Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Η οργάνωση της Ευρωζώνης τις τελευταίες δεκαετίες βασίστηκε σε περιοριστικές οικονομικές πολιτικές, στην απελευθέρωση των αγορών, στην επικυριαρχία του τραπεζικού έναντι του παραγωγικού κεφαλαίου και στην πρωτοκαθεδρία των επιτοκίων ως εργαλείου για την άσκηση της οικονομικής πολιτικής. Ολα έγιναν, μάλιστα, με σύγκλιση των συντηρητικών/χριστιανοδημοκρατών και των προοδευτικών/σοσιαλδημοκρατών. Οι δύο βασικές αντίπαλες ευρωπαϊκές πολιτικές οικογένειες αποδέχτηκαν τις ίδιες βασικές αρχές για την οικονομία και την αγορά.

Αυτήν ακριβώς την ισορροπία απειλεί να διαταράξει η απόπειρα της ελληνικής κυβέρνησης να αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού. Παρότι η Ελλάδα χαρακτηρίζεται «ειδική περίπτωση», το γεγονός είναι ότι αποτελεί παράδειγμα σχετικά με το τι μπορεί να γίνει και τι όχι σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Αλλωστε η κρίση που ξέσπασε το 2008 ανέδειξε συνολικά τα ελαττώματα του μοντέλου της Ευρωζώνης και το διευρυνόμενο χάσμα Βορρά και Νότου.

Παρόλο που η αποτυχία του προγράμματος που εφαρμόστηκε στη χώρα μας αναγνωρίζεται σχεδόν από παντού, το συντηρητικό ευρωπαϊκό διευθυντήριο αρνείται πεισματικά να αλλάξει τη συνταγή όχι μόνο για οικονομικούς, αλλά κυρίως για πολιτικούς λόγους.

Η δικαίωση μιας αριστερόστροφης κυβέρνησης και η παρέκκλιση από τους σιδερένιους κανόνες του Μάαστριχτ και του Συμφώνου Σταθερότητας θα άνοιγε τον δρόμο για ξήλωμα των βασικών κανόνων της Ευρωζώνης και ανατροπή του «πολιτικού μονοπωλίου» που συντηρούν χριστιανοδημοκράτες και σοσιαλδημοκράτες στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια.

Η πεισματική αντίθεση των δανειστών σε κάθε ελληνική πρόταση τους τελευταίους μήνες δείχνει με σαφήνεια ότι επιχειρούν να καταστήσουν την Ελλάδα παράδειγμα του ότι δεν υπάρχει εναλλακτική πολιτική, ούτε χώρος για αριστερά πειράματα στην Ευρωζώνη. Στην προσπάθειά τους αυτή, μάλιστα, τα «γεράκια» της Ευρωζώνης δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν εκβιαστικά τον περιορισμό της ρευστότητας, τον στραγγαλισμό της οικονομίας και την απειλή της πτώχευσης και του Grexit, συνεπικουρούμενοι μάλιστα από πολιτικές δυνάμεις στο εσωτερικό, οι οποίες επένδυσαν στην καταστροφή και ζημίωσαν τη χώρα, ξεπερνώντας τα όρια της θεμιτής πολιτικής αντιπαράθεσης.

Στο πλαίσιο αυτό, ορισμένοι πιστεύουν ότι μόνος δρόμος για την ελληνική κυβέρνηση είναι η ρήξη, καθώς το κόστος της είναι μεγάλο για την Ευρωζώνη και επομένως ούτε οι δανειστές θα μπορέσουν να το αντέξουν. Ωστόσο, παρόλο που είναι αλήθεια ότι ούτε η Ευρωζώνη αντέχει το κόστος της ρήξης, το γεγονός είναι ότι η ελληνική πλευρά δεν είναι προετοιμασμένη για κάτι τέτοιο, ενώ δεν υπάρχουν ούτε οι κοινωνικές δυνάμεις που θα μπορούσαν να τη στηρίξουν, ούτε ο απαραίτητος πολιτικός και τεχνικός σχεδιασμός.

Το ζήτημα, επομένως, είναι κατά πόσο τα κυβερνητικά κόμματα είναι έτοιμα να αναλάβουν το πολιτικό κόστος του συμβιβασμού και της συμφωνίας, ώστε να παραμείνουν στην εξουσία και να προωθήσουν στο εσωτερικό της χώρας τις τομές και τις ρήξεις που έχουν εξαγγείλει κατά της διαφθοράς, της φοροδιαφυγής, της κοινωνικής ανισότητας, επιχειρώντας να διαμορφώσουν στην Ελλάδα ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης.

Ενα τέτοιο «προοδευτικό πείραμα» είναι βέβαια δύσκολο, αλλά, αν πετύχει, θα αποτελέσει ένα διαφορετικό πρότυπο και για την Ευρώπη.