Παν. Μπουσμπουρέλης

Δεν είναι όμως και τόσο ωραίο πριν πάει για ύπνο ο κόσμος το βράδυ να ακούει ότι στην ΕΚΤ συζήτησαν για το αν θα ανοίξουν ή όχι οι ελληνικές τράπεζες την επόμενη μέρα. Η διαδικασία της διαπραγμάτευσης έχει αυξήσει τα ρίσκα και η ζημιά που τείνει πια να προκαλέσει δεν θα καλύπτεται ούτε και από την καλύτερη συμφωνία.

Η επιμονή στις θέσεις κατά τη διάρκεια μιας τέτοιας διαδικασίας αναμφισβήτητα και είναι θεμιτό μέρος της στρατηγικής, ακόμα και η αντοχή στις πιέσεις. Οταν, όμως, εκ των πραγμάτων αποδεικνύεται ότι τραβάει ουτοπικά χωρίς αποτέλεσμα και τελικά τείνει να γίνει μπούμερανγκ τότε επιβάλλεται η έγκαιρη αλλαγή στρατηγικής.

Προτιμότερο βέβαια είναι να υπάρξει μια συμφωνία, παρά τις επιδεινούμενες συνθήκες, παρά να μη γίνει. Εκεί δεν θα περικοπούν μόνο οι συντάξεις, αλλά θα υποτιμηθούν και κατά 70%!

Εχουμε τονίσει κατ' επανάληψη από αυτή εδώ τη στήλη ότι οι προσδοκίες για την κυβέρνηση ήταν διαφορετικές. Ολοι ήθελαν να γίνει μια διαπραγμάτευση, γνώριζαν όμως ότι θα ήταν διαπραγμάτευση; Και σ' αυτό υπάρχουν κάποια όρια. Για το πώς έχει γίνει αυτή είναι πρώιμο να εκφράσει κανείς εμπεριστατωμένη άποψη, όμως πρέπει να επισημανθεί ότι έχουν γίνει λάθη. Λάθη από ελληνικής πλευράς για την ολιγωρία που επέδειξαν όσον αφορά στις επιλογές και την πολύ μεγάλη καθυστέρηση σε ουσιώδεις και τεκμηριωμένες προτάσεις.

Δεν μπορεί δηλαδή να καμωνόμαστε ότι στέλνουμε προτάσεις και αυτές να θεωρούνται απλή υπερφορολόγηση με αμφίβολα αποτελέσματα από ανθρώπους που γνωρίζουν άριστα τι πάει να πει φορολογία και είναι γνωστοί για τις υπάρξει τους πεποιθήσεις.

Ενα μεγάλο τμήμα του ελληνικού λαού που ψήφισε και εμπιστεύτηκε τον ΣΥΡΙΖΑ δεν το έκανε για να του λύσει όλα του τα ζητήματα μέσα σε 5 μήνες, ούτε για να ακούει ποιες είναι οι κόκκινες γραμμές σαν μονότονη κασέτα. Τον ψήφισε για να αλλάξει πρόσωπα και πράγματα, να αξιοποιήσει τις ευρωπαϊκές ευκαιρίες και να δουλέψει για τη σταθεροποίηση της οικονομίας και της κοινωνίας.

Ποια σταθεροποίηση μπορεί να γίνει, όμως, όταν η κινούμενη άμμος έχει υποκαταστήσει ένα τραπεζικό σύστημα που θα έπρεπε να είναι μπετόν αρμέ; Εδώ που φτάσαμε υπάρχουν δύο δρόμοι.

Η κυβέρνηση ακολουθεί αυτόν του ρεαλισμού βάζοντας τέλος στην αβεβαιότητα. Πορεύεται με τα θετικά αλλά και τα αρνητικά της Ευρωζώνης και αναλαμβάνει να σταθεροποιήσει τη χώρα μετά τη χρεοκοπία αλλά και ένα πρόγραμμα που επικρίθηκε. Κινείται, όμως, πραγματιστικά και αντιλαμβάνεται ότι τα δανεικά είναι δανεικά. Παράλληλα φροντίζει να προωθήσει τις αλλαγές εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου και να μεγιστοποιήσει όλα αυτά που λειτουργούν προς το συμφέρον της χώρας.

Ο άλλος δρόμος είναι άγνωστο πού οδηγεί. Μια χώρα που αποφασίζει να μην ανταποκριθεί σε ένα σύστημα όπως αυτό της Ευρωζώνης είναι σίγουρο ότι θα βρεθεί πολύ γρήγορα εκτός αυτής, είτε γιατί ο ESM θα ζητήσει πίσω τα δανεικά, είτε γιατί η ΕΚΤ θα συμψηφίσει τον ELA με τις καταθέσεις. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι κάποιοι μπορεί να επιλέγουν ως δρόμο ένα Δημόσιο που θα ελέγχεται από τον πολιτικό παράγοντα και ένα νόμισμα που θα τυπώνεται «για όσο χρειάζεται». Είναι όμως αυτή η πλειοψηφία; Υπάρχει γι' αυτό λαϊκή εντολή; Και τελικά αυτό είναι που θα σώσει τη χώρα; Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος ήταν πολύ προσεκτικός.

Οι ώρες ευθύνης είναι πολύ μεγάλες. Η πρόσφατη εμπειρία έχει δείξει ότι στην εποχή που ζούμε η αποθέωση και η απαξίωση κινούνται με ταχύτατους ρυθμούς. Αλλο είναι να διεκδικείς και άλλο να πρέπει να λειτουργείς καθημερινά εν πλήρη αβεβαιότητα. Το όποιο restart θα γίνει από πολύ δυσκολότερη φάση σε σχέση με εκείνη που βρισκόμασταν πριν από μερικούς μήνες και για να δημιουργηθούν δουλειές δεν θα αρκέσουν οι διορισμοί. Προσέξτε και τους ρήτορες της ρήξης. Εχουν ορισμένοι από αυτούς δέσει τον γάιδαρό τους ή όχι;