Ήταν ο Πινοσέτ... νεοφιλελές;
anastasopoulos_www

Βασ. Αναστασόπουλος

Ήταν ο Πινοσέτ... νεοφιλελές;

Θέλει επανίδρυση, επανεκκίνηση το κράτος; Θέλει. Χρειάζεται θεσμικές αλλαγές σε όλους τους τομείς; Χρειάζεται. Έχει ανάγκη από «ξήλωμα» παλαιοκομματικών νοοτροπιών και αντιλήψεων, προκειμένου να έχει ελπίδα να... επιζήσει; Έχει. Σε αυτά, λίγο-πολύ, συμφωνούμε όλοι. Και είναι αυτά που η επόμενη κυβέρνηση οφείλει, έστω, να προσπαθήσει να κάνει.

Εάν η επόμενη κυβέρνηση, δε, είναι αυτή της ΝΔ, τότε έχει έναν λόγο παραπάνω να προχωρήσει σε σαρωτικές αλλαγές. Γιατί, αν αφήσει τα πράγματα όπως τα βρήκε και εστιάσει μόνο σε παροχές και φοροελαφρύνσεις, ουδόλως θα απέχει από την πολιτική της σημερινής κυβέρνησης, την οποία φιλοδοξεί να διαδεχθεί.

Έχοντας μπει, λοιπόν, σε μια μακρά προεκλογική περίοδο, η Νέα Δημοκρατία αφήνει, σταδιακά, να αποκαλυφθούν ορισμένα από τα σχέδιά της. Μιλώντας ακριβώς για τις θεσμικές αλλαγές στο κράτος, ο τομεάρχης Εσωτερικών του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Μάκης Βορίδης, δήλωνε πρόσφατα: ««Πρέπει να υπάρξει στρατηγική ήττα των ιδεών της Αριστεράς, για να μην ξαναβρεθεί στην εξουσία με οποιαδήποτε μορφή της. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης πρέπει να κάνει παρεμβάσεις στο κράτος και στους θεσμούς, για να μην έρθει ξανά η Αριστερά στην εξουσία, γιατί οι ιδέες της είναι ελαττωματικές». Και, πάνω που κάθε λογικά σκεπτόμενος άνθρωπος έμπαινε στη διαδικασία να αναρωτηθεί εάν στη Νέα Δημοκρατία... φαντασιώνονται Χούντες ή εάν επρόκειτο για... μεμονωμένο περιστατικό, ήρθε ο τομεάρχης Δικαιοσύνης του κόμματος, Κώστας Καραγκούνης, να μην αφήσει καμία αμφιβολία. Μιλώντας για το ασφαλιστικό, ξεκαθάρισε τις προθέσεις του κόμματός του. «Θα ανατρέψουμε» είπε, «το νόμο Κατρούγκαλου, που έτσι κι αλλιώς θα είναι προς όφελος των συνταξιούχων κι από κει και πέρα θα δώσουμε την δυνατότητα της επικουρικής ασφάλισης, από έναν προσωπικό κουμπαρά. Ο πρώτος που εφάρμοσε αυτό το σύστημα, που ήταν το πιο επιτυχημένο παγκοσμίως, ήταν ο δικτάτορας Πινοσέτ στη Χιλή. Ισχύει στην Ευρώπη, ισχύει και στην Αμερική».

Μην βιαστείτε να βγάλετε συμπεράσματα. Προφανώς, η Νέα Δημοκρατία δεν σκοπεύει να αρχίσει να... πετάει από το αεροπλάνο τους αντιφρονούντες, όπως έκανε ο Πινοσέτ. Θέλει ωστόσο να εφαρμόσει το ασφαλιστικό του Χιλιανού δικτάτορα, οπότε είναι μάλλον χρήσιμο να εξηγήσουμε τι σημαίνει αυτό επί του πρακτέου.

Το ασφαλιστικό μοντέλο στη Χιλή είναι εμπνεύσεως της σχολής του Σικάγου, με εκφραστές τον Μίλτον Φρίντμαν και τα παιδιά του («Chicago boys») και εφαρμόστηκε το 1981. Είναι γνωστό ως «τριφασικό σύστημα» και οι πυλώνες του -σε διάφορες παραλλαγές- είναι οι εξής:

- Ο πρώτος πυλώνας είναι η «εθνική σύνταξη», που καλύπτεται από τη γενική φορολογία.

- Ο δεύτερος πυλώνας χρηματοδοτείται από υποχρεωτικές εισφορές.

Κλείσιμο
- Ο τρίτος πυλώνας βασίζεται στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα και είναι οργανωμένος σε επαγγελματική βάση (επαγγελματικά ταμεία) ή είναι απολύτως ιδιωτική ασφάλιση.

Η κατεδάφιση της κοινωνικής ασφάλισης ήταν εκ των βασικών συντελεστών του «χιλιανού θαύματος», όπως αναφωνούσαν οι θαυμαστές της «ελεύθερης αγοράς». «Η Χιλή προχώρησε γρηγορότερα από κάθε άλλη χώρα της Νοτίου Αμερικής προς την πραγματική ελεύθερη αγορά. Το αποτέλεσμα είναι ορατό σε όλους: επτά ολόκληρα χρόνια οικονομικής ανάπτυξης». Με αυτά τα λόγια επαινούσε τον Αουγούστο Πινοσέτ ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους, κατά την επίσημη επίσκεψή του στη Χιλή, στις 5 Δεκεμβρίου του 1990. Και προσέθετε: «Δικαιούστε τη φήμη του οικονομικού μοντέλου για άλλες χώρες στην περιοχή και σ' ολόκληρο τον κόσμο. Η αφοσίωσή σας σε λύσεις που στηρίζονται στην αγορά εμπνέει το ημισφαίριο».

Ένας από τους «αρχιτέκτονες» της ιδιωτικοποίησης της κοινωνικής ασφάλισης ήταν ο Χοσέ Πινέρα, που υπηρέτησε τη χιλιανή χούντα ως γραμματέας της Ασφάλισης. Ο Πινέρα επέλεξε την 1η Μαΐου 1981 ως ημέρα κατάργησης της δημόσιας ασφάλισης, έτσι ώστε «να μην γιορτάζεται η Πρωτομαγιά ως ημέρα ταξικής πάλης, αλλά ως ημέρα ελεύθερης επιλογής συστήματος σύνταξης». Μια «ελεύθερη επιλογή συστήματος σύνταξης», που οδήγησε σε έξι ασφαλιστικά μονοπώλια, τα οποία για 35 χρόνια λυμαίνονταν τις ασφαλιστικές εισφορές εκατομμυρίων Χιλιανών εργαζομένων, οδηγώντας τους συνταξιούχους στη φτώχεια. Τα έξι συνταξιοδοτικά μονοπώλια είναι γνωστά στη Χιλή με το ακρωνύμιο «AFP». Ανάμεσά τους οι ασφαλιστικοί όμιλοι «ΜetLife» και «Principal Financial Group». Το σύστημα παρακρατεί από τους εργαζομένους το 10% των μισθών τους σε ατομικούς λογαριασμούς, που εκμεταλλεύονται τα ιδιωτικά μονοπώλια καθ' όλη τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου, αποκομίζοντας τεράστια κέρδη. Αυτά τα έξι μονοπώλια διαχειρίζονται περιουσιακά στοιχεία, αξίας περίπου 160 δισεκατομμυρίων δολαρίων (141,1 δισ. ευρώ).

Οι άνδρες παίρνουν κατά μέσο όρο μόλις το 38% των ασφαλιστικών εισφορών που παρακρατήθηκαν επί χρόνια και οι γυναίκες το 33% (επειδή ο μέσος όρος ζωής τους είναι μεγαλύτερος). Έτσι, μια μέση σύνταξη έπειτα από τουλάχιστον 35-40 χρόνια σκληρής δουλειάς δεν ξεπερνά τα 450 δολάρια (387 ευρώ), ποσό που φθάνει ίσα-ίσα για να καλύψει μόνο το κόστος διατροφής και άκρως στοιχειώδεις δαπάνες. Υπολογίζεται ότι, μεταξύ 2007 και 2014, το 80% των συντάξεων στη Χιλή ήταν πολύ χαμηλότερες από τον κατώτατο μισθό και το 44% αυτών κάτω από το όριο της φτώχειας.

Από τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα ότι το «ασφαλιστικό Πινοσέτ» μάλλον δεν είναι το ιδανικότερο μοντέλο για το συνταξιοδοτικό σύστημα μιας χώρας -πολλώ, δε, μάλλον, της Ελλάδας, που... υποτίθεται ότι μόλις πριν από λίγες ημέρες εξήλθε των Μνημονίων.

Υπάρχει ωστόσο και ο αντίλογος. Οι οπαδοί του Φρίντμαν θα υποστηρίξουν ότι, ασχέτως της ηθικά αμφίβολης επιλογής του να βοηθήσει στην οικονομική ανάπτυξη της Χιλής κατά τη διάρκεια ενός απάνθρωπου καθεστώτος, το τελικό αποτέλεσμα των οικονομικών πολιτικών του ήταν, οικονομικά μιλώντας, θετικό. Η χώρα ξέφυγε από τον πληθωρισμό που διέλυε τα εισοδήματα, από την οικονομική στασιμότητα που διέλυε οικογένειες και από την ανεργία που διέλυε ζωές -μικρή «λεπτομέρεια»: ο Πινοσέτ συνέχισε να σκοτώνει ανθρώπους, ανεξάρτητα από το εργασιακό τους καθεστώς.

Ο Φρίντμαν και η Σχολή του Σικάγου δεν πήραν μέρος στο πραξικόπημα που ανέτρεψε τον Αλιέντε και έφερε τον στρατηγό Πινοσέτ στην εξουσία. Αλλά με τις συμβουλές τους βοήθησαν το καθεστώς να «πετύχει» οικονομικά. Να μακροημερεύσει, πολλαπλασιάζοντας τα θύματά του. Επέβαλαν σκληρά νεοφιλελεύθερα μέτρα και χτύπησαν ανηλεώς το κοινωνικό κράτος και τους εργαζομένους. Το έργο τους δεν ήταν δύσκολο. Κόμματα και συνδικάτα είχαν διαλυθεί και, όποιον αντιδρούσε, τον αναλάμβανε η μυστική αστυνομία του Πινοσέτ, γνωστή ως «DΙΝΑ» ή, αν προτιμάτε, «Γκεστάπο της Χιλής».

Τα πράγματα, λοιπόν, είναι ξεκάθαρα, όπως και οι επιλογές. Έγραφε στο «Βήμα» ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Ριχάρδος Σωμερίτης, ήδη από το 2006, ότι ο φιλελευθερισμός είναι δημοκρατία, δικαιώματα του ανθρώπου, καταξίωση των προσωπικών επιλογών. Είναι όμως και δογματική, με «θρησκευτική ευλάβεια» πίστη στις απόλυτες ρυθμιστικές ικανότητες της αγοράς και στην παντελή απουσία του κράτους από την οικονομία.

Όταν η όποια Αριστερά δεν συμμερίζεται τις πολιτικές αρχές του φιλελευθερισμού, οδεύει σε υπαρκτές δικτατορίες. Όταν «φιλελεύθεροι» θεωρούν ότι η αγορά οδηγεί στην ελευθερία, τότε έχουμε Χιλή, Πινοσέτ και Φρίντμαν: τον υπαρκτό νεοφασισμό...
Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Ειδήσεις Δημοφιλή Σχολιασμένα
ΔΕΙΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ