Γρ. Νικολόπουλος

Η πληρωμή από το Δημόσιο 9,3 δισ. ευρώ που χρωστάει στις επιχειρήσεις και τους πολίτες είναι το σημαντικότερο αποτέλεσμα από τη χορήγηση της δόσης των 44,3 δισ. ευρώ που αποφάσισε το Eurogroup. Τα χρήματα αυτά δίνουν μια πολύ βαθιά ανάσα στην αγορά, η οποία υποφέρει από έλλειψη μετρητών. Μεγάλο μέρος τους (1,4 δισ. ευρώ) θα δοθεί για να πληρωθούν τα εφάπαξ περίπου 40.000 δημοσίων υπαλλήλων που έχουν ήδη συνταξιοδοτηθεί. Τα υπόλοιπα αφορούν άλλες πληρωμές του Δημοσίου σε προμηθευτές του, δηλαδή φαρμακευτικές και κατασκευαστικές επιχειρήσεις, εξαγωγικές επιχειρήσεις που περιμένουν την επιστροφή ΦΠΑ, αλλά και κάθε είδους επιχειρήσεις στις οποίες χρωστάνε τα υπουργεία, τα ασφαλιστικά ταμεία και οι δήμοι.

Τα 9,3 δισ. ευρώ, τα οποία θα δοθούν από το Δημόσιο σταδιακά από τις 14 Δεκεμβρίου του 2012 έως το τέλος του 2013, αποτελούν τα πρώτα χρήματα που μπαίνουν στη χώρα τους τελευταίους μήνες και κατευθύνονται στην αγορά. Για να διασφαλιστεί μάλιστα ότι το Δημόσιο θα ξεπληρώσει τις υποχρεώσεις του και δεν θα «φάει» τα λεφτά σε άλλες δαπάνες, έχει οριστεί ειδικός λογαριασμός στην Τράπεζα της Ελλάδος στον οποίο θα πηγαίνουν τα χρήματα κατευθείαν από το υπουργείο Οικονομικών, χωρίς να μπορούν τα υπόλοιπα υπουργεία να τα χρησιμοποιήσουν για κάλυψη άλλων αναγκών τους. Ανακούφιση στην αγορά θα προκαλέσει -εφόσον αποφασιστεί- και ο συζητούμενος συμψηφισμός οφειλών και απαιτήσεων με το Δημόσιο για επιχειρήσεις και ιδιώτες.

Κατά τ’ άλλα, τα οφέλη από τις αποφάσεις του Eurogroup υπάρχουν μεν, αλλά δεν θα γίνουν αισθητά στους Ελληνες. Η μείωση των επιτοκίων δανεισμού της Ελλάδας από τους εταίρους δεν επηρεάζει την εσωτερική αγορά, όπως δεν την επηρεάζει η επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του χρέους, ούτε η επαναγορά των ομολόγων του Δημοσίου. Αυτά τα μέτρα πράγματι μειώνουν το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, δηλαδή το ποσό που θα πρέπει κάθε χρόνο να πληρώνουμε για την εξόφλησή του, αλλά στην πραγματικότητα στην εγχώρια αγορά δεν μπαίνει ούτε ένα ευρώ.

Πολλοί θεωρούν ότι η μείωση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους θα αφήσει χρήματα στον Προϋπολογισμό για την πληρωμή εσωτερικών υποχρεώσεων. Δεν είναι έτσι. Η κυβέρνηση συμφώνησε με τους εταίρους ότι αν υπάρξουν πλεονάσματα στον Προϋπολογισμό (προβλέπεται ότι θα υπάρξουν από το 2013) θα χρησιμοποιούνται και αυτά για τη μείωση του χρέους.

Τα χρήματα που ενδεχομένως θα εισπράξουμε από τις αποκρατικοποιήσεις, επίσης, θα δοθούν όλα για τη μείωση του χρέους. Αν μάλιστα τις κρατικές επιχειρήσεις που θα πουλήσουμε τις αγοράσουν ξένοι (που είναι και το πιθανότερο), τα κέρδη τους θα φεύγουν στο εξωτερικό. Μέχρι το 2020, λοιπόν, οπότε εκτιμούν το ΔΝΤ και η Ευρωπαϊκή Ενωση ότι το χρέος μας θα καταστεί βιώσιμο, δηλαδή ότι θα περιοριστεί στο 124% του ΑΕΠ και θα καταφέρουμε να δανειστούμε ξανά από τις αγορές χρήματος, φρέσκο χρήμα δεν θα μπαίνει στη χώρα παρά μόνο από τις επιδοτήσεις του ΕΣΠΑ (αν τις απορροφούμε) και από δραστηριότητες του ιδιωτικού τομέα.

Η εισροή φρέσκου χρήματος που θα έρθει στη χώρα από το εξωτερικό πρέπει να είναι από δω και πέρα η σημαντικότερη ενασχόληση των Ελλήνων. Με δεδομένο ότι οι ξένοι έχουν σταματήσει να μας δανείζουν παρά μόνο για πληρωμή παλαιότερων χρεών μας, δανεικά δεν θα βρούμε πουθενά. Ούτε από την Ευρωπαϊκή Ενωση, ούτε από τις αγορές. Συνεπώς, οι πηγές εισροής χρήματος που απομένουν είναι οι επιδοτήσεις του ΕΣΠΑ, οι εξαγωγές, ο τουρισμός, η ναυτιλία, οι ξένες επενδύσεις και η επιστροφή καταθέσεων από το εξωτερικό.

Μεγάλη ελπίδα για την εισροή φρέσκου χρήματος στην Ελλάδα είναι οι ξένες επενδύσεις, εάν και εφόσον έρθουν. Η έλευσή τους εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, με κυριότερο το φορολογικό καθεστώς, το οποίο θα διαμορφωθεί με την ψήφιση του φορολογικού νομοσχεδίου τον Ιανουάριο. Ασφαλώς, επενδύσεις μπορεί να γίνουν και από Ελληνες που θα φέρουν χρήματα από το εξωτερικό, και αυτές είναι σημαντικότερες, διότι τα κέρδη που θα παράγουν θα παραμένουν στην εγχώρια αγορά, ενώ τα κέρδη των ξένων επενδυτών συνήθως φεύγουν στο εξωτερικό.

Τέλος, μία ακόμη πολύ σημαντική συνέπεια των αποφάσεων του Eurogroup, η οποία δεν μπορεί να αποτιμηθεί σε αριθμούς, είναι η βελτίωση «του κλίματος», «της ψυχολογίας», όπως συνηθίζεται να λέγεται. Εφόσον η Ελλάδα ξεπέρασε το πολύ κρίσιμο αυτό σημείο, ικανοποίησε την τρόικα, η οποία εισηγήθηκε θετικά για την εκταμίευση της δόσης, και το Eurogroup πήρε τις αποφάσεις που πήρε, η εκτίμηση ότι η Ελλάδα θα παραμείνει στο ευρώ ενισχύεται.

Ο φόβος ότι θα βρεθούμε εκτός Ευρώπης μειώνεται, και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό τόσο για τους ξένους επενδυτές όσο και για τους Ελληνες καταθέτες του εξωτερικού. Με μηδενικό τον κίνδυνο πτώχευσης του τραπεζικού συστήματος (αφού ενισχύεται κεφαλαιακά από το ευρωσύστημα) και χωρίς τον κίνδυνο επιστροφής στη δραχμή, οι καταθέσεις του εξωτερικού μπορούν σταδιακά να γυρίσουν στη χώρα. Και αυτό βεβαίως θα διευκολύνει σημαντικά την οικονομία και την έξοδο από την κρίση. Αντίστοιχα, οι ξένοι επενδυτές μπορούν με πολύ μεγαλύτερη σιγουριά να αποφασίσουν την επένδυση σε μια χώρα που γνωρίζουν ότι και στην Ευρώπη θα παραμείνει και το ευρώ θα έχει ως νόμισμα. Ολα αυτά βεβαίως είναι προς ώρας απλώς ελπίδες, οι οποίες όμως και βάσιμες είναι και πολύ σύντομα θα ξέρουμε αν θα υλοποιηθούν.