Μιχάλης Στούκας

Ειδικά όταν έχουμε να κάνουμε με απάτες και σκάνδαλα εκατομμυρίων ευρώ, όπως αυτό του ΟΠΕΚΕΠΕ, δίκαια η κοινωνία εξεγείρεται και εξαγριώνεται. Είναι πραγματικά φοβερό, ορισμένοι να ενθυλακώνουν με παράνομο τρόπο, χρήματα προερχόμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς να το δικαιούνται και άλλοι πραγματικοί δικαιούχοι, να παίρνουν ψίχουλα (ή και τίποτα απολύτως…).

Το ίδιο συμβαίνει και με κρατικά χρήματα που καταλήγουν σε τσέπες επιτήδειων, που εκμεταλλεύονται χρόνιες παθογένειες του κρατικού μηχανισμού. Παρά το πέρασμα στην ψηφιακή εποχή, που περιόρισε δραστικά κάποιες πρακτικές, οι απατεώνες, καθώς βρίσκονται πάντα πιο μπροστά από τον νόμο, βρίσκουν καινούργια κόλπα.

Βέβαια, το μεγαλύτερο ποσοστό των απατεώνων έχει ως θύματά του ανυποψίαστους εύπιστους πολίτες, κυρίως ηλικιωμένους. Πώς γίνεται τώρα βέβαια, εν έτει 2025 κάποιοι άνθρωποι να τυλίγουν σε αλουμινόχαρτο κοσμήματα αξίας και μεγάλα χρηματικά ποσά και να τα παραδίδουν πρόθυμα σε αγνώστους είναι ένα ενδιαφέρον ερώτημα…

Μεγάλη άνθηση γνωρίζουν και οι απάτες μέσω διαδικτύου (π.χ. phising), όπου οι δράστες στοχεύουν στην απόκτηση των κωδικών πρόσβασης και τραπεζικών στοιχείων των θυμάτων τους. Η γνωστή απάτη με τις πυραμίδες, που έχει εμφανιστεί στη χώρα μας τουλάχιστον από τη δεκαετία του ’90 προσελκύει πολλούς εύπιστους, που θεωρούν ότι βρήκαν το Ελντοράντο και επενδύουν μεγάλα χρηματικά ποσά, πιστεύοντας ότι θα εισπράξουν υπέρογκους τόκους. Πρόσφατη είναι η περίπτωση του Σπύρου Μαρτίκα, η οποία έφερε στο φως ένα τεράστιο δίκτυο κομπιναδόρων με διακίνηση ιλιγγιωδών ποσών.

Πάντως, μέχρι να αποκαλυφθούν όλα τα στοιχεία μιας απάτης, αυτή περνά στο περιθώριο, καθώς βγαίνουν στη φόρα άλλες κομπίνες. Και αν σκεφτούμε ότι πρόκειται μόνο για μερικές περιπτώσεις, είναι βέβαιο ότι οι περισσότερες κομπίνες μένουν άγνωστες. Δυστυχώς, η συμμετοχή επίορκων κρατικών λειτουργών σε κάποιες περιπτώσεις παίζει σημαντικό ρόλο στη διευκόλυνση των κομπιναδόρων.

Όπως διαβάσαμε πριν λίγες μέρες στο «Πρώτο Θέμα» και στο protothema.gr, το «μαύρο χρήμα» που κυκλοφορεί στην Ελλάδα κυμαίνεται μεταξύ 45 και 50 δις ευρώ, ενώ άλλες εκτιμήσεις τα τοποθετούν γύρω στο 20- 25% του Α.Ε.Π. Εκεί έχουμε μια άλλη μορφή παρανομίας, βασικά, από τη φοροδιαφυγή, αλλά και την παραοικονομία. Αντί το κράτος να πατάξει, στην κυριολεξία, αυτές τις δύο πληγές, αντλεί μονίμως χρήματα που του λείπουν, από τα γνωστά συνεπή θύματα… Όταν μάλιστα γίνεται η αποκάλυψη μιας υπόθεσης φοροδιαφυγής 1-2 εκατομμυρίων ευρώ, ακολουθούν διθυραμβικές ανακοινώσεις από τις αρμόδιες Αρχές… Για τα υπόλοιπα 49,99 δις ευρώ, άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε…

Ποιος ευθύνεται όμως για όλα όσα αναφέραμε; Το ασαφές και διάτρητο νομικό πλαίσιο, η εμπλοκή κρατικών λειτουργών, η ατιμωρησία ή οι πολύ μικρές ποινές που επιβάλλονται από τη Δικαιοσύνη και τα «κολλητιλίκια» με τους κατάλληλους ανθρώπους ευνοούν τις κάθε λογής απάτες;

Φυσικά, τα πάντα ξεκινούν από τον παράγοντα άνθρωπο. Υπάρχουν ορισμένοι που δεν υποκύπτουν σε κανέναν πειρασμό και προτιμούν να παραμείνουν «πτωχοί πλην τίμιοι», παρά να εμπλακούν σε παράνομες δραστηριότητες. Αυτοί, για κάποιους άλλους, είναι κορόιδα. Και ίσως, οι άλλοι, έχουν δίκιο. Ορισμένοι άλλοι αμφιταλαντεύονται μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας. Όταν τα πράγματα αρχίζουν και ζορίζουν οικονομικά, θα ενδώσουν σε κάποιες περίεργες προτάσεις, θα εμπλακούν σε υποθέσεις αμφίβολης νομιμότητας με σκοπό το εύκολο κέρδος. Αν οι «επιχειρήσεις» πάνε καλά, γλυκαίνονται και συνεχίζουν. Καθώς όμως, αποτελούν συνήθως τον τελευταίο τροχό της αμάξης, λόγω απειρίας και χαρακτήρα, θα είναι οι πρώτοι που θα «σπάσουν» και θα πέσουν στα χέρια των Αρχών.

Τέλος, υπάρχει και μια σημαντική μερίδα στους κομπιναδόρους που γράφουν στο κούτελο: επάγγελμα: αετονύχης. Πρόκειται για άτομα που θεωρούν θύματα όσους εργάζονται και τους εαυτούς τους έξυπνους. Συνήθως, δεν έχουν δουλέψει ποτέ στη ζωή τους, συνήθως καταφέρνουν να ξεφύγουν από την τσιμπίδα του νόμου ή όταν συλλαμβάνονται, τιμωρούνται με ποινές- χάδι, με αποτέλεσμα σύντομα να κυκλοφορούν ελεύθεροι ξανά, έτοιμοι να σκαρώσουν την επόμενη κομπίνα.

Φυσικά, δεν είναι ελληνικό φαινόμενο η ύπαρξη απατεώνων. Πολλές άλλωστε από τις απάτες που αναφέραμε είναι εισαγόμενες. Και μαζί με τους Έλληνες συμμετέχουν σε αυτές και αλλοδαποί. Η χλιδάτη ζωή, η μόστρα, τα ακριβά αυτοκίνητα, οι διακοπές διαρκείας, οι ωραίες γυναίκες και πολλά ακόμα, τραβούν σαν μαγνήτες ορισμένους (οι γυναίκες εμπλέκονται σπανιότερα σε ανάλογες περιπτώσεις, κυρίως ως «δολώματα»…). Υπάρχει μία ελληνική παροιμία που λέει ότι «η ανάγκη κάνει τον κλέφτη». Αν όμως όλοι όσοι έχουν βρεθεί κατά καιρούς σε ανάγκη έκλεβαν, σχεδόν όλος ο ελληνικός λαός θα είχε βεβαρημένο ποινικό μητρώο.

Προσωπικά, θεωρώ ότι τα πάντα είναι θέμα χαρακτήρα. Οι αρχές από την οικογένεια, ο τρόπος που μεγαλώνει κανείς, οι αντοχές σε διάφορους πειρασμούς και πολύ λίγο ο φόβος για ενδεχόμενη σύλληψη και τιμωρία ξεχωρίζουν κάποιους και κάποιες. Στο dna των Ελλήνων υπάρχουν διαχρονικά τα στοιχεία του πολυμήχανου, του ευρηματικού και του «δαιμόνιου», με την καλή έννοια. Όπως και στα περισσότερα πράγματα, έτσι και στη ζωή, μια λεπτή γραμμή χωρίζει αντίθετες έννοιες ή καταστάσεις. Έτσι, η νομιμότητα με την παρανομία απέχουν ένα «κλικ». Το δύσκολο είναι να παραμείνεις έντιμος και ακέραιος, το εύκολο είναι να περάσεις στην απέναντι όχθη. Δυστυχώς, η «γλύκα» της απέναντι όχθης είναι συνήθως εφήμερη. Ο κάθε άνθρωπος όμως έχει την ευθύνη των πράξεών του. Κάποια στιγμή όλες και όλοι κάνουμε έναν απολογισμό στη ζωή μας. Εκεί ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον μεγαλύτερο αντίπαλο. Τη συνείδησή μας. Και εκεί, ο καθένας έρχεται αντιμέτωπος και με το παρελθόν. Και τότε μόνο θα διαπιστώσει ότι είναι πολύ αργά για δάκρυα και ότι τα λάθη του χθες, δεν μπορούν να διορθωθούν πλέον…