Μάκης Πολλάτος

Σκοπός η εύρυθμη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού, η αποτροπή καταστάσεων που παραπέμπουν σε ένα συγκεντρωτικό μοντέλο άσκησης εξουσίας. Ο επικεφαλής επιλέγει τους συνεργάτες του με βάση τις ικανότητές τους, την αντίληψη και τη δυνατότητά τους να σχεδιάζουν, να λειτουργούν αποτρεπτικά, να συντάσσουν ένα πλάνο και να ελέγχουν την υλοποίησή του και να αντιλαμβάνονται τους βέλτιστους τρόπους αξιοποίησης των πόρων υπό κανονικές συνθήκες αλλά κυρίως σε περιόδους κρίσης. Ωστε το μοντέλο να είναι επιτυχημένο, για το κοινό καλό και την προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών.

Με άλλα λόγια, οι χειριστές των δημοσίων υποθέσεων κρίνονται για την αποτελεσματικότητά τους. Αν είναι ανεπαρκείς, εφησυχάζουν ή κάνουν τσαπατσοδουλειές, μικρή σημασία θα έπρεπε να έχει η δημοφιλία τους στις μετρήσεις γνώμης των πολιτών. Διότι δεν είναι απόλυτο ότι η αποτελεσματικότητα και η επάρκεια στον χειρισμό των δημόσιων υποθέσεων αποτυπώνεται στα ευρήματα των γκάλοπ. Πολλές φορές όλοι έχουμε στο μυαλό μας τα χειρότερα, επιδόσεις προηγουμένων που καταδικάστηκαν -με την πολιτική έννοια πάντα, στις κάλπες εννοείται- και άρα αφυπηρέτησαν από τα αξιώματα που τους είχε αναθέσει ο κυρίαρχος λαός.

Εν προκειμένω οι δημόσιοι λειτουργοί, υπουργοί, γενικοί γραμματείς, πρόεδροι οργανισμών όπως είναι τα νοσοκομεία, δεν αξιολογούνται απλώς και μόνο συγκρινόμενοι με τους προκατόχους τους, αλλά με βάση παραδοχές για την αποτελεσματικότητα και την επάρκειά τους, ιδίως σε περιόδους κρίσης όπου οι χειρισμοί και οι αποφάσεις τους μπορούν να επηρεάσουν χιλιάδες ζωές.

Και ούτε μπορούν να αντικατασταθούν οι δημόσιοι λειτουργοί όπως οι υπουργοί, οι γενικοί γραμματείς και οι διοικητές νοσοκομείων από συμβούλους -τύπου project manager- όσο ικανοί κι αν είναι οι τελευταίοι. Διότι είναι απλούστατο: Αν οι σύμβουλοι είναι ικανότεροι των υπουργών θα πρέπει να τοποθετηθούν εκείνοι στις θέσεις ευθύνης και οι υπουργοί να πάνε στα σπίτια τους, αφήνοντας τον χειρισμό των κρατικών υποθέσεων στους ικανότερους. Οι υπουργοί δεν μπορούν να είναι... τσιλιάδοροι διαπιστώνοντας τα προβλήματα στις αμέτρητες καθημερινές συνεντεύξεις τους και προειδοποιώντας για το κακό που έρχεται. Ούτε είναι δυνατόν, την ώρα του πολέμου για παράδειγμα, ο αρμόδιος υπουργός Στρατιωτικών να εξηγεί ποια είναι η διάρθρωση του Δ' Σώματος Στρατού. Ομοίως δεν θα έπρεπε να είναι αποδεκτό ο υπουργός με χαρτοφυλάκιο τα θέματα Δημόσιας Υγείας να εξηγεί την πιο μεγάλη ώρα ποιο είναι το οργανόγραμμα του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας. Άλλα είναι τα καθήκοντά τους, διαφορετικός ο ρόλος των υπουργών. Προφανώς και δεν είναι όλοι ίδιοι. Για παράδειγμα, σε ένα συμβούλιο 50 προσώπων, ακόμη και 10 αν είναι εκείνοι που ξεχωρίζουν θα μπορούσαν να κάνουν τη διαφορά και να υπηρετούν όπως θα έπρεπε τους πολίτες. Τα προβλήματα αρχίζουν όταν οι ικανοί είναι ποσοστιαία λιγότεροι από έναν στους πέντε. Τότε αρχίζουν τα προβλήματα και τότε χρειάζονται αποφάσεις. Διότι δεν μπορεί ένα πρόσωπο, όσο εργατικό, μεθοδικό, αποτελεσματικό, συστηματικό κι αν είναι -ακόμη κι αν πρόκειται για τον επικεφαλής- να υποκαταστήσει δεκάδες που μοιάζουν να υπολειτουργούν.