτές αποφασίσουν να απέχουν από την ψηφοφορία, οπότε η απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων αυτομάτως μειώνεται.

Αυτά όσον αφορά την εσωτερική έννομη τάξη. Μία διεθνής συνθήκη ή συμφωνία όμως μπορεί να ισχύσει διεθνώς χωρίς απαραίτητα να κυρωθεί στην εσωτερική έννομη τάξη, αρκεί να υπογραφεί και επικυρωθεί κατά τα κρατούντα στο Διεθνές Δίκαιο. Μία συμφωνία με την ΠΓΔΜ για το όνομα δεν εμπίπτει στις κατηγορίες των διεθνών συμβάσεων που κατά το άρθρο 36 παρ. 2 Σ είναι υποχρεωτική η κύρωσή τους από την Βουλή για να επικυρωθούν διεθνώς. Κατά συνέπεια, όπως και η ενδιάμεση συμφωνία του 1995 με την ΠΓΔΜ δεν κυρώθηκε ποτέ από την Βουλή, αλλά απέκτησε ισχύ στην διεθνή έννομη τάξη, έτσι κάτι ανάλογο μπορεί θεωρητικά να συμβεί και τώρα. Το πολιτικό κόστος, όμως, από μία τέτοια αντιμετώπιση ενός μείζονος εθνικού θέματος από την κυβερνητική πλειοψηφία μπορεί να είναι ανυπολόγιστο.