Γρ. Νικολόπουλος

Αν ελπίσουμε ότι επιτέλους οι Ευρωπαίοι και η τρόικα κατάφεραν να πείσουν τους πολιτικούς να μειώσουν τον δημόσιο τομέα και την παρέμβασή του στην οικονομία, ερχόμαστε επιτέλους αντιμέτωποι με το βαθύτερο πρόβλημά μας, τον «ιδιωτικό» τομέα. 

Και βάζω εισαγωγικά στον «ιδιωτικό», διότι μόνο κατ’ όνομα είναι ιδιωτικός ο ελληνικός ιδιωτικός τομέας. Κοιτάξτε γύρω σας και θα διαπιστώσετε ότι σχεδόν όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις στην Ελλάδα κάνουν δουλειές μόνο με το Δημόσιο. Γύρω τους ζουν πολλές μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις που λειτουργούν ως υπεργολάβοι. Και αυτές εμμέσως από το Δημόσιο ζουν. Οι μεγαλύτεροι Ελληνες επιχειρηματίες έχουν γίνει μεγάλοι από τις δουλειές -ευθέως ή εμμέσως- του Δημοσίου. Οι εξαγωγικές επιχειρήσεις που καταφέρνουν να ανταγωνιστούν με επιτυχία στις διεθνείς αγορές μετριούνται στα δάχτυλα. 

Παρ’ όλα αυτά, ο επιχειρηματικός κόσμος κραύγαζε επί δεκαετίες για λιγότερο κράτος - και ορθώς. Τώρα που -επαναλαμβάνω απλώς ελπίζουμε ότι- το Δημόσιο συρρικνώνεται, το βάρος θα πέσει αναγκαστικά στον ιδιωτικό τομέα, δηλαδή στους επιχειρηματίες. Και όπως κανένας κλάδος στην Ελλάδα δεν κάνει καλά τη δουλειά του (συμπεριλαμβανομένων ημών των δημοσιογράφων), έτσι και οι επιχειρηματίες δεν κάνουν καλά τη δική τους. Πριν από 30 χρόνια ένας παλιός επιχειρηματίας, ο Μηνάς Εφραίμογλου, μου εξηγούσε γιατί επένδυε ένα μεγάλο ποσό χρημάτων στην επιχείρησή του παρόλο που οι προοπτικές ήταν πολύ απαισιόδοξες: «Τι γράφει η επαγγελματική μου κάρτα;» με ρώτησε και απάντησε μόνος του: «Επιχειρηματίας. Η λέξη βγαίνει από το επιχειρείν. Συνεπώς, δουλειά μου είναι να επιχειρώ. Να επιχειρώ και να αποτυγχάνω, να επιχειρώ και να πετυχαίνω. Πάντως να επιχειρώ. Και αυτό κάνω». Αυτή η νοοτροπία έχει υποχωρήσει σήμερα. Οι επιχειρηματίες δεν δείχνουν ιδιαίτερη διάθεση ανάληψης κινδύνου, δεν έχουν μεγάλη δημιουργικότητα, δεν κάνουν επενδύσεις, δεν τολμούν να παράγουν και να ανταγωνιστούν στις αγορές του εξωτερικού. 

Καθώς όμως μειώνεται η συμμετοχή του Δημοσίου στην οικονομία θα πρέπει να αυξηθεί η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα ώστε αυτή να ισορροπήσει. Η αλλαγή του οικονομικού μοντέλου που τόσο πολύ θέλαμε είναι προ των πυλών. Αλλά για να γίνει, για να περάσουμε από την κρατικοδίαιτη οικονομία σε ανταγωνιστική ιδιωτική, πρέπει να το κάνουμε μόνοι μας. Η τρόικα έκανε το μέρος που της αναλογούσε, υποχρέωσε το πολιτικό σύστημα -που αντιστάθηκε σθεναρά- να μειώσει το Δημόσιο και να ανοίξει επαγγέλματα και αγορές. Τώρα το μπαλάκι πέφτει στους επιχειρηματίες, οι οποίοι πρέπει να πετύχουν δύο στόχους: Πρώτον, να επιβιώσουν χωρίς τα λεφτά του Δημοσίου και δανεικά και, δεύτερον, να γίνουν ανταγωνιστικοί σε διεθνές επίπεδο, να παράγουν και να εξάγουν. 

Ας μην έχουμε αυταπάτες. Ακόμη και αν αύριο εγκριθεί και υλοποιηθεί η συμφωνία για τα 130 δισ. και το «κούρεμα», λεφτά στην εγχώρια οικονομία δεν θα μπουν. Ολα τα ποσά που θα φύγουν από τις τσέπες των Ευρωπαίων θα επανέλθουν σε αυτές μέσω της αποπληρωμής των δανείων μας. Ούτε τα λεφτά της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών θα μπουν στην αγορά ως χρηματοδοτήσεις, διότι θα χρησιμοποιηθούν ως κατατεθειμένα κεφάλαια για να αυξήσουν την φερεγγυότητά τους. Τα μόνα λεφτά που θα μπουν στην αγορά -αν μπουν- θα είναι τα 6 δισ. για την εξόφληση υποχρεώσεων του Δημοσίου που χρωστάει σε ιδιώτες και αν εμφανιστούν ποτέ τα 14 δισ. του ΕΣΠΑ, τα λεφτά-«φάντασμα» που μάλλον έχουν χρησιμοποιηθεί ως εγγυήσεις άλλων υποχρεώσεων. Αλλα λεφτά δεν θα εισρεύσουν στην ελληνική αγορά, ούτε δανεικά, ούτε χαριστικά.

Το ζήτημα πλέον είναι απλό: παράγουμε και εξάγουμε για να έχουμε λεφτά. Αν δεν το κάνουμε, θα ζούμε σαν επαίτες περιμένοντας ματαίως νέα δανεικά από την τρόικα που δεν θα έρχονται.