Αντώνης Ν. Βγόντζας

Το Μεταναστευτικό είναι από μόνο του ένα εκρηκτικό πρόβλημα που απειλεί το κράτος δικαίου και την ικανότητά του να το διαχειριστεί. Μεσοπρόθεσμα, μπορεί να μας παγιδεύσει. Η μακροπρόθεσμη αντιμετώπισή του, όμως, απαιτεί βαθύτερη κατανόηση του φαινομένου και συλλογικές (υπερεθνικές!) δράσεις.

Μας απασχόλησε στις δύο πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις με ασαφές το περιεχόμενο των δεσμεύσεων των κομμάτων. Με εξαίρεση, ίσως, τη Χρυσή Αυγή, τα στελέχη της οποίας και ο μέσος οπαδός της βλέπουν στο πρόσωπο κάθε μετανάστη τον «εσωτερικό εχθρό».

Το πρόβλημα είναι όντως εκρηκτικό. Μέσα σε 10 χρόνια ο νόμιμος πληθυσμός της Ελλάδας μειώθηκε κατά ένα εκατομμύριο. Αντίστοιχα, ο αριθμός των μεταναστών ανέρχεται σε περίπου δύο εκατομμύρια ψυχές με πολύ αργούς ρυθμούς κοινωνικής και πολιτισμικής αφομοίωσης και σημαντικό χαρακτηριστικό μέρους αυτών την εγκληματικότητα. Και μάλιστα στις πιο σκληρές μορφές της. Τα τελευταία 10 χρόνια ο αριθμός των αλλοδαπών κρατουμένων διπλασιάστηκε. Ετσι, σήμερα το 63,5% των κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές είναι αλλοδαποί με βαριές κατηγορίες και καταδίκες - ανεξάρτητα από τις όποιες αδυναμίες της ποινικής δικαιοσύνης στη χώρα μας.

Οι αρχές της δημόσιας τάξης μάς ενημερώνουν σε καθημερινή βάση για τα αποτελέσματα του προγράμματος «Ξένιος Ζευς» - οι αριθμοί προσαγωγών των αλλοδαπών αυξάνονται δραματικά, ενώ ο αριθμός συλλήψεων παράνομων μεταναστών ακολουθεί μια εντυπωσιακά χαμηλότερη καμπύλη. Το αστυνομικό, αυτοδιοικητικό και πολιτικό ρεπορτάζ κινείται σε άλλα επίπεδα. Εχουμε επεισόδια και συμπλοκές έξω από τα κέντρα συγκέντρωσης μεταναστών όπου πρωταγωνιστούν τοπικοί άρχοντες - ανεξάρτητα από τον πολιτικό φορέα που τους υποστήριξε κατά την εκλογή τους. Από την άλλη, τα πολιτικά κόμματα ετοιμάζονται να προκαλέσουν μέχρι και διχαστικές αντιπαραθέσεις στο Κοινοβούλιο και στην κοινή γνώμη, που παρακολουθεί, προσωρινά, το θέαμα.

Πρέπει να λεχθούν ορισμένες αλήθειες:

Η πρώτη: τα μεταναστευτικά ρεύματα έχουν λάβει, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, ιστορικές διαστάσεις. Αντίστοιχα και ανάλογα χαρακτηριστικά είχαν οι μεγάλες μετακινήσεις των λαών στην αυγή της δεύτερης χιλιετίας μ.Χ.

Η δεύτερη: oι μετανάστες προς την Ευρώπη, κυρίως από τον Νότο, και εκείνοι προς την Ελλάδα τη δεκαετία ’90 και λίγα χρόνια μετά έχουν συμβάλει αποφασιστικά στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Στην Ελλάδα έχουμε ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό. Από τη μια αλλοίωσαν τη φύση και τον χαρακτήρα της αγροτικής παραγωγής και από την άλλη δεν κατάφεραν να αποκτήσουν μόνιμη θέση εργασίας στον μεταποιητικό και κατασκευαστικό τομέα της οικονομίας μας. Ετσι, ένα μεγάλο μέρος τους έχει εποχιακή απασχόληση και οι περισσότεροι απαρτίζουν τις μεγάλες στρατιές των ανέργων.
 
Η τρίτη: oι διαδικασίες νομιμοποίησης των μεταναστών στην Ελλάδα πάσχουν από αφόρητη και χρονοβόρα διαδικασία που διευκολύνει και υποθάλπει τη διαφθορά. Ολες οι νομοθετικές πρωτοβουλίες διακρίνονται για ιδεολογικές αγκυλώσεις, έλλειψη ρεαλισμού και ελλειπτική προσέγγιση.

Η τέταρτη: στη διαχείριση του προβλήματος επαναλάβαμε τα ίδια λάθη και εγκλήματα. Την προδικασία της διαμόρφωσης της αντίστοιχης ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής την αναθέσαμε στη γραφειοκρατία. Ο άκαμπτος τρόπος διατύπωσης των πρώιμων ελληνικών θέσεων δεν επέτρεψε καμία πολιτική πρωτοβουλία των εκπροσώπων της χώρας στην οριστική διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής. Ετσι, στο τέλος δώσαμε την εντύπωση ότι είμαστε «επαίτες» χρηματοδοτικών προγραμμάτων. Ποτέ μας δεν συμβάλλαμε στα βασικά στοιχεία μιας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής.
 
Η πέμπτη: η αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση του προβλήματος μπορεί να παγιδεύσει την κοινή γνώμη σε ακραίες συμπεριφορές με έναν παραπάνω κίνδυνο: να μετατραπούμε οριστικά σε μια φοβική και ρατσιστική κοινωνία.
 
Η έκτη: η αντιμετώπιση του προβλήματος ξεπερνά τις δυνάμεις μας, αφού αυτό είναι υπερεθνικό. Πρέπει να αναζητήσουμε και να διαμορφώσουμε συμμαχίες με τις άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Να ξεπεράσουμε τις αφελείς αντιλήψεις ότι πρόκειται για ένα πρόβλημα δημόσιας τάξης. Να συνεργαστούμε διαμέσου των ευρωπαϊκών θεσμών με τις χώρες που παράγουν τα ρεύματα μετανάστευσης και με τις χώρες διέλευσης και ουσιαστικής διακίνησης των μεταναστών σε ένα πρόγραμμα-βεντάλια λήψης οικονομικών και πολιτικών μέτρων. Τα μέτρα αστυνομικής φύσης ας είναι τα τελευταία. Το πρόβλημα δεν περιορίζεται με συρματοπλέγματα.