Πέτρος Τρουπιώτης

Στην σύντομη ανακοίνωση του ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ αναφέρει ότι η Σύνοδος θα είναι μια μοναδική ευκαιρία για την ενδυνάμωση των δεσμών Ευρώπης και Βόρειας Αμερικής μέσω του ΝΑΤΟ, και τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την Στρατηγική Κατεύθυνση της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας ΝΑΤΟ 2030. Τα θέματα αυτά αφορούν την αντιμετώπιση των επιθετικών ενεργειών της Ρωσίας, την τρομοκρατία, τις επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, τις τεχνολογίες αιχμής, τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στην ασφάλεια του αρκτικού κύκλου, καθώς και την άνοδο της Κίνας.

Όμως ένα από τα ζητήματα που αναμένεται να κυριαρχήσουν στις συζητήσεις εκτός από το όραμα για το μέλλον της Συμμαχίας, είναι ο επανακαθορισμός των σχέσεων της με την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και όχι μόνο, σε ένα γεωπολιτικό περιβάλλον που αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς. Στο κάδρο μπαίνει (αν και δεν αναφέρεται σαφώς) και η Τουρκία η οποία με την αναθεωρητική πολιτική της, επιθυμεί να ανατρέψει τις ισορροπίες όχι μόνο στις ευρωτουρκικές σχέσεις αλλά και ευρύτερα.
Η προβληματική συμπεριφορά της γείτονος προφανώς δεν είναι επίσημα στην ατζέντα της συζήτησης. Παρόλα αυτά, το γεγονός ότι η Τουρκία απειλεί ποικιλοτρόπως την πολιτική συνοχή της Συμμαχίας, δεν μπορεί να μείνει εκτός των συζητήσεων στο περιθώριο της Συνόδου.

Από την πλευρά των ΗΠΑ, το έγγραφο της Υπηρεσίας Έρευνας του Κογκρέσου που εκδόθηκε στις 03 Ιουνίου1 και περιγράφει τα κύρια ζητήματα που αφορούν τις ΗΠΑ σχετικά με την επερχόμενη Σύνοδο, δίνουν την δική τους οπτική για την εξέλιξη των συζητήσεων που θα πραγματοποιηθούν. Στον τομέα της πολιτικής συνοχής που θεωρείται απολύτως απαραίτητη για την Συμμαχία και τον ρόλο της, το κείμενο αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο για την Τουρκία, τις εντάσεις που συνεχώς δημιουργεί και την αμφισβήτηση από ορισμένους κύκλους για το αν πληρεί πλέον τις προϋποθέσεις για να ανήκει στο ΝΑΤΟ. Η γείτονα έχει δεχθεί κριτική για πολλά ζητήματα που προκύπτουν από την απαράδεκτα αναθεωρητική πολιτική της, την απόκτηση του ρωσικού πυραυλικού συστήματος S-400, τις στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά των Κούρδων στη Βόρεια Συρία και ασφαλώς τις απαράδεκτες ενέργειες εναντίον της χώρας μας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η έκθεση καταλήγει για την Τουρκία ότι αυτή η κατάσταση θέτει σε κίνδυνο τη συνοχή της συμμαχίας και ότι οι ΗΠΑ αλλά και άλλα μέλη του ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να λάβουν μέτρα απέναντι της, όπως για παράδειγμα μειώνοντας τη συμβολή σε εξοπλισμό ή προσωπικό σε δραστηριότητες που συμμετέχει η Τουρκία. Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ δηλώνουν ξεκάθαρα ότι η Τουρκία πρέπει να αλλάξει συμπεριφορά, αλλιώς θα υπάρχουν επιπτώσεις.

Στο περιθώριο της Συνόδου μάλιστα, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν θα συναντηθεί για πρώτη φορά με τον Τούρκο ομόλογο του. Είναι σίγουρο ότι ο Ερντογάν θα επιδιώξει να εκμεταλλευτεί τις επικοινωνιακές του ικανότητες για να «γοητεύσει» τον Αμερικανό Πρόεδρο και να κάνει ένα νέο ξεκίνημα στις μεταξύ τους σχέσεις.
Όμως οι προϋποθέσεις δεν είναι πλέον ευνοϊκές γι αυτόν. Η δεινή οικονομική κατάσταση της χώρας του βαίνει παράλληλη με τη δημοτικότητα του, που βυθίζεται περαιτέρω από τις αποκαλύψεις του Σεντάτ Πεκέρ, ενός πρώην έμπιστου του καθεστώτος, ο οποίος μέσω του Youtube βγάζει τα «άπλυτα» του καθεστώτος στη φόρα. Άρα τα περιθώρια που έχει για ελιγμούς είναι πολύ περιορισμένα.

Από την άλλη, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ έχει ήδη δείξει από την πρώτη στιγμή τη δυσαρέσκειά του για τον «δικτάτορα» όπως τον έχει αποκαλέσει, με την μοναδική τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ τους μέχρι σήμερα να είναι για να τον ενημερώσει σχετικά με την ιστορική του απόφαση να αναγνωρίσει την Γενοκτονία των Αρμενίων το 1915.

Αν συνυπολογίσουμε και την δέσμευση του Προέδρου Μπάιντεν για αποκατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας ως πυλώνων της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, τότε ο Ερντογάν μάλλον θα «κάτσει να ακούσει», παρά θα συζητήσει μαζί του. Διότι ο Μπάιντεν γνωρίζει πολύ καλά ότι η αυταρχική Τουρκία αποτελεί απειλή για τη συνοχή και τα συμφέροντα των ΗΠΑ αλλά και του ΝΑΤΟ.

Συμπερασματικά και παρόλο που το περιβάλλον του Ερντογάν κατηγορεί πολύ συχνά μέσω των ελεγχομένων Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, τις ΗΠΑ για να πολώνει το εσωτερικό της χώρας, ο ίδιος γνωρίζει πολύ καλά ότι μια θετική σχέση με τις ΗΠΑ είναι ζωτικής σημασίας για την τουρκική οικονομία. Άρα αυτό που ενδεχομένως μπορούμε να περιμένουμε την επόμενη ημέρα από τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ είναι μία θετική εξέλιξη υπό την έννοια της μείωσης των προκλητικών και παραβατικών συμπεριφορών της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή και ειδικότερα απέναντι στη χώρα μας.

Φυσικά τούτο δεν αποτελεί ευσεβή πόθο από τη μεριά μας γιατί πολύ απλά «ο λύκος κι αν εγέρασε κι άσπρισε το μαλλί του, μήτε τη γνώμη άλλαξε, μήτε την κεφαλή του» και επομένως μόνο οι πράξεις της Τουρκίας θα αποδείξουν τελικά αν υπάρξει αλλαγή ή όχι στη συμπεριφορά της.

Η σταθερότητα και η ασφάλεια στην περιοχή είναι το ζητούμενο και η στάση της χώρας μας χαρακτηρίζεται από υπευθυνότητα, αξιοπιστία και συνέπεια σε φίλους, εταίρους και σύμμαχους. Είναι στάση που εμπράκτως και εν συνεχεία συμβάλλει με ουσιαστικό τρόπο στην ειρήνη και ασφάλεια της περιοχής εντός του πλαισίου μιας εποικοδομητικής αμυντικής διπλωματίας.
Σε καμία περίπτωση όμως η υποδειγματική συμπεριφορά της χώρας μας δεν μπορεί να απειλείται ή να εκβιάζεται από τον «ταραξία» της γειτονιάς, γι’ αυτό και οι ένοπλες δυνάμεις μας δεν πρέπει επαναπαύονται και αν χρειαστεί είναι σαφές οτι«γνωρίζουν τι θα κάνουν, πως θα το κάνουν και ξέρουν καλύτερα από τον καθένα γιατί θα το κάνουν».-


https://fas.org/sgp/crs/row/R46066.pdf