Γρ. Νικολόπουλος

Αυτές θα κρίνουν το αν και το πόσο γρήγορα θα αρχίσει η οικονομία να αναπτύσσεται και να προσφέρει θέσεις εργασίας και εισοδήματα. Τα μεγάλα εμπόδια των επενδύσεων είναι φυσικά η οικονομική πολιτική που ακολουθείται και το ελληνικό κράτος.

Η οικονομική πολιτική αυτής της κυβέρνησης στρέφεται συστηματικά εναντίον της ανάπτυξης, στηρίζεται στην υπερφορολόγηση, αποσκοπεί στη διάλυση της μεσαίας τάξης, η οποία περιλαμβάνει την πολύ μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων επιχειρηματιών, αλλά και τους ισχυρότερους καταναλωτές, και προσπαθεί να αναδιανείμει το χρήμα υπέρ όσων θεωρεί ότι είναι ψηφοφόροι της, δηλαδή των πιο αδύναμων οικονομικά στρωμάτων. Και σε αυτό όμως αποτυγχάνει, διότι προτιμά να δώσει ένα ετήσιο επίδομα 200 ευρώ ως «δωράκι» παρά να ευνοήσει την ανάπτυξη των επιχειρήσεων που θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και σταθερά εισοδήματα. Η αλλαγή οικονομικής πολιτικής δεν πρόκειται να γίνει πριν από τις εκλογές. Η κυβέρνηση αυτή θα συνεχίσει στο μοτίβο της απορρόφησης κάθε ρευστότητας από παντού ώστε να δίνει «δωράκια» για να εξαγοράζει ψήφους. Αν οι εκλογές αργήσουν, η ζημιά που θα προκληθεί θα είναι μεγαλύτερη. Αν γίνουν σχετικά νωρίς μέσα στο έτος, η ζημιά θα περιοριστεί διότι οποιαδήποτε κυβέρνηση προκύψει δεν θα βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο και δεν θα κάνει πια προεκλογικές παροχές.

Δυστυχώς, όμως, η αλλαγή οικονομικής πολιτικής δεν αρκεί. Χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας στο Δημόσιο, η οποία δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μεταρρυθμίσεις που θα αποσκοπούν στη διευκόλυνση των ιδιωτικών πρωτοβουλιών. Η γραφειοκρατία του Δημοσίου θεωρεί ήττα της τη χαλάρωση του ελέγχου που ασκεί στον ιδιωτικό τομέα. Λειτουργεί αυταρχικά αλλάζοντας τους κανόνες του παιχνιδιού εις βάρος των ιδιωτών ανάλογα με τις ανάγκες της, οι οποίες δυστυχώς ποτέ δεν μειώνονται αλλά διαρκώς αυξάνονται. Ο μόνος τρόπος να περάσουν κάποιες μεταρρυθμίσεις είναι η ασφυκτική πίεση από πλευράς δανειστών, αλλά οι δυνατότητες που έχουν πλέον να μας πιέσουν είναι περιορισμένες, διότι χάρη στην ύπαρξη του «μαξιλαριού» των 30-40 δισ. ευρώ που απέμειναν από τα μνημόνια η κυβέρνηση μπορεί να ξεφεύγει από τις μνημονιακές υποχρεώσεις της.

Οι αισιόδοξοι θεωρούν ότι σε κάθε περίπτωση κάποιες από τις μεταρρυθμίσεις θα αρχίσουν επιτέλους να προχωράνε. Θα δούμε... Υπάρχουν πάντως και επιμέρους μέτρα τα οποία θα μπορούσαν να αυξήσουν τις επενδύσεις και μάλιστα να λειτουργήσουν πολλαπλασιαστικά. Για παράδειγμα, το ξεμπλοκάρισμα πολλών επενδύσεων, όπως της «εμβληματικής» επένδυσης του Ελληνικού, αλλά και άλλων, θα έδινε μια ώθηση στις επενδύσεις. Ή ακόμη κάποιες φορολογικές παρεμβάσεις, όπως η συμπύκνωση του χρόνου φορολογικής απόσβεσης των επενδύσεων που θα διευκόλυνε την πραγματοποίησή τους. Αυτά τα μέτρα θα μπορούσε να τα πάρει ακόμη και η σημερινή κυβέρνηση, όμως «δεν έχει μυαλό για τέτοια πράγματα», τώρα σκέφτεται μόνο τις εκλογές.

Συνεπώς η επανεκκίνηση της οικονομίας μπορεί να συμβεί μόνο μετά τις εκλογές και πρέπει να σηματοδοτηθεί από την επόμενη κυβέρνηση με ένα επενδυτικό άλμα. Πρέπει δηλαδή να είναι πολύ ξεκάθαρο και πολύ ηχηρό το σήμα της νέας κυβέρνησης για την έναρξη των επενδύσεων. Ας ελπίσουμε ότι θα το δούμε αυτό φέτος - καλύτερα νωρίς παρά προς το τέλος του χρόνου.

Από εκεί και πέρα, αν δημιουργηθεί το κατάλληλο κλίμα για επενδύσεις, αναμένεται ότι θα υπάρξει και ζήτηση για δάνεια. Οι τράπεζες είναι σήμερα ιδιαίτερα αυστηρές στη χορήγηση δανείων: ζητούν πολύ αυστηρές εγγυήσεις και... διυλίζουν τον κώνωπα, ενώ μέχρι πριν από λίγα χρόνια... κατάπιναν την κάμηλο.

Αυτό δεν θα αλλάξει, τα δάνεια δεν θα δίνονται τόσο εύκολα όσο παλιά, τουλάχιστον τα επόμενα χρόνια. Ομως αν υπάρξει αύξηση της ζήτησης για δάνεια, και οι τράπεζες θα ευνοηθούν διότι θα καταφέρουν να αυξήσουν τα έσοδά τους (τα έσοδα των τραπεζών προέρχονται από τους τόκους των δανείων που δίνουν και όχι από τις καταθέσεις). Σήμερα τα δάνεια είναι περιορισμένα, αλλά, σύμφωνα με τους τραπεζίτες, αυτό δεν οφείλεται στην αδυναμία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων να τα χορηγήσουν, αλλά στην έλλειψη ζήτησης. Και η έλλειψη ζήτησης δανείων οφείλεται στο γενικότερο οικονομικό κλίμα κλονισμένης εμπιστοσύνης που επικρατεί. Τόσο η διαρκής πολιτική αστάθεια στην οποία βρίσκεται η χώρα όσο και οι αβέβαιες προοπτικές της οικονομίας, αλλά κυρίως η μηδενική εμπιστοσύνη των πολιτών και των επιχειρηματιών στο κράτος, δεν ευνοούν τις επενδύσεις. Ο επιχειρηματίας φοβάται ότι αν επενδύσει θα χάσει τα λεφτά του διότι το κράτος θα βρει έναν τρόπο να του τα πάρει. Η συνεχής αλλαγή των κανόνων και των φόρων, η προσαρμογή ολόκληρης της χώρας στις διαθέσεις της εκάστοτε κυβέρνησης και στην απληστία μιας γραφειοκρατίας που δεν εννοεί να προσαρμοστεί ούτε στις ανάγκες της οικονομίας, ούτε στις διεθνείς εξελίξεις δεν επιτρέπουν στους επενδυτές, Ελληνες ή ξένους, να τολμήσουν τις επενδύσεις.

Για μία ακόμη φορά, λοιπόν, οι εκλογές θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στις οικονομικές εξελίξεις, διότι η Ελλάδα δεν έχει αποκτήσει ακόμη μια σταθερή πορεία ώστε να μην επηρεάζεται, αλλά αντίθετα αυτές είναι που καθορίζουν τις εξελίξεις στην οικονομία.

Ενώ δηλαδή στο εξωτερικό η οικονομία καθορίζει τις πολιτικές εξελίξεις, εδώ οι μικροπολιτικές πρακτικές καθορίζουν την οικονομία. Ιδιαίτερα σε προεκλογικές χρονιές όπως η φετινή.