Δημήτρης Αναστασόπουλος

Έκτοτε, έχουμε κάνει ως χώρα κάποια ακόμα βήματα, όχι όμως τόσο καθοριστικά ώστε να μεταβάλλουν ουσιαστικά τη θέση μας. Άλλωστε, πέρα από τα νούμερα και από τις έρευνες, υπάρχει η αμείλικτη πραγματικότητα. Εκείνη που απεικονίζει ουρές και αμέτρητες χαμένες ώρες στις δημόσιες υπηρεσίες, στις ΔΕΚΟ, στις τράπεζες. Είναι χαρακτηριστική άλλωστε η έκπληξη κάποιου που ζει και εργάζεται στο εξωτερικό όταν έρχεται στην Ελλάδα και πρέπει να διεκπεραιώσει κάποια εκκρεμότητα. Πχ Έλληνας που ζει και εργάζεται στη Σουηδία είναι ζήτημα αν έχει επισκεφτεί έστω και μια φορά την εκεί εφορία, ενώ είναι γνωστή βεβαίως η αντίστοιχη ελληνική πραγματικότητα.

Ωστόσο, η περίοδος που βιώνουμε όλοι εδώ και ενάμιση περίπου μήνα, με τα πρωτοφανή μέτρα περιορισμού για λόγους δημόσιας υγείας, θα πρέπει να μας αφυπνίσει άμεσα και στο συγκεκριμένο τομέα. Ήρθε η ώρα της επέκτασης της ψηφιακής διακυβέρνησης με άλματα μπροστά, προς το συμφέρον της κοινωνίας, του πολίτη, του ίδιου του κράτους. Και της οικονομίας ασφαλώς, καθώς όλες οι σχετικές μελέτες καταδεικνύουν πόσο σημαντική είναι η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών ενός κράτους για την ανάπτυξη. Αυτό είναι κάτι που έχουν πλέον όλοι συνειδητοποιήσει, όπως και η σημερινή κυβέρνηση, η οποία εξαρχής έθεσε ψηλά στην ατζέντα της να κερδίσει το στοίχημα αυτό. Ήδη γίνονται κάποια βήματα στη συγκεκριμένη κατεύθυνση, χρειαζόμαστε περισσότερα. Αυτονοήτως, η πρόοδος στη ψηφιοποίηση του κράτους θα πρέπει να γίνει με απόλυτο σεβασμό στα προσωπικά δεδομένα και την ιδιωτικότητα του ατόμου.

Όσο σημαντικό όμως είναι να ενισχυθούν άμεσα και σημαντικά οι ψηφιακές υποδομές του κράτους εν γένει, εξίσου σημαντικό είναι να συμβεί το ίδιο, και με ακόμα ταχύτερο βηματισμό, στο χώρο της Δικαιοσύνης, η οποία αποτελεί βασικό πυλώνα της κοινωνίας αλλά και της οικονομίας. Ίδιες και χειρότερες είναι οι επιδόσεις μας στον τομέα αυτό, ακόμα μάλιστα και σε σύγκριση με χώρες του λεγόμενου τρίτου κόσμου. Αρκεί μια βόλτα ένα πρωινό στο μεγαλύτερο Πρωτοδικείο της χώρας, στο Πρωτοδικείο Αθηνών, για να διαπιστώσει κανείς ότι εκεί ο χρόνος έχει παγώσει, σε μια άλλη εποχή, ίσως της δεκαετίας του 1990 όπου μόλις είχε ξεκινήσει η σημαντική ανάπτυξη του διαδικτύου. Ατέλειωτες ουρές, συνωστισμός, μηχανήματα με χαρτάκια για σειρά προτεραιότητας, σπασμένα νεύρα δικηγόρων και υπαλλήλων, συνθέτουν την εικόνα της καθημερινότητας μας στα δικαστήρια.

Αλλά και στα ακροατήρια των δικαστηρίων η εικόνα δεν είναι καλύτερη: δικηγόροι, και πολίτες περιμένουν με τις ώρες να φτάσει η υπόθεση τους από τις 09:00 μέχρι και τις 15:00, χάνοντας συχνά όλες αυτές τις ώρες της προσμονής χωρίς αποτέλεσμα, ξανά και ξανά. Μια καθημερινή απίστευτη σπατάλη χρόνου! Και ως γνωστόν, «ο χρόνος είναι χρήμα». Και μέσα σε αυτό το σκηνικό, ήρθε ο «covid-19» για να μας θυμίσει με τον πιο εμφατικό τρόπο ότι χωρίς φυσική παρουσία οι περισσότερες σχεδόν δικαστικές διαδικασίες παγώνουν. Είναι αυτό φυσιολογικό να συμβαίνει; Η απάντηση είναι προφανής.

Η ηλεκτρονική δικαιοσύνη στην Ελλάδα είναι μια συζήτηση που κρατάει εδώ και πολλά χρόνια. Χωρίς όμως τα αντίστοιχα αποτελέσματα. Να πούμε ότι δεν έχει γίνει τίποτα θα ήταν ισοπεδωτικό. Πράγματι, κάποιες διαδικασίες πλέον είναι δυνατό να πραγματοποιηθούν ηλεκτρονικά, όπως η κατάθεση δικογράφων σε ένα σημαντικό αριθμό διαδικασιών, ιδίως του πρώτου βαθμού, ενώ στην αιχμή βρίσκεται η διοικητική δικαιοσύνη, όπου σχεδόν σε όλες τις διαδικασίες μπορούν να κατατεθούν ηλεκτρονικά τα δικόγραφα. Ωστόσο, ακόμα και στις περιπτώσεις που οι δυνατότητες αυτές υπάρχουν, δε γίνεται αξιοποίηση τους από τους δικηγόρους στο μέγιστο δυνατό βαθμό, καθώς η πολιτεία και οι συνδικαλιστικές ηγεσίες δεν έχουν φροντίσει να παράσχουν επαρκή ενημέρωση και μέσα.

Όπως και στους άλλους τομείς, έτσι και στην ηλεκτρονική δικαιοσύνη γίνονται κάποια μικρά βήματα την περίοδο αυτή. Σύμφωνα πχ με τις σχετικές εξαγγελίες, το αμέσως επόμενο διάστημα θα υπάρχει η δυνατότητα αίτησης/λήψης ηλεκτρονικά κάποιων πιστοποιητικών από τα Πρωτοδικεία. Ωστόσο, είναι πάρα πολλά που πρέπει ακόμα να γίνουν, και να γίνουν άμεσα: η επέκταση της ηλεκτρονικής κατάθεσης δικογράφων σε όλες τις διαδικασίες, ίσως και υποχρεωτικά σε κάποιες εξ αυτών (έστω και σε πιλοτικό στάδιο), η έκδοση όλων των πιστοποιητικών των δικαστηρίων ηλεκτρονικά, η ηλεκτρονική παρακολούθηση της πορείας όλων των υποθέσεων, η ηλεκτρονική ανάρτηση όλων των δικαστικών αποφάσεων, οι τηλεδιασκέψεις, στις περιπτώσεις που αυτό είναι εφικτό, η ηλεκτρονική παρακολούθηση real time των πινακίων, η χορήγηση σε όλους τους δικηγόρους, τους δικαστές και τους δικαστικούς υπαλλήλους των αναγκαίων μέσων (όπως πχ ψηφιακής υπογραφής) και της απαιτούμενης τεχνογνωσίας για τη συμμετοχή τους στην ηλεκτρονική δικαιοσύνη, κ.α., είναι στόχοι που μπορούν και πρέπει να επιτευχθούν άμεσα.

Η επέκταση-ολοκλήρωση της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης θα σημάνει αυτόματα πλήρη αναβάθμιση της ίδιας της Δικαιοσύνης, του δικηγορικού επαγγέλματος και των δικηγορικών υπηρεσιών, με αντίστοιχη θετική επίδραση στην κοινωνία και την οικονομία.

Είναι η ώρα για άλματα μπροστά στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση και στην ηλεκτρονική δικαιοσύνη. Είναι το στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε. Γιατί είναι η ζωή μας, που πρέπει να την αλλάξουμε προς το καλύτερο.

Δημήτρης Χρ.Αναστασόπουλος
Σύμβουλος ΔΣΑ
#metodikigoro