Κλεοπάτρα Κοντονίκα

Από όλες τις αρνητικές ειδήσεις, από όλες τις δυσοίωνες εκτιμήσεις και από όλες τις δυσμενείς προβλέψεις, εφιαλτικότερος όλων είναι ο δείκτης της ανεργίας. Πάνω από 1,1 εκατομμύριο άνεργοι στην Ελλάδα, 15 εκατομμύρια περισσότεροι άνεργοι την τελευταία τετραετία στις 34 χώρες μέλη του ΟΟΣΑ, ενώ οι άνεργοι στις πλούσιες ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου φτάνουν τα 50 εκατομμύρια. Στην Ευρώπη το 43% των ανέργων χαρακτηρίζονται ως μακροχρόνια άνεργοι, δηλαδή το 43% είναι χωρίς δουλειά για περισσότερους από 12 μήνες. Στην Ελλάδα, σχεδόν ένας στους δύο νέους είναι άνεργος, ενώ τα ποσοστά ανεργίας αυξάνονται μήνα - μήνα και τίποτα δεν φαίνεται ικανό να ανακόψει αυτή την εφιαλτική αυξητική πορεία.

Τα κόμματα, κάνουν την αναγκαία φασαρία με σύνθημα την επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου και με γενικόλογες κραυγές για τους μισθούς, τις απολύσεις στο δημόσιο, τις αποκρατικοποιήσεις για τις οποίες ακόμη και ο ΣΥΡΙΖΑ αρχίζει να βάζει νερό στο κρασί του. Γενικώς όλες οι πολιτικές δυνάμεις συνεχίζουν στο ίδιο κι απαράλλαχτο μοτίβο τη μάχη των εντυπώσεων. Το ζήτημα που βάζουν κυβέρνηση και αντιπολίτευση περιορίζεται στην αναδιαπραγμάτευση του μνημονίου –γενικώς οπότε ο καθένας μπορεί να βάζει μέσα ότι θέλει κάθε φορά- και στο χρόνο εφαρμογής του, δηλαδή στην επιμήκυνσή του, ώστε οι επιπτώσεις να είναι όσο το δυνατόν πιο ήπιες. 

Και με τους ανέργους, τι γίνεται; Τα ευχολόγια δεν λύνουν το πρόβλημα, οι δηλώσεις των συγκλονισμένων βουλευτάδων για το δράμα των ανέργων, για το οποίο φταίει αορίστως η  κρίση, επίσης δεν βοηθούν κανέναν και τίποτα. Το μείζον είναι, αν κυβέρνηση και αντιπολίτευση έχουν ασχοληθεί σοβαρά με την αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας, πέραν της καταγραφής των στατιστικών στοιχείων. Η ανεργία δεν αποτελεί μόνον ελληνικό πρόβλημα. Είναι ευρωπαϊκό, όπως είναι και η κρίση χρέους. Το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας καταγράφεται στην Ισπανία και ακολουθεί η Ελλάδα. Πλην ελαχίστων περιφερειών της Ευρώπης, στην πλειοψηφία τους γερμανικές, οι οποίες έχουν μονοψήφια ποσοστά ανεργίας, οι χώρες και οι πολίτες του ευρωπαϊκού νότου υποφέρουν. Αν δει κανείς τις εξελίξεις με ψυχρή τεχνοκρατική οπτική, διαπιστώνει δυστυχώς πως οι εκτιμήσεις είναι ακόμη πιο εφιαλτικές. Διαπιστώνει ότι η ανακοπή της ύφεσης δεν αρκεί, η επιστροφή σε ρυθμούς ανάπτυξης δεν σημαίνει αυτομάτως και περιορισμό της ανεργίας.

Οσο και να πέσουν οι μισθοί στην Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες του ευρωπαϊκού νότου, δεν θα μπορέσουν να ανταγωνιστούν τη φτηνή εργατική δύναμη των χωρών της Ασίας. Και να επιστρέψει η οικονομία σε αναπτυξιακή τροχιά, δεν θα μπορέσει εύκολα και γρήγορα να απορροφήσει το 1 εκατομμύριο των ανέργων. Η ανάπτυξη των βιομηχανικών επιχειρήσεων παντού στον κόσμο, στηρίζεται σε επενδύσεις πολύ υψηλής τεχνολογίας που απαιτούν μικρό αριθμό εξειδικευμένων κι ακριβοπληρωμένων στελεχών με ειδικά προσόντα και ειδικές σπουδές. Οι επιχειρήσεις αυτές δεν χρειάζονται πια στρατιές ανειδίκευτων εργατών, διαθέτουν κομπιούτερ και ρομποτικά συστήματα που περιορίζουν στο ελάχιστο το εργατικό κόστος και φυσικά δεν μπορεί να μη ληφθεί υπόψη πως τέτοιες επιχειρήσεις δεν υπάρχουν στην Ελλάδα, για να απορροφήσουν έστω τα εξειδικευμένα στελέχη που διαθέτει η ελληνική αγορά. Ο τομέας των υπηρεσιών επίσης έχει πληγεί βάναυσα από την ύφεση, η οποία όμως ανέδειξε παράλληλα τα πολλά προβλήματα στην παροχή των υπηρεσιών και κυρίως στην ποιότητά τους. Ο τουρισμός ως «βιομηχανία» παγκόσμιας εμβέλειας, καλώς ή κακώς, περιορίζεται σε δύο προορισμούς. Τη Σαντορίνη και τη Μύκονο. Μπορεί και τα υπόλοιπα ελληνικά νησιά να προσελκύουν ξένους τουρίστες, αλλά δεν αποτελούν προορισμούς διεθνώς αναγνωρίσιμους.

Η οικοδομή, που όλα τα προηγούμενα χρόνια είχε μεγάλη συμβολή στην ανάπτυξη της οικονομίας, θα πάρει πολλά, πάρα πολλά χρόνια για να ξαναπάρει μπροστά. Υπάρχουν σήμερα χιλιάδες κατοικίες προς πώληση οι οποίες μάταια περιμένουν αγοραστές, ακόμη και στις περιπτώσεις που οι τιμές φαίνεται να έχουν αρχίσει να μειώνονται.

Η αγροτική παραγωγή, παρ’ όλο που για ορισμένους ίσως αποτελεί μια επιλογή απασχόλησης και επιβίωσης, χρειάζεται ριζική ανασυγκρότηση και επανασχεδιασμό, αναζήτηση νέων αγορών, παραγωγή προϊόντων ανταγωνιστικών και επιτυχή συνδυασμό υψηλής ποιότητας και τιμής. Δηλαδή εκτός από τον σχεδιασμό απαιτεί και επαρκή χρόνο εφαρμογής ώστε να αποδώσουν τα σχέδια.

Με άλλα λόγια, η επαναδιαπραγμάτευση δεν πρόκειται να επιλύσει κανένα ουσιαστικό πρόβλημα, αν δεν συνοδεύεται από ουσιαστικό περιεχόμενο. Χρειάζεται συνδυασμός πολιτικών και μέτρων. Δεν αρκεί μόνον η δημοσιονομική προσαρμογή. Δεν αρκεί μόνον η μείωση των ελλειμμάτων και του χρέους, δεν αρκούν οι δηλώσεις και οι προθέσεις.

 Πρωτίστως οι πολιτικοί άρχοντες, πρέπει να πιστέψουν αυτό που δημοσίως δηλώνουν και να δράσουν αναλόγως.

Η ανεργία είναι κοινό ευρωπαϊκό πρόβλημα. Είναι και ελληνικό και ισπανικό και ιταλικό και πορτογαλικό. Κοινό είναι το πρόβλημα, κοινή είναι και η τύχη μας. Και αν δεν αλλάξουν οι πολιτικές, η ανεργία θα εξακολουθεί να αποτελεί τη μάστιγα της Ευρώπης για την επόμενη δεκαετία τουλάχιστον. Προφανώς δεν αποτελεί λύση, το προσκλητήριο του κ. Φούχτερ από την Κρήτη όπου βρέθηκε, προς τους Ελληνες ανέργους να αναζητήσουν δουλειά στη Γερμανία. Και προφανώς η Γερμανία δεν μπορεί να απορροφήσει όλους τους Ευρωπαίους ανέργους. Προφανώς η Γερμανία δεν θέλει να κατανοήσει ότι η έκρηξη της ανεργίας στο Νότο, μπορεί να εξελιχθεί σε κοινωνική έκρηξη, ξεχνώντας πως αργία μήτηρ κακίας...

Είναι όμως υπόθεση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων να βρουν τρόπους και λύσεις για το πρόβλημά τους. Και καλά θα έκαναν να βάλουν πρώτο θέμα των διαπραγματεύσεων τους την αντιμετώπιση της ανεργίας. Με ουσιαστικά αναπτυξιακά μέτρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Με προτάσεις και λύσεις προς τα «αφεντικά» της πλούσιας Γερμανίας. Ούτε με απειλές, ούτε με ψευτομαγκιές. Σε ότι αφορά τη δική μας χώρα, το δικό μας πρόβλημα, αν δεν αποφασίσουμε ότι πρέπει επιτέλους να βρούμε την άκρη του νήματος μόνοι μας, αν δεν το πιστέψουμε, αν δεν αφήσουμε στην άκρη τα πολιτικάντικα κόλπα, κινδυνεύουμε να παριστάνουμε τους τζάμπα μάγκες ενώ στην (σκληρή) πραγματικότητα, επιλέγουμε τον εύκολο δρόμο των δανεικών -και ελπίζουμε αγύριστων- πιστεύοντας ότι οι άλλοι θα υποκύψουν στη ...γοητεία και την ανευθυνότητά μας.