O Ερντογάν στήνει σκηνικό πολέμου

Στο τέλος του 2019 η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη βρίσκεται αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις, καθώς οι τουρκικές διεκδικήσεις της Τουρκίας σε βάρος ελληνικών νησιών στο Αιγαίο απειλούν να τινάξουν στον αέρα την προσπάθεια σταθεροποίησης της οικονομίας μετά την υπερδεκαετή κρίση που έφερε την Ελλάδα στο χείλος της οικονομικής κατάρρευσης.

Σαν αφιονισμένος, εννέα ημέρες πριν από την έλευση του 2020, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έκανε ίσως τις σκληρότερες δηλώσεις που έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια σε βάρος της χώρας μας, επαναφέροντας τη θεωρία των γκρίζων ζωνών και απειλώντας ανοιχτά την Αθήνα.

«Η Ελλάδα και κάποιες χώρες που την υποστηρίζουν εδώ και αρκετό καιρό έκαναν προετοιμασίες για να φέρουν την Τουρκία σε κατάσταση να μην μπορεί να βάλει τα πόδια της στη θάλασσα. Ξέρουμε πως γειτονικές αραβικές χώρες στη Μεσόγειο, όπως και το Ισραήλ, κάνουν τις ίδιες προσπάθειες. Εμείς δεν έχουμε στόχο να καταπατήσουμε το δικαίωμα κανενός, ούτε να προκαλέσουμε ένταση. Και μόλις έφτασε το μαχαίρι στον λαιμό, σταματήσαμε να σιωπούμε. Ομως δεν έχουμε την πολυτέλεια να συνεχίσουμε αυτή τη διστακτική και σιωπηλή πολιτική μας», επισήμανε ο Ταγίπ Ερντογάν λίγες ώρες αφότου ανακοινώθηκε ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου και τον Νίκο Αναστασιάδη θα υπογράψουν στις 2 Ιανουαρίου του 2020 στην Αθήνα τη συμφωνία για τον αγωγό EastMed.

Η διακρατική συμφωνία Ισραήλ, Ελλάδας και Κύπρου (στην οποία αναμένεται να προσχωρήσει και η Ιταλία) για τον διασυνδετήριο αγωγό Eastern Mediterranean (EastMed) είναι η απόδειξη ότι ο Ταγίπ Ερντογάν, με την προσπάθειά του να καταπατήσει ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα και να σφετεριστεί τη θαλάσσια ζώνη στον άξονα Ρόδος-Κάρπαθος-Κάσος-Κρήτη, κατάφερε να επιταχύνει τα ενεργειακά σχέδια της Αθήνας, της Ιερουσαλήμ και της Λευκωσίας.

Ο σχεδιασμός για την κατασκευή του EastMed είναι να ακολουθήσει υποθαλάσσια όδευση από το Ισραήλ προς την Κύπρο και στη συνέχεια προς τις ακτές της Κρήτης, περνώντας από μια περιοχή που ο Ερντογάν θεωρεί ότι είναι τουρκική θαλάσσια ζώνη. Με τις επίσημες υπογραφές που σηματοδοτούν την απόφαση Ελλάδας, Ισραήλ και Κυπριακής Δημοκρατίας να προχωρήσουν στην υλοποίηση του πολύπλοκου υποθαλάσσιου διασυνδετήριου αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου, η Αθήνα και οι συνεργαζόμενες χώρες απαντούν πρακτικά ότι η περιοχή ανοιχτά της Κρήτης από την οποία σχεδιάζεται να περάσει ο EastMed είναι ελληνική υφαλοκρηπίδα, ελληνικός βυθός και ελληνική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ).

«Κανένας να μην περιμένει από εμάς ως Τουρκία να συναινέσουμε στο να μην πάρουμε κανένα μερίδιο από τις έρευνες και την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων», προειδοποίησε ο Ταγίπ Ερντογάν την Κυριακή 22 Δεκεμβρίου σε μια ομιλία γεμάτη απειλές και με φόντο τα έξι υπό κατασκευή γερμανικά υποβρύχια τύπου 214 (όμοιου τύπου -«Παπανικολής»- με τα τέσσερα που έχει ήδη στο οπλοστάσιό του ο ελληνικός στόλος), τα οποία προγραμματίζει να παραλάβει μέχρι το 2027 το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό.

Η απάντηση Μητσοτάκη

«Θα υπερασπιστούμε τα εθνικά μας δίκαια και την εθνική ακεραιότητά μας χρησιμοποιώντας κάθε μέσο που έχουμε στη διάθεσή μας», απάντησε ο Ελληνας πρωθυπουργός Μητσοτάκης από την Κάσο, την οποία επισκέφτηκε ανήμερα τα Χριστούγεννα. Με την παρουσία του στο νησί της Δωδεκανήσου που βρίσκεται στη ζώνη Ρόδος-Κάρπαθος-Κάσος-Κρήτη, όπου οι Τούρκοι θέλουν να μπουν σφήνα αρπάζοντας θαλάσσιες ζώνες στις οποίες η Ελλάδα μπορεί να ασκήσει πλήρη δικαιώματα κυριαρχίας, ο Κυρ. Μητσοτάκης έστειλε σαφές μήνυμα ότι η περίοδος του κατευνασμού της Τουρκίας έχει λήξει.

«Εχει αποφασιστεί ότι αν τα πράγματα φτάσουν στα άκρα θα φτάσουμε κι εμείς στα άκρα», σημειώνει στο «ΘΕΜΑ» ανώτατος κρατικός παράγοντας που συνομιλεί καθημερινά με τον πρωθυπουργό και έχει πλήρη επίγνωση της κατάστασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Η Πέμπτη 2 Ιανουαρίου, όταν οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας και του Ισραήλ Κυριάκος Μητσοτάκης και Μπέντζαμιν Νετανιάχου, αντίστοιχα, με τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη θα υπογράψουν τη διακρατική συμφωνία για την υλοποίηση του αγωγού EastMed, είναι μια κρίσιμη ημερομηνία. Η ανακοίνωση υποστήριξης για την υλοποίηση του διασυνδετήριου αγωγού είναι μια κίνηση που επισημοποιεί την απόφαση να τεθεί όριο στους τουρκικούς τσαμπουκάδες για υφαρπαγή θαλάσσιων ζωνών που ανήκουν στην Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία.

Πώς θα αντιδράσουν οι Τούρκοι; Οσα διαδραματίστηκαν στο Αιγαίο την Παρασκευή 27 Δεκεμβρίου όταν τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη τύπου F-16 και F-4 πέταξαν 20 φορές πάνω από τα ελληνικά νησιά Οινούσσες, Παναγιά, Αγαθονήσι, Λειψοί, Αρκιοί, Αγρελούσα και Ανθρωποφάγοι δείχνουν ότι στην Αγκυρα έχει ξεκινήσει προπαρασκευή για κάτι μεγαλύτερο. Πότε θα μπορούσε να εξελιχθεί σε κρίση το σενάριο στο οποίο τις τελευταίες ημέρες μοιάζει να ασκούνται καθημερινώς επίλεκτες τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις; «Ακόμη και μέσα στον Ιανουάριο», είναι η απάντηση που έδωσαν στο «ΘΕΜΑ» κυβερνητικοί αξιωματούχοι με πρόσβαση σε διαβαθμισμένες πληροφορίες.

Το δεύτερο πεδίο όπου οι Τούρκοι ξεδιπλώνουν την επιθετικότητά τους είναι η περιοχή γύρω από τις βραχονησίδες Ιμια. Σκάφη της Τουρκικής Ακτοφυλακής παρενοχλούν συστηματικά όσα ελληνικά αλιευτικά κυνηγούν τις πελαγίσιες τσιπούρες στα περάσματα γύρω από τα Ιμια.

Στο πλαίσιο της απόπειρας νομιμοποίησης της συμφωνίας Τουρκίας - Λιβύης για την υποτιθέμενη δικαιοδοσία των δύο χωρών επί των θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο, ο Ερντογάν έχει προαναγγείλει ότι σύντομα θα ξεκινήσει έρευνες. Θα επιτρέψουν οι καιρικές συνθήκες και οι συσχετισμοί δυνάμεων να ξετυλιχτεί το τουρκικό σχέδιο για αποστολή ερευνητικού πλοίου στην Κρήτη;

Στην Αθήνα κυβερνητικά στελέχη δεν αποκλείουν οι σχεδιασμοί των Τούρκων να είναι για στήσιμο ενός τετραπλού επεισοδίου, που θα εξελιχθεί ταυτόχρονα στα Ιμια, σε ένα τμήμα περιοχής εντός των θαλάσσιων ζωνών στον άξονα Ρόδος-Κάρπαθος-Κάσος-Κρήτη, με παράλληλες υπερπτήσεις τουρκικών αεροσκαφών σε ελληνικά νησιά και νησίδες και ταυτόχρονη άφιξη μεγάλου αριθμού μεταναστών στα ελληνικά νησιά. Πρόκειται για τακτικές στις οποίες οι Τούρκοι το τελευταίο διάστημα επιδίδονται καθημερινά.

Στο Μεταναστευτικό δεν έχει αντιστραφεί η τάση αύξησης των ροών. Τα τελευταία επίσημα στοιχεία από το υπουργείο Εθνικής Αμυνας δείχνουν ότι η κατάσταση με τους μετανάστες δεν είναι βιώσιμη: μόνο στις δομές που διαχειρίζονται οι Ενοπλες Δυνάμεις, και έχουν συνολική χωρητικότητα 30.406 ατόμων, φιλοξενούνται σήμερα 58.383, αριθμός σχεδόν διπλάσιος από αυτόν που μπορούν να δεχτούν. «Πρέπει να καταλάβει ότι όταν έρθει η ώρα του τσαμπουκά θα πάμε κι εμείς με τσαμπουκά», σημειώνει ανώτατος κρατικός αξιωματούχος με τον οποίο συνομίλησε το «ΘΕΜΑ» τονίζοντας μία-μία τις λέξεις.

Λίγες ημέρες νωρίτερα, ο Ταγίπ Ερντογάν είχε θέσει δημοσίως το ζήτημα των γκρίζων ζωνών αναφέροντας: «Οσοι έχουν στοχεύσει τα δικαιώματα της Τουρκίας με σχέδιο που έχουν κάνει με νησιά, νησίδες και βραχονησίδες στο Αιγαίο που δεν τους ανήκει η κυριαρχία τους, να ξέρουν ότι το πεδίο δεν είναι ελεύθερο». Και συμπλήρωσε: «Η ιδιοκτησία του Αιγαίου και της Μεσογείου ανήκει σε όλες τις χώρες που διαθέτουν ακτές στις θάλασσες αυτές. Κι εμείς ως χώρα με τις μεγαλύτερες ακτές είμαστε αποφασισμένοι να υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας με κάθε τρόπο και μέσο».

Ολα για τη συνάντηση με τον Τραμπ

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα περάσει το κατώφλι του Λευκού Οίκου στις 7 Ιανουαρίου προσκεκλημένος του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Ο πρωθυπουργός έχει αποκαλύψει ότι θα συζητήσει με τον πρόεδρο των ΗΠΑ για το πώς μπορούν να εξοπλιστούν οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις ώστε να αυξηθεί η αποτρεπτική ισχύς τους. Η πιθανότητα να συζητηθεί το ενδεχόμενο απόκτησης αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών F-35 θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη. Αλλωστε ο κ. Μητσοτάκης έχει λάβει σχετικές εισηγήσεις από συνεργάτες του. Θα υπάρξουν όμως αποφάσεις στη συνάντηση Μητσοτάκη - Τραμπ; Το σενάριο αυτό δεν συγκεντρώνει μεγάλες πιθανότητες για τον απλούστατο λόγο ότι η κατασκευάστρια εταιρεία, η Lockheed Martin, μπορεί να προσφέρει «fly away» τιμή γύρω στα 80 εκατ. δολάρια για κάθε ένα F-35, όμως το συνολικό κόστος για την αγορά μιας μοίρας (περίπου 20 αεροσκάφη) δεν είναι 1,6 δισ., αλλά σχεδόν 4 δισ. δολάρια, αφού στον λογαριασμό πρέπει να προστεθούν το κόστος για αγορά όπλων, οι τεχνικές και επισκευαστικές υποδομές, τα ανταλλακτικά και η εκπαίδευση πιλότων και μηχανικών.

Το αστρονομικό ποσό για την αγορά των F-35 δεν είναι δυνατόν να καλυφθεί από τον Προϋπολογισμό - άλλωστε ακόμη κι αν με έναν μαγικό τρόπο εξοικονομούνταν τα χρήματα και το deal έκλεινε σήμερα, θα απαιτούνταν τουλάχιστον τέσσερα χρόνια για να ξεκινήσει η παράδοσή τους. Η... προαναγγελθείσα κλιμάκωση της έντασης με την Τουρκία αναδεικνύει τα ζητήματα που δημιουργήθηκαν από προβληματικές αποφάσεις του πρόσφατου παρελθόντος στα ελάχιστα εξοπλιστικά προγράμματα που υλοποιήθηκαν την προηγούμενη τετραετία, όπως η αναβάθμιση 85 μαχητικών F-16 που ακόμη δεν έχει ξεκινήσει και δεν αναμένεται να ολοκληρωθεί πριν το 2027...
Η ελληνική πλευρά δεν τρέφει αυταπάτες ότι η συνάντηση Μητσοτάκη - Τραμπ θα μπορούσε να αποτελέσει ανάχωμα στον τουρκικό επεκτατισμό, αφού άλλωστε ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος -με όσα λέει για τον «φίλο του» Ταγίπ Ερντογάν- φροντίζει να επιβεβαιώνει όσους υποστηρίζουν ότι η μοναδική βεβαιότητα της εποχής μας είναι η αναξιοπιστία της πολιτικής των ΗΠΑ.

Η πολυμερής διπλωματία

Κι ενώ η στάση της αμερικανικής διοίκησης στο μέτωπο των Ελληνοτουρκικών μοιάζει με τριτοβάθμια εξίσωση στην οποία πρέπει να προσδιοριστούν η διάθεση του Ντόναλντ Τραμπ, ο παράγοντας Μάικ Πομπέο, οι προτάσεις του συστήματος ασφαλείας και των στελεχών του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και βεβαίως η στάση της Γερουσίας και του Κογκρέσου, ο παράγοντας «Γαλλία» παρουσιάζεται ως μια σταθερά. Ο Εμανουέλ Μακρόν θα είναι παρών στη συνάντηση κορυφής των ηγετών της Αιγύπτου, της Ελλάδας και της Κύπρου που θα γίνει στις 4 ή 5 Ιανουαρίου στο Κάιρο. Επιπλέον, έχουν ήδη προγραμματιστεί επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στο Παρίσι για τις 29 Ιανουαρίου και συνάντηση με τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας. Στο ερώτημα αν στις συνομιλίες που θα γίνουν σε έναν μήνα από τώρα στο Ελιζέ οι κύριοι Μητσοτάκης και Μακρόν θα καταλήξουν σε deal για την αγορά δύο γαλλικών φρεγατών, συνεργάτης του πρωθυπουργού απαντά: «Το κόστος για δύο φρεγάτες με πυραύλους, υποδομή, εκπαίδευση και όλα όσα ζητάμε φτάνει τα 2,8 δισ. ευρώ». Και καταλήγει σιβυλλικά: «Είναι ακριβό όπλο, αλλά το πιο πολύπλοκο δεν είναι αυτό...».

Την ίδια στιγμή, στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας έχουν αποδυθεί σε αγώνα δρόμου για να καλυφθούν όλα τα κενά που υπάρχουν σε στοιχειώδη υλικά ώστε να είναι επιχειρησιακά διαθέσιμα τα κρίσιμα οπλικά συστήματα φροντίζοντας να είναι στη θέση της και η τελευταία... βίδα. Παράλληλα με την επιτευχθείσα εθνική ενότητα και σύμπλευση μεταξύ των ελληνικών πολιτικών δυνάμεων, στο υπουργείο Εξωτερικών επιδιώκεται η μεγαλύτερη δυνατή οικοδόμηση συμμαχιών. Αφού η Ε.Ε. μοιάζει δυσκίνητη και ο ρόλος της Ουάσινγκτον δεν είναι δεδομένος, η Αθήνα επενδύει στην πολυμερή διπλωματία: 30 Δεκεμβρίου στη Ρώμη συζητείται ο προσδιορισμός θαλάσσιων ζωνών με την Ιταλία, 8 ή 9 Ιανουαρίου στο Κάιρο γίνεται προσπάθεια οριοθέτησης ΑΟΖ Ελλάδας - Αιγύπτου, ενώ περί τα μέσα του ίδιου μήνα ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας μεταβαίνει στο Μαρόκο για συζήτηση των μνημονίων Τουρκίας - Λιβύης.