Άννυ Ποδηματά

Και η μεγαλύτερη όλων είναι αναμφισβήτητα «η δυναμική ανάπτυξη της οικονομίας», που έχει τεθεί ως πρώτη προτεραιότητα και από τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Είναι δεδομένο ότι από αυτήν θα κριθούν πολλά, όπως τα δημοσιονομικά περιθώρια για την επαναξιολόγηση των στόχων του πλεονάσματος, η ενίσχυση της απασχόλησης και η διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής.

Επ’ αυτού όμως υπάρχουν καλά νέα, κακά νέα και πολλά ερωτηματικά.
Τα καλά νέα είναι ότι μετά από δεκαετή ύφεση η οικονομία βρίσκεται σε τροχιά σταθεροποίησης, με ήπιους ρυθμούς ανάπτυξης, θετικό πρόσημο στο δημοσιονομικό ισοζύγιο και βελτίωση, αν και πολύ επισφαλή, στο εξωτερικό. Και είναι ασφαλώς η προτεραιότητα που δίνει στο ζήτημα αυτό η νέα κυβέρνηση.

Τα κακά νέα είναι ότι το εξωτερικό περιβάλλον είναι πολύ αβέβαιο και προβληματικό, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να αναθεωρούν ελαφρά προς τα κάτω τις προβλέψεις τους για την ανάπτυξη της οικονομίας στην Ευρωζώνη το 2019 και το 2020.

Αυτή είναι η πραγματικότητα των αριθμών, έστω κι αν ο Ευρωπαίος επίτροπος Οικονομικών προτιμάει να βλέπει το ποτήρι μισογεμάτο -υπογραμμίζοντας ότι η ευρωπαϊκή οικονομία δείχνει αντοχή στις εξωτερικές δυσκολίες και αναπτύσσεται για 7η συνεχόμενη χρονιά-, ενώ το ΔΝΤ δίνει έμφαση στους κινδύνους που εγκυμονούν και από μια παρατεταμένη περίοδο αναιμικής ανάπτυξης και αναιμικού πληθωρισμού: «Με τις αυξανόμενες ανησυχίες για τις παγκόσμιες εμπορικές εντάσεις, την πιθανότητα ενός ασύντακτου Brexit και το υψηλό δημόσιο χρέος ορισμένων χωρών, είναι ώρα όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να μπουν σε επιφυλακή», επισημαίνει το Ταμείο στην τελευταία έκθεσή του για την οικονομία στην Ευρωζώνη που δόθηκε στη δημοσιότητα την περασμένη Πέμπτη.

Κι εδώ έρχονται τα ερωτηματικά:
Ο όποιος σχεδιασμός για τη «δυναμική ανάπτυξη της οικονομίας» θα πρέπει υποχρεωτικά να λάβει υπόψη του δύο καθοριστικής σημασίας στοιχεία: Το πρώτο είναι το δυσμενές εξωτερικό περιβάλλον, με τις μεγάλες αβεβαιότητες και την υψηλή αλληλεπίδραση των οικονομιών της Ευρωζώνης.

Το δεύτερο στοιχείο, που συνδέεται ασφαλώς και με το πρώτο, αλλά και με τα βαθύτερα αίτια της ελληνικής κρίσης, είναι «τι είδους ανάπτυξη και πώς».

Πέρα από τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό, το βάθος και η διάρκεια της ελληνικής κρίσης οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στο στρεβλό αναπτυξιακό μας υπόδειγμα, που βασιζόταν στην αθρόα κατανάλωση εισαγόμενων αγαθών με άκριτο και άκρατο δανεισμό. Είχαμε μια οικονομία κλειστή, εσωστρεφή, μη παραγωγική και μη ανταγωνιστική.

Η κατάσταση βελτιώθηκε μεν τα τελευταία χρόνια, αλλά οι παθογέ-νειες παραμένουν, καθώς η ανάπτυξη τροφοδοτείται κυρίως από την ιδιωτική κατανάλωση χωρίς να έχει επιτευχθεί επαρκής υποκατάσταση εισαγωγών από την εγχώρια παραγωγή, με αποτέλεσμα το εξωτερικό ισοζύγιο να παραμένει αρνητικό. Οι επενδύσεις παραμένουν σε πολύ χαμηλό επίπεδο, ενώ η ανεργία ναι μεν μειώθηκε, αλλά με ερωτηματικά ως προς την ποιότητα και τη βιωσιμότητα των νέων θέσεων εργασίας.

Το στοίχημα λοιπόν για τη νέα κυβέρνηση δεν είναι απλώς «η δυναμική ανάπτυξη», αλλά η στροφή προς μια οικονομία περισσότερο παραγωγική, ανταγωνιστική και εξωστρεφή. Οι ελληνικές επιχειρήσεις που άντεξαν στην κρίση και σήμερα δίνουν ώθηση στην αύξηση των εξαγωγών μπορούν να καταφέρουν πολύ περισσότερα εάν βελτιωθούν βασικές παράμετροι του προβληματικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος και αρθούν οι πολλές και χρόνιες στρεβλώσεις που τις φέρνουν σε μειονεκτική θέση έναντι των ανταγωνιστών τους.

Είναι σημαντικό λοιπόν να ξεμπλοκάρουν, με τρόπο συμβατό προς το δημόσιο συμφέρον, «οι μεγάλες επενδύσεις που λιμνάζουν». Εξίσου σημαντικά όμως, αν όχι περισσότερο, είναι η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, τα κίνητρα για παραγωγικές επενδύσεις και η εξωστρέφεια, που θα επιτρέψουν σε όλες τις ελληνικές επιχειρήσεις να αναπτύξουν το δυναμικό τους και να συμμετάσχουν ισότιμα και με αξιώσεις στη συντελούμενη 4η Βιομηχανική Επανάσταση.