Γιώργος Κυριακός

Μέχρι σήμερα στον κόσμο έχουμε καταγεγραμμένα 1,5 εκατομμύριο κρούσματα COVID-19 με περίπου 100.000 θανάτους. Ταυτόχρονα οι προβλέψεις για την παγκόσμια οικονομία μιλάνε για πτώση του ευρωπαϊκού ΑΕΠ κατά 6% εάν ο ιός διαρκέσει 12 εβδομάδες. Για μεγαλύτερη διάρκεια του ιού οι προβλέψεις είναι πολύ χειρότερες.
Ας δούμε λοιπόν τον γκρεμό και το ρέμα.
Ο γκρεμός είναι η εξάπλωση της πανδημίας σε δυσθεώρητα μεγέθη, τόσο σε κρούσματα όσο και σε θανάτους, που σύμφωνα με τις προβλέψεις μπορούν να φτάσουν σε παγκόσμια κλίμακα τις δεκάδες εκατομμύρια, ιδιαίτερα αν δεν παρθούν τα αυστηρότατα μέτρα που έχουν πάρει πολλά κράτη, με το δικό μας να τα έχει πάρει όταν έπρεπε. Είναι δε εξαιρετικά αισιόδοξο ότι παγκοσμίως αναγνωρίζεται η εξαιρετική αντιμετώπιση της κρίσης από τη χώρα μας. Θεωρώ ότι όλοι μπορούμε να είμαστε υπερήφανοι που η Ελλάδα μας αποτελεί διεθνές θετικό πρότυπο.
Το ρέμα, όμως, είναι η οικονομία. Οσο πιο πολύ διαρκεί η κρίση τόσο πιο σημαντικές θα είναι οι παρενέργειές της και θα υπάρχει μία παγκόσμια ύφεση.
Οι κυβερνήσεις λοιπόν σε όλο τον κόσμο έχουν να αντιμετωπίσουν σήμερα από τη μία την πρόκληση της εξομάλυνσης της επιδημικής καμπύλης, δηλαδή την προσπάθεια να επιβραδυνθεί και να «απλωθεί» στον χρόνο η μετάδοση του ιού. Αυτό έχει κρίσιμη σημασία για το πόσο αποτελεσματικά θα ανταποκριθεί το σύστημα υγείας μιας χώρας και συνεπώς πόσες ζωές θα σωθούν. Η χώρα μας έχει εξαιρετικές επιδόσεις στον τομέα αυτό.
Από την άλλη, όμως, έχουν να αντιμετωπίσουν και το μέγεθος της ύφεσης. Η επιβράδυνση της επιδημικής καμπύλης είναι πιθανό να παρατείνει τον χρόνο που η οικονομία θα υπολειτουργεί, άρα να μεγεθυνθεί και η ύφεση. Η χώρα μας, που στηρίζεται κοντά στο 30% του ΑΕΠ στον τουρισμό, θα έχει πολύ μεγάλες επιπτώσεις.
Εχουμε λοιπόν να αντιμετωπίσουμε το εξής παράδοξο. Για την υγεία, η απομόνωση των πολιτών έχει θετική επίδραση στη συγκράτηση του ιού. Στην οικονομία, όμως, η απομόνωση έχει αρνητικές συνέπειες. Το πρόβλημα έχει να κάνει με την πτώση και της προσφοράς και της ζήτησης ταυτόχρονα. Η μεγάλη πτώση της προσφοράς και της ζήτησης δημιουργεί αυξημένη αβεβαιότητα και πανικό για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, μείωση της κατανάλωσης και των επενδύσεων, μειωμένες -και πολλές φορές μηδενικές- εισπράξεις και εταιρικές ταμειακές ροές και αυτό οδηγεί σε αναπόφευκτη αύξηση των απολύσεων και των επιχειρήσεων που δεν θα μπορέσουν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους. Ως συνέπεια το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών μειώνεται σημαντικά, με ταυτόχρονη αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Σε αυτό τον κύκλο επεμβαίνει η κάθε κυβέρνηση και με χρηματοοικονομικά εργαλεία προσπαθεί να μειώσει βραχυπρόθεσμα τον κύκλο της ύφεσης. Στην Ελλάδα -πολύ έγκαιρα- η κυβέρνηση έχει ήδη πάρει μέτρα που σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες θα προσεγγίζουν τα 15 δισ. ευρώ, δηλαδή 8% του ΑΕΠ. Ενα αντίστοιχο ποσοστό στο ΑΕΠ της Αμερικής θα σήμαινε 1,6 τρισ. ευρώ. Συνήθως στη ζωή ισχύει το ουδέν κακόν αμιγές καλού. Ετσι και στην περίπτωση του κορωνοϊού, παραθέτω κάποιες πολύ σημαντικές θετικές συνέπειές του, όπως μου τις επεσήμανε ένας πολύ καλός φίλος.
Εχει ήδη παρατηρηθεί δραματική μείωση της ρύπανσης του πλανήτη! Ενδεικτικά, ο μέσος όρος των «ημερών καλής ποιότητας του αέρα» αυξήθηκε κατά 21,5% τον Φεβρουάριο, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, σύμφωνα με το υπουργείο Οικολογίας και Περιβάλλοντος της Κίνας. Η ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη έχει βελτιωθεί πολύ. Στο Μπέργκαμο σημειώθηκε μείωση της ρύπανσης από διοξείδιο του άνθρακα κατά 47% τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες. Η κακή ποιότητα του αέρα προκαλεί κατ’ εκτίμηση 400.000 πρόωρους θανάτους στην Ευρώπη κάθε χρόνο και αποτελεί τον μεγαλύτερο περιβαλλοντικό κίνδυνο για την υγεία. Επιπροσθέτως, πανευρωπαϊκά μειώθηκαν τα επίπεδα θορύβου, όπου αξίζει να σημειωθεί ότι τουλάχιστον ένας στους πέντε Ευρωπαίους εκτίθεται σήμερα σε επίπεδα θορύβου που θεωρούνται επιβλαβή για την υγεία, σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος. Τελευταία υπάρχει αύξηση του παραγωγικού χρόνου εργασίας, καθότι αποφεύγονται οι μετακινήσεις και ιδιαίτερα τα επαγγελματικά ταξίδια. Ταυτόχρονα θα έχουμε πραγματική πάταξη της γραφειοκρατίας λόγω ψηφιοποίησης του κράτους.
Σήμερα ο πλανήτης ζει μια πρωτοφανή τραγωδία.
Στη χώρα μας, που ανακάλυψε την τραγωδία, ανακαλύφθηκε και ο από μηχανής θεός. Σύμφωνα με τον ορισμό, κατά την κορύφωση του δράματος, όταν τα προβλήματα και οι συγκρούσεις που βίωναν τα πρόσωπα του έργου οδηγούσαν σε αδιέξοδο, εμφανιζόταν αναπάντεχα στη σκηνή με τη βοήθεια κάποιου μηχανισμού ηθοποιός υποδυόμενος κάποιο θεϊκό πρόσωπο, το οποίο παρενέβαινε για να δώσει λύση. Ο από μηχανής θεός σήμερα δεν είναι οι αγορές, αλλά οι γιατροί και οι ερευνητές οι οποίοι νυχθημερόν παλεύουν για να ανακαλύψουν τόσο φάρμακα για την ίαση της ασθένειας όσο και εμβόλια για την πρόληψη. Τα τελευταία νέα είναι ενθαρρυντικά και θέλω να πιστεύω ότι πολύ σύντομα η ανθρωπότητα θα ξεπεράσει το τεράστιο πρόβλημα που σήμερα αντιμετωπίζει.
Στη χώρα μας, όπως και στις πιο πολλές -δυστυχώς όχι όλες- χώρες της Ευρώπης δεν ετέθη ποτέ το ψευτοδίλημμα «υγεία η οικονομία». Αλλωστε το διαχρονικό αξιακό μας σύστημα δεν θα το επέτρεπε ποτέ. Προτεραιότητα δόθηκε στην υγεία των ανθρώπων. Αυτό είναι το πραγματικό πρόβλημα που αρχικά πρόταξε η κυβέρνησή μας. Οπως λέει και ένα γνωμικό, προβλήματα που λύνονται με χρήματα δεν είναι προβλήματα.