Γρ. Νικολόπουλος

Υπάρχει μια διάσταση στην κρίση που δεν την πολυσυζητάμε και δεν τη λαμβάνουμε υπόψη μας, αλλά, κατά τη γνώμη μου, είναι πολύ σημαντική. Η διάσταση της δικαιοσύνης. Την κρίση αυτήν, κατ’ αρχάς, δεν θα μπορούσε ποτέ η Ελλάδα να την αποφύγει. Ηταν μια κρίση λίγο πολύ αναμενόμενη, αφού επί 30 χρόνια η χώρα ζούσε με ολοένα και περισσότερα δανεικά. Οχι μόνο το κράτος που αύξησε σε υπερβολικό βαθμό το δημόσιο χρέος, αλλά και οι επιχειρήσεις και οι πολίτες που δανείζονταν χωρίς να υπάρχει αύριο. (Δεν θα εξετάσουμε εδώ ποιος φταίει για την υπέρμετρη αύξηση του δανεισμού: οι τράπεζες ή οι δανειολήπτες, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που είχε τόσο χαμηλά επιτόκια, ή το πλημμελέστατα ελεγχόμενο παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα αλλά δεν είναι αυτό το θέμα του συγκεκριμένου άρθρου.)

Τα οφέλη αυτών των δανείων ήταν τεράστια. Η Ελλάδα πέτυχε αλματώδη αύξηση του βιοτικού επιπέδου τις τελευταίες δεκαετίες και η αύξηση αυτή διαχύθηκε σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Οχι ισόποσα ασφαλώς και όχι δίκαια, αφού στις τελευταίες αυτές δεκαετίες εξαιτίας της σχεδόν ανύπαρκτης ηθικής του πολιτικού συστήματος, της χαμηλοτάτου επιπέδου παιδείας όλων μας -κυρίως κοινωνικής και ηθικής- ήκμασαν η διαπλοκή και η διαφθορά και έγιναν πραγματικά αίσχη. Αίσχη τα ονομάζω επιεικώς διότι στην πραγματικότητα πρόκειται για σκανδαλώδη ποινικά αδικήματα, τα οποία όλα ανεξαιρέτως κουκουλώθηκαν. Και ασφαλώς η εκάστοτε αντιπολίτευση συμμετείχε στη συγκάλυψη αυτών των εγκλημάτων εξίσου με τις εκάστοτε κυβερνήσεις. Ολόκληρη η αντιπολίτευση, η οποία αν υποστηρίξει ότι δεν συμμετείχε είναι σαν να παραδέχεται ότι είναι εντελώς ανίκανη. Ουδείς είναι αθώος γι’ αυτή την κατάσταση, ούτε ασφαλώς εμείς στα μίντια. Και όταν λέω ουδείς, εννοώ ουδείς, περιλαμβάνοντας και τους τιμητές όλων, από τους οποίους είναι γεμάτη η χώρα.

Εν πάση περιπτώσει, για να μη φύγω από το θέμα μου, με τα δανεικά η Ελλάδα έζησε περίπου 30 χρόνια πρωτοφανούς για τα δεδομένα μας ευημερίας. Τα δανεικά διαχύθηκαν μέσω των αυξήσεων, των προσλήψεων, της κατανάλωσης σε όλους όσοι έχουμε σήμερα ηλικία από 35 μέχρι 85 ετών (χονδρικά), δηλαδή σε όσους ήταν οικονομικά ενεργοί τα τελευταία 40 χρόνια, έστω και για μια δεκαπενταετία. Από όλους εμάς, άλλοι κέρδισαν πολύ περισσότερα, άλλοι λιγότερα, αλλά ας μην έχουμε καμία αμφιβολία ότι η μοίρα κανενός δεν θα ήταν καλύτερη αν δεν υπήρχε αυτή η πλεονάζουσα ρευστότητα που δημιούργησαν τα δανεικά. Υπό αυτή την έννοια φαντάζομαι μιλάει και ο αδικαιολόγητος και προκλητικότατος Πάγκαλος που έχει το θράσος να εξισώνει τους πολίτες με τους διαπλεκόμενους πολιτικούς και τα λαμόγια επιχειρηματίες.

Και έρχομαι στο θέμα της δικαιοσύνης. Αν συμφωνήσουμε ότι κάποια στιγμή τα δανεικά θα τελείωναν και ότι θα μας τα ζητούσαν πίσω (πράγμα, κατά τη γνώμη μου, λογικό πέραν κάθε αμφισβήτησης), κάποιοι θα έπρεπε να πληρώσουν. Η στιγμή αυτή κατά την οποία ήρθε η κρίση είναι νομίζω η σωστή. Και αυτό διότι όλοι εμείς που επωφεληθήκαμε λίγο ή πολύ από τα δανεικά καλούμαστε τώρα να τα πληρώσουμε. Και δεν καλούνται να τα πληρώσουν οι επόμενες γενιές που ουδόλως επωφελήθηκαν. Αν η κρίση αργούσε μερικές δεκαετίες ακόμη, εμείς θα τη γλιτώναμε και αυτό θα ήταν άδικο. Οι παλιότεροι θα έπαιρναν τις παχυλές συντάξεις τους, οι νεότεροι θα συνέχιζαν να ζουν με υψηλότερους μισθούς από αυτούς που αντέχει η οικονομία, οι διαπλεκόμενοι θα συνέχιζαν να ληστεύουν το δημόσιο χρήμα και το βάρος για τις επόμενες γενιές θα μεγάλωνε ακόμη περισσότερο. Τώρα που ήρθε η κρίση οφείλουμε εμείς που απολαύσαμε τα οφέλη των δανεικών να πληρώσουμε και το κόστος. Με μειωμένες συντάξεις (αδίκως), με μειωμένους μισθούς (αδίκως) και με απολύσεις (αδίκως). Οι αδικίες που γίνονται σήμερα οφείλονται στην αδυναμία του πολιτικού συστήματος να μοιράσει δίκαια το βάρος της κρίσης. Οφείλονται στη διαπλοκή, στις πελατειακές σχέσεις, στους κομματικούς μηχανισμούς-φαγάνες που έφτιαξαν όλα αυτά τα χρόνια τα ίδια τα κόμματα και οι πολιτικοί ηγέτες. Δεν θα μπορούσε εξάλλου αυτό το σύστημα που δημιούργησε τα χρέη, την κρίση, τη διαπλοκή να μοιράσει ποτέ δικαίως το βάρος της κρίσης, ούτε να συλλάβει και να κατάσχει τις περιουσίες των κλεφτών τους οποίους δημιούργησε το ίδιο και οι οποίοι αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του. 

Θα μου πείτε, και τώρα οι νέοι πληρώνουν την κρίση. Ναι, είναι αλήθεια. Η ανεργία των νέων είναι τρομακτική, η φτώχεια τους το ίδιο. Αλλά πιστεύω ότι αυτή η γενιά που βρίσκεται σήμερα μεταξύ 20 και 30, που προσπαθεί να μπει στην αγορά εργασίας και δεν τα καταφέρνει, τελικά δεν θα επιβαρυνθεί τόσο όσο θα επιβαρυνόταν αν η κρίση έφτανε αργότερα. Πιστεύω ότι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο θα βρεθεί μέσα στα επόμενα δυο-τρία χρόνια μια νέα ισορροπία και θα υπάρξει ένα νέο ξεκίνημα από το οποίο αυτοί οι σημερινοί άνεργοι νέοι θα επωφεληθούν. Αν η κρίση αργούσε πέντε-δέκα χρόνια ακόμη, εκείνοι και όχι εμείς που φταίμε θα πλήρωναν ολόκληρο το κόστος της.