Μιλτιάδης Νεκτάριος

Με την Ελλάδα να αντιμετωπίζει ανέλπιστα καλά το πρόβλημα, έχουμε την άνεση πιο ψύχραιμων προσεγγίσεων.
Είναι γεγονός ότι η τρέχουσα κρίση μπορεί να αποδειχτεί η πιο καταστροφική για την οικονομία στη νεότερη ιστορία. Σε παγκόσμια κλίμακα έχουν αναληφθεί τεράστιες προσπάθειες για τον περιορισμό της επέκτασης του ιού, ενώ ταυτόχρονα οι κυβερνήσεις έχουν δρομολογήσει τεράστιας έκτασης παρεμβάσεις για την ενίσχυση της πραγματικής οικονομίας. Επομένως, το πραγματικό δίλημμα είναι πώς μπορεί να γίνει ταυτόχρονα ο περιορισμός του ιού και η διάρκεια της εξελισσόμενης καταστροφής της οικονομίας.
Σε όλο τον κόσμο τα μέτρα περιορισμού του ιού έχουν οδηγήσει σε μείωση της οικονομικής δραστηριότητας που δεν έχει ιστορικό προηγούμενο για τις σημερινές γενιές. Η καταπολέμηση του ιού σίγουρα θα σώσει ζωές, αλλά μπορεί να προκαλέσει ανήκεστο βλάβη στη ζωή μας (στο βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων και της κοινωνίας). Μια μείωση της οικονομικής δραστηριότητας κατά 40%-50% μπορεί να οδηγήσει σε ύφεση τουλάχιστον 10% στο ΑΕΠ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι έμμεσες ζημίες στο πνευματικό και οικονομικό κεφάλαιο μιας χώρας. Οσο επεκτείνεται η διάρκεια της κρίσης, τόσο χειρότερα θα είναι τα οικονομικά αποτελέσματα.
Πρέπει να σταθμίσουμε τα σενάρια των αναμενόμενων αποτελεσμάτων. Καταρχάς, τα μέτρα περιορισμού του ιού μπορεί να είναι: (α) επιτυχημένα και να ολοκληρώνονται σε 2-3 μήνες, (β) εν μέρει επιτυχημένα, αλλά να επεκτείνονται για την αποφυγή της αναζωπύρωσης του ιού, και (γ) αποτυχημένα και η κρίση να συνεχίζεται μέχρι να αναπτυχθούν τα εμβόλια ή να επιτευχθεί η «ανοσία της αγέλης».
Το εύρος των αντίστοιχων οικονομικών επιπτώσεων μπορεί να είναι: (α) υψηλής αποτελεσματικότητας, με ταχεία ανάκαμψη της οικονομίας στα προ κρίσης επίπεδα, (β) μερικής αποτελεσματικότητας, με διατήρηση των υφεσιακών χαρακτηριστικών, και (γ) μη αποτελεσματικά, με επιτάχυνση της ύφεσης, των πτωχεύσεων και της ανεργίας.
Η εταιρεία συμβούλων επιχειρήσεων McKinsey έχει εκτιμήσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα από τους δυνατούς συνδυασμούς των παραπάνω σεναρίων για διάφορες χώρες και καταλήγει σε δύο κεντρικά σενάρια: στο καλό σενάριο, όπου η ανάκαμψη θα έχει τη μορφή του σχήματος V, και στο κακό σενάριο, στο οποίο μια παρατεταμένη ύφεση θα έχει τη μορφή του σχήματος L. Στην πρώτη περίπτωση, τα υφεσιακά φαινόμενα θα ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του 2020 και η Κίνα θα έχει ύφεση 0,4%, οι ΗΠΑ 2,4%, η Ευρωζώνη 4,4% και η παγκόσμια οικονομία 1,5%. Στο κακό σενάριο η ύφεση θα διαρκέσει μέχρι το τέλος του 2023 και η Κίνα θα έχει ύφεση το 2020 περίπου 2,7%, οι ΗΠΑ 8,4%, η Ευρωζώνη 9,7%, και η παγκόσμια οικονομία 4,7%.
Για τον αναπτυγμένο κόσμο, το δραματικό δίλημμα της συγκυρίας μπορεί να απαντηθεί μόνο με την εκπόνηση πολιτικών που θα αυξήσουν την αποτελεσματικότητα των περιοριστικών μέτρων και θα επιβραδύνουν την τάση της διάδοσης του ιού. Η εταιρεία McKinsey προτείνει στις κυβερνήσεις τη γενικευμένη εφαρμογή των Πρωτοκόλλων Συμπεριφοράς, τα οποία αναφέρονται στην εκπόνηση οδηγιών για την καθημερινή λειτουργία των επιχειρήσεων και του κράτους σε συνθήκες πανδημίας.
Τέτοια πρωτόκολλα εφαρμόζονται ήδη για τους εργαζομένους στα νοσοκομεία. Αντίστοιχα πρωτόκολλα πρέπει να εκπονηθούν για τα σούπερ μάρκετ. Παρόμοια πρωτόκολλα πρέπει να αναπτυχθούν για τις διαδικασίες διανομής έτοιμων φαγητών από τα εστιατόρια και άλλες επιχειρήσεις διανομής τροφίμων. Κάθε επιχείρηση πρέπει να ετοιμάσει τις δικές της διαδικασίες που θα επιτρέπουν τη λειτουργία της, με ταυτόχρονη τήρηση των περιοριστικών μέτρων της κυβέρνησης.
Η εκπόνηση τέτοιων πρωτοκόλλων δεν ενέχει τεχνικές δυσκολίες σήμερα, δεδομένων των διαθέσιμων μέσων της τεχνολογίας και της ανάλυσης δεδομένων. Η διαδικασία εκπόνησης των πρωτοκόλλων θα είναι δυναμική, με την έννοια της προσαρμογής στις ειδικές ή τοπικές συνθήκες, και τα πρωτόκολλα θα μπορούν να εξειδικευτούν κατά πόλη, περιοχή και γειτονιά. Με τον τρόπο αυτό τα περιοριστικά μέτρα για τον κορωνοϊό θα αποκτήσουν ευελιξία και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, ενώ θα μειώσουν δραστικά και τις οικονομικές παρενέργειες.

Επίσης, το σύστημα υγείας πρέπει να εκπονήσει ένα εθνικό σχέδιο διαγνωστικών εξετάσεων για τον κορωνοϊό για το σύνολο του πληθυσμού, το οποίο πρέπει να ολοκληρωθεί το ταχύτερο δυνατόν. Η ανάλυση των σχετικών στοιχείων θα συμβάλει τα μέγιστα στη βέλτιστη αποτελεσματικότητα των κυβερνητικών περιορισμών. Η Γερμανία που ακολούθησε την πρακτική αυτή έχει τη χαμηλότερη θνησιμότητα από τον κορωνοϊό.
Η παγκόσμια κοινότητα βρίσκεται ακίνητη και άοπλη μπροστά σε μια πρωτόγνωρη απειλή που δεν έχει προηγούμενο στη μεταπολεμική Ιστορία. Οι αναπτυγμένες κοινωνίες αντιλαμβάνονται για πρώτη φορά τη δύναμη της φύσης και του περιβάλλοντος. Οπως όλες οι μεγάλες κρίσεις, έτσι και η σημερινή θα δημιουργήσει τις δυνάμεις που θα οδηγήσουν σε μεγάλες ανακατατάξεις την επόμενη μέρα.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα πρέπει να διατηρήσει τη δυναμική των έγκαιρων πρωτοβουλιών για τον περιορισμό της διάδοσης του ιού καθώς και τον περιορισμό των άμεσων και έμμεσων ζημιών στην οικονομία. Αλλά το μεγαλύτερο όφελος που μπορεί να προκύψει από αυτή την κρίση θα είναι η εθνική αφύπνιση σε σχέση με μια σειρά από μεγάλα θέματα που εκκρεμούν για πολλές δεκαετίες.