Γιάννης Γ. Αντύπας

Οι εξαγγελίες του Πρωθυπουργού Τσίπρα πέτυχαν τον αιφνιδιασμό όλων των εμπλεκόμενων πλευρών της διαπραγμάτευσης. Οι αιφνιδιασμοί ως τακτική πολέμου έχουν συχνά τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Ωστόσο,  στη συγκεκριμένη περίπτωση, το μόνο που πέτυχε ήταν να βρεθεί κατηγορούμενος και η Ελλάδα ξανά στο κάδρο…
 
 
Αυτό φάνηκε από τις αντιδράσεις των θεσμών, όπου ακόμη και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το πιο φιλικά προσκείμενο στην χώρα μας θεσμικό όργανο δεν μπόρεσε έκρυψε την δυσφορία του.
 
«Θα ήθελα να υπενθυμίσω πως το πρόγραμμα έχει ξεκάθαρες δεσμεύσεις για  εκ των προτέρων συζήτηση όλων των μέτρων που σχετίζονται με τους στόχους του προγράμματος και για το πως να διαχειριστούν το πλεόνασμα» είπε η εκπρόσωπος Τύπου για θέματα οικονομικών, Άννικα Μπρέιντχαρτ.
 
Όντας ανέκαθεν πιο δραστικό, το Γερμανικό Υπουργείο Οικονομικών επέλεξε να επέμβει στη διαδικασία εφαρμογής των βραχυπρόθεσμων μέτρων από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ΕΜΣ) που συμφωνήθηκαν στο Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου εκφράζοντας την δυσπιστία του ως προς την συμβατότητα των μέτρων στήριξης με τους στόχους που συμφωνήθηκαν για το πρωτογενές πλεόνασμα.

Τελικά ο ΕΜΣ πάγωσε προσωρινά την εφαρμογή των βραχυπρόθεσμων, μέχρι να ολοκληρωθεί η πλήρης ανάλυση των θεσμών για τη συμβατότητα των προτεινόμενων μέτρων με τους στόχους της συμφωνίας. Μάλιστα tweet του εκπροσώπου Τύπου του Γερούν Ντάισελμπλουμ τοποθετούσε χρονικά την απόφαση για ξεπάγωμα τον Ιανουάριο, λέγοντας πως οι δράσεις της ελληνικής κυβέρνησης δεν είναι συμβατές με τις συμφωνίες και δεν υπάρχει ομοφωνία από το Eurogroup για εφαρμογή των βραχυπροθέσμων.
 
 
Η προκαταρτική έκθεση συμβατότητας εξαγγελθέντων μέτρων στους μνημονιακούς στόχους κατέδειξε πως θέτουν σε κίνδυνο το «μαξιλάρι ασφαλείας» των στόχων του 2016 και δεν επηρεάζουν αυτούς του 2017 και 2018 αν δεν επαναληφθούν. Η έκθεση ανέφερε στη συνέχεια πως το θέμα περνάει τώρα στην Ευρωζώνη, εννοώντας πως θα επιλυθεί είτε με ένα Eurogroup ή με το τεχνικό του όργανο το EuroWorking Group.
 
Κυβερνητικές πηγές δήλωσαν 99.9% σίγουρες πως το θέμα θα έχει επιλυθεί πριν τα Χριστούγεννα.
 
Γιατί όμως το ΎΠΟΙΚ της Γερμανίας επέλεξε να προχωρήσει σε μια τέτοια κίνηση και τι συνέπειες έχει για τη χώρα; Ένα μεγάλο μέρος των κρατών της Ευρωζώνης (όχι όλο, αλλά σίγουρα αρκετό) εξέλαβε πολύ αρνητικά τις εξαγγελίες για την εκμετάλλευση του πλεονάσματος. Οι λόγοι ποικίλουν.
 
Αρχικά, η μη ενημέρωση των θεσμών, κάτι που απορρέει από τις συμφωνίες, έφερε στην επιφάνεια κακές μνήμες από τη περίοδο της «ηρωικής διαπραγμάτευσης» της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, όπου οι λαϊκίστικοι τακτισμοί και οι αδέξιες ερασιτεχνικές πονηριές της κυβέρνησης έφεραν την όποια εμπιστοσύνη του ελληνικού κράτους με τους θεσμούς, στο απόλυτο μηδέν.
 
Η επιτυχής ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης είχε εν μέρη αποκαταστήσει μέρος της εμπιστοσύνης που χάθηκε. Χρειαζόταν συνεπώς ο αιφνιδιασμός; Τι είχε να κερδίσει η Ελλάδα;   
 
Λογική συνέχεια της μη ενημέρωσης των θεσμών, είναι πως δεν υπήρξε και κάποια συμφωνία για την εκμετάλλευση του πλεονάσματος του 2016 με αυτό τον τρόπο. Ένα πρόβλημα ουσίας δηλαδή. Πηγές στις Βρυξέλλες αναφέρουν πως πιθανώς, αν είχαν ακολουθηθεί οι τυπικές διαδικασίες, δεν πρόκειται να υπήρχε κάποιο πρόβλημα. Κανείς στην Ευρώπη δεν έχει διάθεση για ρήξη, ειδικά με τα πολύπλευρα ζητήματα που καλείται η Ένωση να διαχειριστεί τη περίοδο αυτή (προσφυγικό, τρομοκρατία, Brexit, Ιταλικές Τράπεζες και αρκετά άλλα).  
 
Το ζήτημα όμως που αποτελεί ίσως τον μεγαλύτερο λόγο για τη Γερμανική αντίδραση, είναι πως το υπουργείο Οικονομικών, μοιράζει ένα πλεόνασμα το οποίο εκτιμά πως θα έχει. Τα επίσημα στοιχεία της Eurostat και της Elstat για το ελληνικό πλεόνασμα θα δημοσιοποιηθούν τον Απριλιο 2017, συνεπώς ο υπολογισμός του πλεονάσματος έχει να κάνει με εκτιμήσεις για το μέγεθος του.
 
Αυτό σε κάποιους μπορεί να φαίνεται τυπικό (σίγουρα στο υπουργείο Οικονομικών), αλλά υπενθυμίζουμε πως η εκταμίευση της πρώτης δόσης καθυστέρησε εβδομάδες επειδή δεν υπήρχαν τα τελικά στοιχεία για το αν υπήρχε πλήρης απορρόφηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών που προορίζονταν για τον ιδιωτικό τομέα.
 
Είτε η κυβέρνηση το καταλαβαίνει είτε όχι, η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται βάση των μηχανισμών, των διαδικασιών και των τύπων που έχουν συμφωνηθεί. Ένας τόσο μεγάλος και ογκώδης διακρατικός οργανισμός δεν μπορεί να κινηθεί αλλιώς και η κυβέρνηση μόνο με σαφή κατανόηση της πραγματικότητας αυτής θα μπορέσει μια μέρα να ελπίζει σε ελιγμούς που δεν προκαλούν παράπλευρα προβλήματα, όπως αυτός του Αλέξη Τσίπρα.
 
Το πρόβλημα δεν είναι το αν θα δοθεί βοήθεια στους χαμηλοσυνταξιούχους ή αν θα μειωθεί το ΦΠΑ στα νησιά. Γιορτινή περίοδος είναι και η αγορά μόνο θετικά θα εκλάβει μια αύξηση του εισοδήματος και τα νησιά χρειάζονται άμεσα ανακούφιση. Το θέμα είναι ότι η κυβέρνηση δεν  καταλαβαίνει πως μόνο αν πάει «by the book» θα καταφέρει να αποφύγει τις αλλεπάλληλες κρίσεις.
 
Μετά από όλα αυτά, η Ελλάδα εισέρχεται σε μια νέα φάση αβεβαιότητας. Εκπλήσσοντας και ξαφνιάζοντας τους θεσμούς και επαναφέροντας τον μύθο του «μαύρου πρόβατου» στα πρωτοσέλιδα του Ευρωπαϊκού και διεθνούς Τύπου. Ο Πρωθυπουργός μετέδωσε συνεπώς για άλλη μια φορά με επιτυχία την εικόνα του μη αξιόπιστου συνομιλητή, ψηφίζοντας ένα πακέτο παροχών ενώ ακόμα γίνονται διαπραγματεύσεις στο Hilton.
 
Όσα συγνώμη και να ζητήσει ο υπουργός Τσακαλώτος από Γερμανούς Βουλευτές, οι πράξεις αυτές κλόνισαν την εμπιστοσύνη μιας συμφωνίας που βασίζεται σε αυτή.