Αντώνης Ν. Βγόντζας

Αυτές τις ημέρες αποφασίζονται διάφορα σκληρά μέτρα για να πετύχει η χώρα μας να καλύψει μια μαύρη τρύπα περίπου 11,5 δισ. ευρώ. Κάποια από αυτά έχουν ριχθεί στην «επικοινωνιακή» αγορά νωρίς. Από διάφορους. Με ποικίλα κίνητρα. Δεν αποκλείεται μερικά από αυτά τα μέτρα να έχουν έναν και μοναδικό λόγο ύπαρξης: να μετρηθούν οι αντοχές της κοινής γνώμης.

Η μαύρη τρύπα είναι πραγματική. Η ανάγκη κάλυψής της δεν είναι δεκτική ματαίωσης. Ετσιθελισμοί και φραστικοί τραμπουκισμοί δεν είναι οι πιο κατάλληλες μέθοδοι και αντιδράσεις. Κάποτε πρέπει να κατανοήσουμε οι περισσότεροί μας ότι αυτό το άτυπο, μέχρι σήμερα, παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον έχει και κάποιες αρχές, όπως και κάποιους κανόνες. Δεν χρειάζεται καμία επιστημονική εξειδίκευση, ούτε τα εξαιρετικά προσόντα μιας ιστορικής ενόρασης, για να αποδεχθούμε -περίπου όλοι μας- ότι η Ευρώπη έχει ένα πεντακάθαρο δικαιικό περιβάλλον. Και οπωσδήποτε η πολιτική ασκείται θεσμικά. Αυτό το τελευταίο δεν αποκλείει διαπραγματεύσεις με σκοπό την τροποποίηση ή αντικατάσταση των κανόνων, ούτε μια δυναμική ερμηνεία των ίδιων κανόνων και αρχών.

Αναπόφευκτα, τα μέτρα είναι σκληρά. Δεν έχουμε, όμως, τη σιγουριά ότι ικανοποιείται μια από τις πιο γνωστές συνταγματικές αρχές: οι Ελληνες πολίτες συνεισφέρουν στα δημόσια βάρη ανάλογα με τις δυνάμεις τους, χωρίς διακρίσεις. Δεν αποκλείονται μέτρα οριζόντιας φύσης. Ενα αποκλείεται: ο οριζόντιος ή και κάθετος δραστικός περιορισμός ή κατάργηση του κοινωνικού κράτους.

Εχουμε όλοι πειστεί ότι τα θεμέλια του σύγχρονου κοινωνικού κράτους βρίσκονται στο ίδιο το Σύνταγμα του 1975.

Ολοι έχουμε πειστεί ότι με πολυετείς προσπάθειες έχει οικοδομηθεί ένα κοινωνικό κράτος που έχει έκταση και βάθος.

Ολο και περισσότεροι, όμως, προσχωρούμε στην αντίληψη ότι με αφετηρία το αναγκαίο κοινωνικό κράτος στήθηκε και ρίζωσε ένας τεράστιος πελατειακός μηχανισμός ηθικού εξανδραποδισμού αξιοσημείωτου αριθμού συμπολιτών μας. Καθημερινά βομβαρδιζόμαστε για επιδοματούχους τυφλούς που οδηγούν υπερπολυτελή αυτοκίνητα, για εκατοντάδες χιλιάδες «μαϊμού» συντάξεις και για τερατώδη ποσοστά συντάξεων αναπηρίας. Φυσικά και πρέπει να διατηρήσουμε ικανές αμφιβολίες για την έκταση της αθέμιτης συναλλαγής και της διαφθοράς σε βάρος του κοινωνικού κράτους. Αν είναι, επίσης, αληθές ότι μόνο 15 περιπτώσεις μέχρι σήμερα αποτελούν αντικείμενο εισαγγελικής και δικαστικής έρευνας, τότε μία από τις δύο εκδοχές πρέπει να συμβαίνει: ή η Διοίκηση (και μαζί της και η πολιτική εξουσία) χρησιμοποιούν την υπερβολή για να επιτύχουν την πιο άνετη εφαρμογή του δραστικού περιορισμού του κοινωνικού κράτους ή η Δικαιοσύνη δεν είναι απλώς τυφλή, δεν ακούει κιόλας!

Πρέπει να καταγραφούν και να δοθεί προτεραιότητα σε δύο απλές στη σύλληψή τους, αλλά δύσκολες στην εμπέδωση και εφαρμογή τους, αλήθειες:

Η πρώτη: πάντοτε η «συντήρηση» χρησιμοποιούσε ως τεχνική κατεδάφισης του κράτους πρόνοιας τη δυσφήμησή του. «Οι εκμεταλλευτές της πρόνοιας προκαλούν την αύξηση των φόρων των νοικοκυραίων». Είχαν καταλήξει να είναι παροιμιώδεις οι επανειλημμένες αναφορές του Ρόναλντ Ρίγκαν στην υπερβολική ιστορία μιας «Βασίλισσας της Πρόνοιας» από το Σικάγο, που οδηγούσε τη χρηματοδοτούμενη από την Πρόνοια Κάντιλάκ της. Τουλάχιστον ας καθορίσουμε τις γραμμές άμυνάς μας σ’ αυτή την τεχνική της απανταχού «συντήρησης».

Η δεύτερη: δεν επιτρέπεται να προωθήσουμε ή να αποδεχτούμε μέτρα αντιμετώπισης της συναλλαγής ή της διαφθοράς στο κοινωνικό κράτος που έχουν τυφλή και σιδηρά εφαρμογή. Ποιος αγνοεί τη μεγάλη σπατάλη στον τομέα φαρμάκων; Από την άλλη, πώς είναι δυνατόν να θεσμοθετηθούν ισοπεδωτικά πλαφόν, που μπορούν να πλήξουν ειδικές κατηγορίες ασθενών συμπολιτών μας; Χωρίς εξαιρέσεις; Με πλήρη έλλειψη εμπιστοσύνης στο σύνολο του ιατρικού επαγγέλματος;

Για μεγάλο χρονικό διάστημα, μετά το ξέσπασμα της κρίσης, θεσμοθετήσαμε υπό το κράτος νομοθετικού πανικού και νεύρωσης, χωρίς να απαλλαγούμε από την υπόνοια ότι, απλώς, αποδεχθήκαμε ξένα οικονομετρικά μοντέλα χωρίς ανθρώπους. Ο πιθανός κίνδυνος κοινωνικής έκρηξης ας μας θωρακίσει. Και ψυχολογικά. Και διαπραγματευτικά. Τουλάχιστον τώρα ξέρουμε!