Σταύρος Λυγερός

Το επιχείρημα του πρώην υπουργού Εξωτερικών δεν είναι λάθος, δεδομένου ότι τα προβλήματα στις σχέσεις Αθήνας-Σκοπίων και Αθήνας-Τιράνων δεν απειλούν την εθνική ασφάλεια, σε αντίθεση με τον γεωστρατηγικό χαρακτήρα της ελληνοτουρκικής διένεξης. Αυτό, όμως, που δεν είπε ο Κοτζιάς και αποτελεί το κύριο κριτήριο δεν είναι εάν πρέπει ή όχι να κλείσουν τα βαλκανικά μέτωπα, αλλά το πως θα κλείσουν. Η φράση "με έντιμους συμβιβασμούς" δεν λέει πολλά πράγματα, επειδή ο καθένας δίνει στη φράση διαφορετικό περιεχόμενο. Το απέδειξε με επώδυνο τρόπο η Συμφωνία των Πρεσπών. Για μία μειονότητα στην Ελλάδα ήταν έντιμος συμβιβασμός. Για τη μεγάλη πλειονότητα, όμως, ήταν εθνική μειοδοσία.

Προφανώς, η Ελλάδα έχει συμφέρον να μην έχει κανένα άλλο μέτωπο ανοικτό, ώστε απερίσπαστη να αντιμετωπίσει τον τουρκικό επεκτατισμό. Μία κακή λύση, όμως, στο Μακεδονικό, όπως κατά την εκτίμησή μου είναι η Συμφωνία των Πρεσπών, λειτουργεί αντιστρόφως. Ενισχύει την εντύπωση της Άγκυρας ότι αφού η Αθήνα κάνει υποχωρήσεις σε απαιτήσεις των αδύναμων Σκοπίων, αν πιεσθεί ασφυκτικά θα υποχωρήσει πολύ περισσότερο έναντι των απαιτήσεων της πολύ ισχυρότερης Τουρκίας.

Αυτό είναι το βασικό μήνυμα που για προφανείς λόγους παρέκαμψε ο Κοτζιάς. Οφείλουμε, ωστόσο, να αναγνωρίσουμε πως εάν οι διμερείς σχέσεις Ελλάδας-Βόρειας Μακεδονίας εξελιχθούν εποικοδομητικά, θα συρρικνωθούν τα περιθώρια της Τουρκίας να πουλάει προστασία στο γειτονικό κράτος και να το χρησιμοποιεί σαν μοχλό διπλωματικής πίεσης, όπως γινόταν παλαιότερα. Κι αυτό θα είναι αναμφιβόλως θετικό.

Με σημαία την "ενεργητική διπλωματία"
Όπως προκύπτει από τα ανωτέρω, δεν είμαι αντίθετος με τη Συμφωνία των Πρεσπών, επειδή αποτελεί γενικά συμβιβασμό, αλλά επειδή αποτελεί έναν ετεροβαρή συμβιβασμό, ο οποίος --κι αυτό είναι το σημαντικότερο-- δεν αποτυπώνει την πραγματικότητα που ισχύει στην περιοχή. Μόνο μία συμφωνία που θα αποτύπωνε την πραγματικότητα που ισχύει στην περιοχή κι όχι εθνικιστικές φαντασιώσεις θα ήταν ευσταθής λύση, εποικοδομητική για αμφότερες τις πλευρές και για ολόκληρη την περιοχή.

Αν και δεν μου αρέσει να κάνω ανίχνευση προθέσεων, πιστεύω ότι ο Κοτζιάς πίστευε πραγματικά στην ανάγκη να κλείσουν τα βαλκανικά μέτωπα. Το λάθος του ήταν ότι μετέτρεψε τη γενικά σωστή αυτή προσέγγιση σε δόγμα, με αποτέλεσμα να κάνει σοβαρές εκπτώσεις από τα θεμιτά εθνικά συμφέροντα με σκοπό να επιτύχει γρήγορα συμφωνίες.

Σημαία του πρώην υπουργού Εξωτερικών ήταν η γενικά σωστή θέση περί "ενεργητικής διπλωματίας" κι όχι διπλωματικής ακινησίας. Πίσω από αυτή τη θέση, όμως, κρύβονται δύο σκοπιμότητες, τις οποίες ο Κοτζιάς απέκρυβε επιμελώς: Πρώτον, το γεγονός ότι για το κλείσιμο των βαλκανικών μετώπων παραδοσιακά η Δύση πίεζε την Αθήνα. Δεύτερον, η προσωπική φιλοδοξία του να συνδέσει το όνομά του με τέτοιες συμφωνίες. Ο ίδιος, άλλωστε, λόγω και ιδεολογικής προέλευσης, είχε την τάση να υποτιμά τη σημασία και του Μακεδονικού και του Βορειοηπειρωτικού ζητήματος.


Διαβάστε περισσότερα στο www.slpress.gr