Γιάννης Γ. Αντύπας

Ίσως αξίζει να σταθεί κανείς στην αντίστοιχη πρόταση της Τουρκίας. Διαβάσαμε πως ο κος Καραϊσμαϊλογλου, υπουργός μεταφορών της γείτονος προσέφερε για βοήθεια στους Αιγύπτιους το πλοίο «Nene Hatun» που «είναι μεταξύ των λίγων στον κόσμο που μπορούν να φέρουν σε πέρας εργασία τέτοιας φύσης».

Αν και καμία χώρα δεν είναι υποχρεωμένη να έχει εξειδικευμένα πλοία, ειδικά μικρές όπως εμείς, κάνει εντύπωση πως η πρόταση της Τουρκίας έχει στοιχεία μοναδικότητας, άσχετα αν η Αίγυπτος την δέχτηκε ή όχι. Έχοντας χάσει την σκανδαλώδη εύνοια Τραμπ, η Τουρκία έθεσε αμέσως στην διάθεση των γεωπολιτικών της στόχων, όπως ο πόθος της να επαναπροσεγγίσει την Αίγυπτο (αλλά και το Ισραήλ) τη «μοναδικότητα» αυτή.

Αν ένα κράτος επιδιώκει να καταστεί σημαντικός παράγοντας ισχύος σε παγκόσμιο ή περιφερειακό επίπεδο πρέπει να πληροί δύο βασικές προϋποθέσεις: να έχει ολοκληρωμένη στρατηγική και να έχει τα κατάλληλα μέσα να την εφαρμόσει.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του περιοδικού Foreign Policy αναλυτές των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ, μελετούν διεξοδικά τον πρόσφατο πόλεμο Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ με έμφαση στην σημασία των εξοπλισμένων drones. Ως γνωστόν τα drones των Αζέρων ήταν αυτά που διαμόρφωσαν την τελική έκβαση της σύρραξης υπέρ τους και ήταν τουρκικής κατασκευής. Το ίδιο άλλωστε συνέβη και στις συγκρούσεις στην Λιβύη μεταξύ της αναγνωρισμένης διεθνώς κυβέρνησης και των δυνάμεων του στρατηγού Χαφταρ.

Ας δούμε ένα άλλο παράδειγμα. Από τον Ιούλιο του 2019 περίπου, η Τουρκία ξεδίπλωσε όλες τις αξιώσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο, με κύριο εκτελεστικό βραχίονα τα τρία ιδιόκτητα εξειδικευμένα ερευνητικά σκάφη που διαθέτει. Η συνήθης πρακτική διεθνώς είναι παρόμοια σκάφη να ενοικιάζονται για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και αποστολές. Γνωρίζοντας η Τουρκία πως οι έρευνες σε διαμφησβητούμενα διεθνή ύδατα θα μπορούσε να εγείρει προβλήματα εμπάργκο και αρνήσεων, όπως ήδη συνέβη μετά τις διαμαρτυρίες Ελλάδας και Κύπρου ως προς τους αλλοδαπούς επιστήμονες που προσλήφθηκαν σε αυτά και οι οποίοι σε ένα μεγάλο ποσοστό αποχώρησαν, αγόρασε πολύ νωρίτερα δικά της.

Το να αναπτύξει μια χώρα δικά της drones και να τα παράξει σε τέτοιες ποσότητες ώστε κάποια στιγμή να έχει την δυνατότητα να τα δίνει και σε τρίτες χώρες που την εξυπηρετούν γεωστρατηγικά, όπως οι δύο προαναφερθείσες, δεν είναι κάτι που γίνεται από την μια στιγμή στην άλλη. Είναι μια μακροχρόνια και πολυέξοδη διαδικασία με πολλές κρίσιμες παραμέτρους (εξειδικευμένους επιστήμονες, αντιμετώπιση αποτυχιών σε αρχικό στάδιο, σύνδεση ακαδημαϊκών ιδρυμάτων με τον ιδιωτικό τομέα, ανάπτυξη εγχώριας σχετικής τεχνολογίας, εξασφάλιση συνεργασιών με εξειδικευμένους παραγωγούς σε τρίτες χώρες αλλά και αντιμετώπιση ενδεχόμενων αρνήσεων παράδοσης όπως και συνέβη τελικά, κονδύλια κλπ). Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με τα ερευνητικά πλοία που σαν απόλυτα εξειδικευμένα είναι λίγα στην διεθνή αγορά σε σχέση με άλλους τύπους σκαφών. Χρειάζεται και εκεί μακροχρόνιος προγραμματισμός για την εξεύρεση και εξαγορά ή την κατασκευή τους.

Και ερχόμαστε στο δια ταύτα.

Τα δύο παραδείγματα εφαρμοσμένης και συνεπούς στρατηγικής εξυπηρέτησης των επιδιώξεων της Τουρκίας απειλούν, μεταξύ άλλων, την χώρα μας ευθέως. Και αποτελούν δυστυχώς έξοχα παραδείγματα σαφών στόχων και απαιτητικών στρατηγικών εξυπηρέτησής τους. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως ούτε ήταν άγνωστα, ούτε εμφανίστηκαν ξαφνικά μπροστά μας. Και βέβαια δίνουν στην αναθεωρητική γείτονά μας την δυνατότητα να επηρεάζει εξελίξεις (πχ Λιβύη και Ναγκόρνο Καραμπάχ) ή να αποπειράται τετελεσμένα όπως στην Αν. Μεσόγειο.

Το μεγάλο ερώτημα είναι πώς αντιδρά μία χώρα που έχει έναν τέτοιο αντίπαλο, με τέτοιες στρατηγικές, έστω και αν έχει να αντιμετωπίσει δυσκολίες, όπως πχ την υπερδεκαετή οικονομική κρίση χρέους που βιώσαμε. Δείχνει να μην κάναμε και πολλά πράγματα και εάν η έλλειψη πόρων αποτελεί μια «εύκολη» δικαιολογία όσων τόσα χρόνια δεν έκαναν τίποτα, η μεγάλη ανησυχία ίσως να έρχεται από αλλού και είναι διπλή:

Πρώτον η έλλειψη νοοτροπίας για μακροχρόνιο στρατηγικό σχεδιασμό με συγκεκριμένους στόχους και μέσα, και …

Δεύτερον η έλλειψη οποιασδήποτε συναίσθησης λογικής που εδώ τόσες δεκαετίες μας «επέτρεψε» να ζούμε άδοντες με δανεικά, μη παράγοντας σχεδόν τίποτα ώστε να καταντήσουμε στην οικτρή κατάσταση των μνημονίων. Απόλυτοι φταίχτες εμείς και κανείς άλλος και να τρέχουμε τώρα πίσω από τις εξελίξεις ασθμαίνοντες πώς θα αντιμετωπίσουμε τα drones, αν χρειαστεί.