Γρ. Νικολόπουλος

Καθώς η προσπάθεια της κυβέρνησης τσακίζεται στα κράσπεδα της ευρωπαϊκής πραγματικότητας, η Ελλάδα θα υποστεί μεγάλη οικονομική και πολιτική πίεση με πολύ δυσάρεστες επιπτώσεις στην κοινωνία και κυρίως στην κοινωνική συνοχή.

 Μετά από μία εβδομάδα διεθνών επαφών, μετά από ένα άνευ προηγουμένου διεθνές τηλεοπτικό σόου, οι Ελληνες διαπραγματευτές, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και ο υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης, καλούνται να αντιμετωπίσουν μια πραγματικότητα πολύ διαφορετική από αυτή που περίμεναν. Ολοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες και θεσμικοί παράγοντες που συνάντησαν τους πρόσφεραν συμπάθεια και κατανόηση, κανείς όμως δεν υποστήριξε τις θέσεις τους.  Ηδη έχουν πάρει πίσω το βασικό προεκλογικό τους επιχείρημα ότι θα ζητήσουν κούρεμα του χρέους, ενώ όταν ρώτησαν ευθέως τον υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε αν είναι λογικό η ελληνική κυβέρνηση να θέλει να υλοποιήσει το προεκλογικό της πρόγραμμα, πήραν την απάντηση ότι «αν οι προεκλογικές υποσχέσεις είναι εις βάρος άλλων λαών, προφανώς είναι μη ρεαλιστικές». Οταν του είπαν ότι εκτελούν τη λαϊκή εντολή, τους απάντησε: «Και εγώ το ίδιο κάνω».

Με λίγα λόγια, ο Σόιμπλε τους είπε ότι εσείς μπορείτε να υπόσχεστε ό,τι θέλετε, αλλά εμείς δεν θα πληρώσουμε τις υποσχέσεις σας.  Τι θα κάνει λοιπόν τώρα η κυβέρνηση;  Ουδείς γνωρίζει. Βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση και ουσιαστικά δεν έχει κανένα αποδεκτό στην Ευρώπη επιχείρημα για να διαπραγματευτεί.

 Αυτό έχει δύο αρνητικές αναγνώσεις:

 Η μία είναι ότι η Ελλάδα, αν θέλει να παραμείνει στο ευρώ, θα αναγκαστεί να λάβει νέα σκληρά μέτρα για να καλύψει τα κενά που δημιουργήθηκαν από τις εκλογές και ενδεχομένως να αντιμετωπίσει μια πολύ επικίνδυνη έλλειψη ρευστότητας, αν στο πλαίσιο αυτής της διαπραγμάτευσης διακοπούν οι χρηματοδοτήσεις από την ΕΚΤ.

 Η δεύτερη είναι ότι σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα η κυβέρνηση θα έχει υποστεί μια ταπεινωτική ήττα στα μάτια των ψηφοφόρων της που πίστεψαν ότι μπορεί να πετύχει πολλά διαπραγματευόμενη, το κούρεμα του χρέους, την αύξηση των μισθών και των συντάξεων και τις προσλήψεις στο Δημόσιο.

Ο συνδυασμός αυτών των αρνητικών παραγόντων, δηλαδή της επιβολής νέων μέτρων σκληρής λιτότητας από μια κυβέρνηση που εξελέγη με την υπόσχεση ότι θα σταματήσει τη λιτότητα και της οποίας οι ψηφοφόροι είναι απελπισμένοι και οι μη ψηφοφόροι είναι εχθρικοί, είναι μια κατάσταση που μπορεί να την αντέξει καμία κυβέρνηση.

 Δυστυχώς, είναι πολύ πιθανό όλη αυτή η πίεση που ασκούν η Ευρώπη και η διεθνής κοινότητα στην κυβέρνηση να μεταφερθεί στο εσωτερικό της χώρας ως πολιτική αστάθεια και η κατάσταση να φτάσει άμεσα σε ένα νέο πολύ πιο σκληρό για όλους μας αδιέξοδο.

 Υπάρχει διέξοδος; Υπάρχει, διότι πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ο Γιάνης Βαρουφάκης μετέδωσε με εκκωφαντικό τρόπο στη διεθνή κοινότητα το μήνυμα ότι οι Ελληνες έχουν βασανιστεί πολύ από τη λιτότητα και ότι είναι αδιέξοδος ο δανεισμός που χρησιμοποιείται εξ ολοκλήρου για την αποπληρωμή των χρεών μας στο διηνεκές. Και καθώς αυτό το μήνυμα έγινε αντιληπτό, υποθέτω ότι μπορούμε να πετύχουμε μερικά σημαντικά πράγματα σε μια σοβαρή διαπραγμάτευση. Μπορεί να δεχτούν οι Ευρωπαίοι εταίροι να περιορίσουμε το ύψος του πλεονάσματος για να μπορέσουμε να ανακουφίσουμε τα αδύναμα στρώματα και να κάνουμε κάποιες επενδύσεις. Μπορεί να δεχτούν μια μεγάλη επιμήκυνση του χρέους που θα μειώσει σημαντικά το κόστος εξυπηρέτησής του (το έχουν ήδη σχεδόν συμφωνήσει με την προηγούμενη κυβέρνηση). Μπορεί να δεχτούν την αύξηση των μισθών και των συντάξεων υπό προϋποθέσεις σε ορίζοντα τετραετίας. Μπορεί να δεχτούν την αλλαγή της μεθόδου αποκρατικοποιήσεων σε κάποιον βαθμό (ούτως ή άλλως, δεν υπάρχουν καν ενδιαφερόμενοι αγοραστές για τα «διαμάντια» που πουλάμε). Μπορούν να δεχτούν κάποιες ακόμη αναβολές σε ορισμένους κρίσιμους πολιτικά τομείς για να στηρίξουν τη νέα κυβέρνηση. Με τίποτα όμως δεν θα δεχτούν τη διατήρηση των κρατικών μονοπωλίων, τις κλειστές αγορές, τα ελλείμματα στον Προϋπολογισμό και ούτε κατά διάνοια την ακύρωση των προηγούμενων δεσμεύσεων.

Κατά πάσα πιθανότητα η κυβέρνηση είναι έτοιμη να αντιληφθεί ότι η αλλαγή της δικής της διαπραγματευτικής γραμμής μπορεί να φέρει αποτέλεσμα. Είναι όμως αμφίβολο αν έχει τη δυνατότητα να ελέγξει τους βουλευτές της, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται από ακραίοι αριστεροί μέχρι και ακραίοι εθνικιστές με εντελώς διαφορετικές απόψεις από αυτές του «μέσου Ελληνα ψηφοφόρου». Αν καταφέρει να φτιάξει μια αποδεκτή πρόταση και αν μπορέσει να την περάσει στους βουλευτές και στους ψηφοφόρους της, ίσως αυτή η ιστορία να μην έχει τραγικό τέλος.