Θανάσης Αυγερινός

Η φύση του ανθρώπου είναι τέτοια, ώστε μόνο σε μια πόλη, σε μια οργανωμένη πολιτική κοινωνία, να μπορεί να ευδοκιμήσει, ειδάλλως είναι είτε θηρίο είτε θεός. Είναι στη φύση του ανθρώπου να δημιουργεί οικογενειακές σχέσεις, κοινωνίες, κοινωνικούς δεσμούς και φιλίες.

Στις μέρες της πανδημίας του κορωνοϊού όλα αυτά δοκιμάζονται, βρίσκονται υπό αίρεση. Τα δεδομένα είναι πλέον ζητούμενα. Η καθημερινότητα, η κίνηση στους δρόμους, η δουλειά στο γραφείο, ο καφές ή το ποτό με τους φίλους, η βόλτα στη θάλασσα ή στο κοντινό πάρκο της γειτονίας, τα χόμπι, οι εξωσχολικές δραστηριότητες των παιδιών, το κυριακάτικο οικογενειακό τραπέζι στην ταβέρνα ή στον παππού και την γιαγιά..όλα αυτά τα ανθρώπινα και συνάμα αναγκαία στον κάθε άνθρωπο.

Ξαφνικά χάθηκαν, όλα αυτά που η πλειονότητα από εμάς τα ξόρκιζε, δείχνοντας έντονη δυσφορία για την ρουτίνα, νιώθοντας έντονη πλήξη με μιζέρια και βιώνοντας ψυχική απομόνωση. Γιατί ήταν τόσο έντονοι οι ρυθμοί για το κυνήγι των προσωπικών στόχων του καθενός μας που χάσαμε το νόημα, ξεχάσαμε την φύση μας. Ξεχάσαμε την ουσιαστική κοινωνικότητα μας και την ντύσαμε με τις δήθεν κοινωνικές σχέσεις που απλά υπήρχαν για να καλύπτουν το κενό. Και όλο αυτό αντικατοπτριζόταν στην κοινωνία μας που πλέον έδειχνε απρόσωπη και ψεύτικη. Μπορεί μέχρι πριν τρείς εβδομάδες οι δρόμοι , οι πλατείες και τα μαγαζιά να ήταν γεμάτα κόσμο αλλά έδειχναν την έντονη απουσία της ουσίας της ανθρώπινης ύπαρξης. Ήταν έντονη η απουσία της αλληλεγγύης, της ευγνωμοσύνης, του σεβασμού, των αξιών και της αγάπης.

Και ήρθε πλέον η επιβαλλόμενη κοινωνική απομόνωση και ο κατ’ οίκον περιορισμός! Έχουν περάσει μόνο λίγες εβδομάδες από τα πρώτα περιοριστικά μέτρα της κυβέρνησης και ήδη οι άνθρωποι αναζητούν, πιθανόν ενστικτωδώς, όσο ποτέ άλλοτε και με κάθε τρόπο την ανθρώπινη επαφή για να αισθανθούν ότι ανήκουν στην κοινότητα. Ήδη επανεμφανίζεται έντονα το στοιχείο της ανθρώπινης αλληλεγγύης, αφού δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που νεότεροι σε ηλικία αναλαμβάνουν να εξυπηρετήσουν τους ηλικιωμένους της πολυκατοικίας ή της γειτονιάς τους. Η πλειονότητα από εμάς επιδεικνύει με μεγάλη ωριμότητα τον απόλυτο σεβασμό στις υποδείξεις των ειδικών για ατομικό περιορισμό ώστε να μην προσβληθούν άτομα με επιβαρυμένη υγεία. Αρχίζουμε σιγά σιγά να θυμόμαστε την ανθρώπινη φύση μας, για αυτήν που έχει μιλήσει ο Αριστοτέλης όπου ο άνθρωπος είναι το κατ’ εξοχήν κοινωνικό-πολιτικό ζώο, το οποίο υπερβαίνει την απλή κοινωνικότητα , την αγελαία δηλαδή συνύπαρξη και δύναται να τελειώσει τη φύση του μέσα στην τελειότερη μορφή κοινωνικής συμβίωσης, λόγω της νόησης, του έναρθρου λόγου του και του ότι διακατέχεται από ηθικές αρετές όπως η δικαιοσύνη και η φιλία.

Οι ηθικές αρετές είναι λοιπόν το στοίχημα για την επόμενη μέρα μετά την πανδημία του κορωνοϊου. Όπως λένε πολλοί, είναι πλέον αναμενόμενο ότι δεν θα βγούμε ξανά ίδιοι μετά από αυτήν την περιπέτεια. Είναι η πλέον κατάλληλη ευκαιρία να επιστρέψουμε πίσω στο «εγώ», όχι για να το χαϊδέψουμε αλλά για να το επαναπροσδιορίσουμε και να δούμε την βαρύτητα που έχει στο «εμείς».

Την επόμενη μέρα, οι τοπικές κοινωνίες θα είναι αυτές που θα αντανακλάσουν την ποιοτική αλλαγή που πιθανόν να προκλήθηκε στον καθένα ατομικά, μέσα του, αυτό το κρίσιμο διάστημα. Και αν δείχνουμε αυτές τις ημέρες ότι αρχίζουμε να θυμόμαστε τις ηθικές μας αξίες, ας αρχίσουμε να τις υιοθετούμε κιόλας ως στάση ζωής, για να μεταμορφώσουμε κάποτε τον κόσμο μας, στον κόσμο που θέλουμε να μεγαλώσουν τα παιδιά μας. Στην κοινωνία που ξεχωρίζει η ηθική, η αγάπη, η προσφορά, η ενσυναίσθηση, η ευθύνη, η ευγένεια, η αξιοπιστία, ο σεβασμός στη φύση.

Οι τοπικές αυτοδιοικήσεις οφείλουν να βρουν τους τρόπους να πραγματώνουν κάθε μέρα αυτές τις αρχές. Να προταθούν νέα κοινωνικά μοντέλα με την ενεργή συμμετοχή των πολιτών που θα υψώνουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και θα καλύπτουν παράλληλα τις κοινωνικές ανάγκες και προβλήματα. Δεν μιλάμε για εισοδηματικές πολιτικές και λαϊκισμούς. Ενδεικτικά μπορούμε να πούμε ότι μιλάμε για ενεργοποίηση κοινωνικών δικτύων σε επίπεδο γειτονιάς και κοινότητας που υποστηρίζουν άτομα και οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα, ηλικιωμένους και άτομα με ειδικές ανάγκες χωρίς διακρίσεις και στιγματισμό.

Επιπλέον, οι τοπικές αυτοδιοικήσεις είναι αυτές που μπορούν να αγκαλιάσουν και να στηρίξουν την τοπική οικονομία και επιχειρήσεις αλλά και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας. Να δώσουν κίνητρα στους πολίτες να μένουν και να καταναλώνουν στην πόλη που μένουν. Να υποστηρίξουν οικονομικά τις μικρές και αδύναμες επιχειρήσεις να ορθοποδήσουν μέσω τοπικών δράσεων και ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Και ειδικότερα σε περιοχές όπως της Ανατολικής Αττικής με πλούσιο πρωτογενές τομέα, θα πρέπει να ενισχυθούν οι τοπικοί παραγωγοί για περισσότερες καλλιέργειες και γιατί όχι να φτάσουμε στην αυτάρκεια του τόπου.

Οι τοπικές αυτοδιοικήσεις είναι αυτές που μπορούν να προστατέψουν το τοπικό οικοσύστημα μέσω της εφαρμογής των ευρωπαϊκών οδηγιών και της εθνικής νομοθεσίας. Είναι πλέον πιο επίκαιρη και πιο επιτακτική από ποτέ η μείωση των απορριμμάτων και η υιοθέτηση όλων των μορφών της ανακύκλωσης. Επιβάλλεται ο καθαρισμός όλων των δασών και παραλιών και η φύλαξη τους από μολύνσεις και φυσικές καταστροφές.

Η κοινωνία των πολιτών που πλέον θα έχει υιοθετήσει ξανά τις ηθικές της αξίες χρειάζεται εργαλεία, για να λειτουργήσει και να φέρει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Η επόμενη μέρα από την κοινωνική δοκιμασία της πανδημίας του κορωνοϊου χρειάζεται κοινωνική συνεργασία. Χρειάζεται δυνατούς κρατικούς φορείς με όραμα και σχέδιο που θα αγκαλιάσουν σαν δίχτυ προστασίας το κοινωνικό σύνολο για να φέρουν κοινωνική συνοχή που τόσο πολύ έχουν ανάγκη οι άνθρωποι από την φύση τους.

* Ο Θανάσης Αυγερινός είναι Οικονομολόγος - Αντιπεριφερειάρχης Ανατ. Αττικής