Το αποτύπωμα του Έντγκαρ Άλαν Πόε στη δυτική κουλτούρα

Μερικά πράγματα αργείς να τα ανακαλύψεις. Όταν όμως το κάνεις, νιώθεις σαν να βρήκες έναν μικρό θησαυρό. Κάπως έτσι ένιωσα τις προάλλες. Ενώ έψαχνα στο YouTube για μελοποιημένα ποιήματα του Έντγκαρ Άλαν Πόε, έπεσα σε ένα ένα βίντεο που δημιούργησαν πριν από τέσσερα χρόνια δύο αδερφές, η Σάρα και η Μόνικα. Για τις ανάγκες ενός σχολικού πρότζεκτ που είχε αναλάβει η μία από τις δύο, μελοποίησαν μαζί το σπαραχτικό «Άναμπελ Λι», το τελευταίο ολοκληρωμένο ποίημα που έγραψε ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας - δημοσιεύτηκε, μάλιστα, λίγο μετά τον θάνατό του. Η Μόνικα έπαιξε πιάνο και κιθάρα, η Σάρα έβαλε το βιολί και τη φωνή της, και κάπως έτσι δημιούργησαν ένα τραγούδι που θα ζήλευαν ακόμα και καταξιωμένοι μουσικοί.



Αυτό είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα του Έντγκαρ Άλαν Πόε: περισσότερο από ενάμιση αιώνα μετά τον θάνατό του (σήμερα, 7 Οκτωβρίου, συμπληρώνονται 167 χρόνια από τον θάνατό του) συνεχίζει να εμπνέει τον κόσμο να ασχολείται με τα έργα του και να τα πηγαίνει ένα (ή πολλά) βήμα παραπέρα. Η δυτική -ιδιαίτερα η αμερικανική- ποπ κουλτούρα είναι υπερπλούσια σε αναφορές στο έργο του Πόε, άμεσες και έμμεσες. Άλλωστε, ο ίδιος θεωρείται ο πατέρας των ιστοριών μυστηρίου και τρόμου.

Από την «Πτώση του Οίκου των Άσερ» μέχρι το εμβληματικό «Κοράκι», το ποίημα που πολλοί αναγνώστες δηλώνουν ως αγαπημένο τους, και από τη «Μάσκα του κόκκινου θανάτου» μέχρι τους «Φόνους της οδού Μοργκ», το έργο του Πόε επηρέασε μία ολόκληρη στρατιά συγγραφέων. Από τους πιο επιδραστικούς… διδαχθέντες ήταν ο Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ, ο οποίος «πάντρεψε» τον τρόμο με στοιχεία επιστημονικής φαντασίας και έδωσε όπως και ο Πόε έμφαση στη σύντομη φόρμα ως μέσο διήγησης. Για να τιμήσει, μάλιστα, τον τελευταίο, ο Λάβκραφτ κάνει συχνές αναφορές σε αυτόν μέσα στα διηγήματά του (όπως στο “The shunned house”).

Άλλοι συγγραφείς που εμπνεύστηκαν από τον Πόε είναι ο σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ (πατέρας του ενός και μοναδικού Σέρλοκ Χολμς) και ο Ιούλιος Βερν. Ο Κάρολος Μπωντλαίρ μετάφρασε σχεδόν όλα του τα έργα στα γαλλικά, συμβάλλοντας στη μεγάλη αύξηση της αναγνωρισιμότητάς του στη Γαλλία. Ο ίδιος ο μετρ του τρόμου, Στίβεν Κινγκ, λέει ότι ο Πόε ήταν ένας από τους αγαπημένους του συγγραφείς όταν ήταν μικρός.

Πολλοί μουσικοί έχουν χρησιμοποιήσει επίσης ως σημείο αναφοράς τον Αμερικανό συγγραφέα. Ο Ραχμάνινοφ συνέθεσε τη συμφωνία «Οι καμπάνες» εμπνευσμένος από το ομώνυμο ποίημα του Πόε. Το τραγούδι “Just like Tom Thumb’s blues” του Μπομπ Ντίλαν αναφέρεται στην οδό Μοργκ, ενώ το μικρούλι “Nevermore” των Queen αντλεί προφανή επιρροή από το «Κοράκι».

Εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στα έργα του Πόε είναι και το άλμπουμ των Alan Parsons Project, “Tales of mystery and imagination”. Και μιλώντας για ολόκληρα άλμπουμ, το “The raven” του Λου Ριντ αντλεί επίσης πολλά στοιχεία από τη βιβλιογραφία του Αμερικανού συγγραφέα. Στο άλμπουμ συμμετέχουν επίσης οι Ντέιβιντ Μπόουι (ερμηνεία του "Hop Frog") Στιβ Μπουσέμι (ερμηνεία του "Broadway Song") και Γουίλεμ Νταφόε (ο αφηγητής στο “The Raven”).



Και για να πάμε σε πιο hardcore καταστάσεις, οι Iron Maiden έχουν ηχογραφήσει ένα τραγούδι με τίτλο “Murders in the Rue Morgue” (από το ομώνυμο διήγημα), οι Grave Digger το ομώνυμο άλμπουμ τους στον Πόε, ενώ οι Nevermore έχουν πάρει το όνομά τους από τη λέξη-σήμα κατατεθέν του ποιήματος «Το κοράκι». Και δεν πρέπει να ξεχνάμε και την ωδή του Αλκίνοου Ιωαννίδη στον Έντγκαρ Άλαν Πόε, με το ομώνυμο τραγούδι.

Εκεί όμως που ο Πόε έχει κάνει πραγματικά θραύση είναι ο κινηματογράφος και η τηλεόραση. Αν πληκτρολογήσεις το όνομα Edgar Allan Poe στο IMDB -την ψηφιακή βάση δεδομένων για κινηματογραφικά και τηλεοπτικά έργα-, θα δεις ότι αναφέρεται ως εμπνευστής σε ούτε λίγο ούτε πολύ 337 παραγωγές, από ταινίες μικρού μήκους μέχρι κλασικές ταινίες.

Η πρώτη ταινία αφιερωμένη στο Πόε μας πάει πίσω στο μακρινό 1909, όταν κυκλοφόρησε η βωβή ταινία μικρού μήκους “Edgar Allan Poe”, βασισμένη στη ζωή του συγγραφέα. Μία από τις πιο πρόσφατες είναι «Το κοράκι», με τον Τζον Κιούζακ στον ρόλο ενός Πόε που προσπαθεί να πιάσει έναν μανιακό δολοφόνο που εμπνέεται από τα έργα του. Είναι χαρακτηριστικό πως με τον τίτλο «Το κοράκι» έχουν κυκλοφορήσει πέντε ακόμα ταινίες (1915, 1935, 1963, 1999 και 2003) - πρόκειται ίσως για τη δημοφιλέστερη ονομασία για ταινία.

Nevermore

Η σκιά του Πόε δεν περιορίζεται εκεί: φτάνει μέχρι και το NFL, καθώς η ομάδα αμερικανικού φούτμπολ της Βαλτιμόρης (γενέτειρας του πρωτοπόρου συγγραφέα) πήρε το όνομά της -Ravens- από το δημοφιλέστατο ποίημά του. Τέλος αξίζει να τσεκάρετε και τα YouTube βιντεάκια με δημοφιλείς ηθοποιούς, όπως τον αείμνηστο Κρίστοφερ Λι, τον Κρίστοφερ Γουόκεν και τον Τζέιμς Ερλ Τζόουνς (λέγε με και Νταρθ Βέιντερ), να απαγγέλλουν «Το Κοράκι».





Ο Πόε έζησε μία σύντομη και μελαγχολική ζωή που σφραγίστηκε από απώλειες των αγαπημένων του προσώπων. Ο ίδιος ο θάνατός του καλύπτεται με πέπλο μυστηρίου, καθώς το σχετικό ιατρικό ιστορικό και το πιστοποιητικό θανάτου έχουν εξαφανιστεί. Πιθανές αιτίες κυμαίνονται από το αλκοόλ και τη φυματίωση μέχρι την αυτοκτονία. Ακόμα, όμως, και η τελευταία του φράση θα μπορούσε να είναι το έναυσμα για μία νέα ιστορία μυστηρίου: «Κύριε, βοήθησε τη φτωχή ψυχή μου»...