Γιώργος Τσούμας, Παναγιώτης Βαλλιανάτος

13 χρόνια και μια σειρά νομοθετήματα μετά, ο δημόσιος διάλογος συνεχίζει να περιστρέφεται αποκλειστικά γύρω από τα τεράστια προβλήματα που αναφέρθηκαν νωρίτερα, θέτοντας λάθος πλαίσιο συζήτησης. Το βασικότερο πρόβλημα των διαχρονικών εξαγγελιών για την τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι ότι στην πραγματικότητα δεν ορίζουν τι ακριβώς θέλουν να διορθώσουν, δεν είναι έντιμες ως προς τις αιτίες αλλά ούτε και ως προς τον ορισμό του κάθε προβλήματος που εντοπίζουν, ενώ οι λύσεις τους είναι πειθαρχικού χαρακτήρα, δεν αναγνωρίζουν και άρα δεν αντιμετωπίζουν τα δομικά χαρακτηριστικά της ανώτατης εκπαίδευσης τα οποία γεννούν τις προβληματικές καταστάσεις που πράγματι υπάρχουν.

Το ζήτημα της ελάχιστης βάσης εισαγωγής στα πανεπιστημιακά τμήματα είναι ψευδοπρόβλημα. Αυτό που θα πρέπει να εξεταστεί είναι το χαμηλό επίπεδο παροχής γνώσης στα δημόσια σχολεία που δεν προετοιμάζει τους μαθητές αποτελεσματικά για τις εξετάσεις που διοργανώνει το υπουργείο. Είναι η υπερβολική διόγκωση του αριθμού εισακτέων στα πανεπιστημιακά ιδρύματα συνολικά, χωρίς την αντίστοιχη χρηματοδότηση, για πολιτικούς κατά κανόνα λόγους. Είναι η αδυναμία σύνταξης ενός σοβαρού σχεδίου αξιολόγησης των ιδρυμάτων προκειμένου με διαφάνεια να γνωρίζει ο καθένας τον αριθμό των φοιτητών που μπορεί κάθε ιδρυμα να υποστηρίζει αποτελεσματικά, γνωστικά, διοικητικά και υλικοτεχνικά, κάθε ακαδημαϊκή χρονιά. Είναι η έλλειψη σοβαρής κοινωνικής και πολιτικής υποστήριξης της διαδικασίας φοίτησης στα δημόσια πανεπιστήμια, ιδιαίτερα της περιφέρειας. Είναι ανάγκη και ζήτημα κοινωνικής κινητικότητας ο σχεδιασμός μιας σοβαρής πολιτικής που θα ενισχύει τις δομές φοιτητικών εστιών και θα υποστηρίζει οικονομικά όσους μπορούν και θέλουν να σπουδάσουν και στερούνται βοήθειας από τις οικογένειες τους.

Αναφορικά με το πρόβλημα του υψηλού ποσοστού παραίτησης από τις σπουδές, το λεγόμενο dropout rate ,η Πολιτεία είναι υποχρεωμένη να πραγματοποιήσει μια σοβαρή έρευνα για τους λόγους που αυτό συμβαίνει και να σταματήσει με αυτό το τρόπο η λανθασμένη συντηρητική αναπαραγωγή του προτύπου του τεμπέλη φοιτητή που σπαταλά δέκα χρόνια ζωής πίνοντας καφέ και διαβάζοντας αθλητική εφημερίδα. Ο μεγάλος αριθμός φοιτητών που παρατούν τις σπουδές τους δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως ζήτημα ατομικής ανευθυνότητας. Εδώ να πούμε ότι ακόμη κι αν υπάρχουν τέτοιοι φοιτητές και φοιτήτριες, η διαγραφή τους με διαδικασίες εξπρές δεν συνιστά σοβαρή αντιμετώπιση. Είναι ανάγκη να αλλάξουμε πορεία πλεύσης και να βάλουμε τον φοιτητή στο επίκεντρο της προσέγγισης. Ο φοιτητής πρέπει να νιώσει μέλος του ιδρύματος στο οποίο ανήκει και ο διοικητικός μηχανισμός του πανεπιστημίου οφείλει να παρακολουθεί την διαρκή πορεία του, να είναι σε διαρκή επαφή μαζί του και να τον υποστηρίζει ψυχολογικά, συμβουλευτικά, ακόμα και οικονομικά. Το πανεπιστήμιο οφείλει να γνωρίζει πόσοι και ποιοι φοιτητές του εργάζονται παράλληλα με τις σπουδές τους και να τους βοηθήσει να βρουν καλύτερη εργασία. Και τελικά, πρέπει να γίνει σαφές ότι αν ο φοιτητής δεν θέλει να συνεχίσει να σπουδάζει το αντικείμενο που αρχικά επέλεξε ή ήρθε ως αθέμιτο αποτέλεσμα των πανελλαδικών εξετάσεων να έχει τη δυνατότητα εναλλακτικής επιλογής. Δεν πιστεύουμε ότι αποτελεί σοβαρή εναλλακτική η επανάληψη των πανελλήνιων εξετάσεων, αλλά η υιοθέτηση ευρωπαϊκών πρακτικών όπως το gap year ή η αλλαγή τμήματος ή η δυνατότητα διερεύνησης άλλων αντικειμένων χωρίς την απειλή διαγραφής-απώλειας της φοιτητικής ταυτότητας. Με αυτό τον τρόπο μπορεί η τριτοβάθμια εκπαίδευση να αλλάξει ρότα, να πλάσει ολοκληρωμένες προσωπικότητας και όχι απλά προϊόντα μιας ξεπερασμένης καθετοποιημένης δομής προς ενίσχυση των ήδη υφιστάμενων ανισοτήτων.

Τέλος, προκαλεί έντονες απορίες το πρωτοφανές γεγονός της παρουσίασης των εξαγγελιών για την τριτοβάθμια εκπαίδευση με τη συμμετοχή του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη. Το δόγμα της τάξης και της ασφάλειας της κυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη οδηγεί σε αδιέξοδο καθώς απέναντι στα υπαρκτά προβλήματα ανομίας, προτείνει την παράλογη και εκτός κάθε δημοκρατικής επιταγής απάντηση της περισσότερης καταστολής. Η πρόθεση πρόσληψης χιλίων αστυνομικών για τη φρούρηση  των κλειστών, με ευθύνη της κυβέρνησης, πανεπιστημίων εν μέσω υγειονομικής κρίσης αποτελεί ένα εμπαιγμό για κάθε λογικό πολίτη που κατανοεί ότι οι ανάγκες είναι τελείως διαφορετικές. Αντί να μιλήσουμε για τις αναγκαίες αναβαθμίσεις των χώρων γύρω από τα ελληνικά πανεπιστήμια που θα απωθήσουν εκ των ων ουκ άνευ την εγκληματικότητα, αντί να συζητήσουμε για την ανάγκη διάθεσης κονδυλίων για την πανεπιστημιακή έρευνα, αντί να προωθήσουμε τις αναγκαίες προσλήψεις που χρειάζεται το γερασμένο προσωπικό των ΑΕΙ, η κυβέρνηση επιλέγει να χρησιμοποιήσει ξανά εργαλειακά το άσυλο για να ικανοποιήσει το συντηρητικό της ακροατήριο. Εδώ αξίζει να θυμίσουμε, ότι ήδη με τον νόμο ΠΑΣΟΚ της κυβέρνησης Παπανδρέου με Υπουργό Παιδείας την Άννα Διαμαντοπούλου, η αστυνομία έχει τη δυνατότητα να επεμβαίνει στα Πανεπιστήμια όταν διαπιστώνονται έκνομες ενέργειες. Ας τολμήσουμε να σχολιάσουμε την ολιγωρία και την ατολμία πολλές φορές των εκάστοτε πρυτανικών αρχών αντί να αναπαράγεται συνεχώς ένα ψευτοδίλημμα περί κατάργησης ή μη του ασύλου, ενώ επίσης ας δούμε και τις περιπτώσεις που η αστυνομία ολιγώρησε να αντιμετωπίσει περιστατικά που της καταγγέλθηκαν. . Η αρμοδιότητα για την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας, είτε μέσα είτε έξω από το πανεπιστήμιο ανήκει αποκλειστικά στην αστυνομία, και πάντοτε στην αστυνομία ανήκε. Η διευκόλυνση της αστυνομίας στο έργο της δεν είναι τόσο ιερός σκοπός, ώστε να αποδεχτούμε την εγκατάσταση μόνιμης αστυνομικής δύναμης εντός των πανεπιστημίων. Η κίνηση αυτή είναι προσβλητική για την πανεπιστημιακή κοινότητα, εντελώς ξένη στον πολιτισμό μας, ενώ δεν πείθει ότι είναι αναγκαία ούτε αποτελεσματική για τον σκοπό που καλείται να εξυπηρετήσει. Η μόνιμη παρουσία αστυνομικών δυνάμεων στα Πανεπιστήμια της χώρας είναι δεδομένο ότι θα εξελιχθεί σε εστία συγκρούσεων που θα θέσει σε κίνδυνο την καθημερινότητα φοιτητών και καθηγητών. Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς το πρόβλημα αρκεί να ανασύρει στη μνήμη του τον αυταρχισμό που έχει επιδείξει η Κυβέρνηση και το αρμόδιο Υπουργείο όλο το προηγούμενο διάστημα στοχοποιώντας ειδικά τους νέους.

Η δημόσια παιδεία είναι ο πλούτος των φτωχών, και είναι ή πρέπει, κατά την άποψη μας, να αντιμετωπιστεί ως το βασικό όχημα εξόδου από την κρίση. Η πρόσβαση στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση είναι συγκεκριμένα αυτή που εξασφαλίζει την ισότητα στις ευκαιρίες, την προοδευτική κοινωνική κινητικότητα, τη διαγενεακή δικαιοσύνη απέναντι στα κλειστά οικονομικά συστήματα και την οικογενειοκρατία. Είναι η πύλη της εισόδου του ανθρώπου σε μια καλύτερη κοινωνία, είναι το πλαίσιο εκείνο που προάγει την πολυπολιτισμικότητα, την συνεργασία, την επικοινωνία, τον σεβασμό στη διαφορετικότητα, την στάση ζωής, την πεποίθηση μας ότι το μέλλον μπορεί να είναι καλύτερο από το παρόν. Ας σταματήσουμε να αποδεχόμαστε η συζήτηση να αρχίζει και να τελειώνει σε αιώνιους φοιτητές, σε βάσεις του τρία και σε άσυλα ανομίας. Η δημόσια εκπαίδευση θέλει πολλή δουλειά και σοβαρή διάθεση για βελτίωσή της.

Ο Γιώργος Τσούμας είναι Χωροτάκτης-Πολεοδόμος Μηχανικός (ΠΘ,ΕΜΠ) και επιχειρηματίας. Είναι συντονιστής του Πολιτικού Δικτύου Νέας Γενιας και μέλος της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής του Κινήματος Αλλαγής.

Ο Παναγιώτης Βαλλιανάτος είναι δικηγόρος. Έχει σπουδάσει νομική και φιλοσοφία δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ολοκληρώνει το μεταπτυχιακό του στην Δημόσια Πολιτική (MPP) στο Πανεπιστήμιο Sciences Po στο Παρίσι.