«Πάνος Γεραμάνης & Λαϊκοί Βάρδοι-Στιγμές από τη ζωή τους»: Η πρώτη ηχογράφηση του Καζαντζίδη και η αχθοφόρος Σωτηρία Μπέλλου

Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον ταξίδι στα μονοπάτια του λαϊκού τραγουδιού, και στις άγνωστες ιστορίες των πρωταγωνιστών του αποτελεί το βιβλίο «Πάνος Γεραμάνης & Λαϊκοί Βάρδοι – Στιγμές από τη ζωή τους» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος. Η Ναυσικά Γεραμάνη και η Μαριάννα Τζιαντζή συγκέντρωσαν, επεξεργάστηκαν και μάς παραδίδουν πολύτιμο υλικό από τις εξομολογητικές συνομιλίες που είχε ο αξέχαστος δημοσιογράφος – μελετητής στη θρυλική εκπομπή του στο κρατικό ραδιόφωνο, από το 1990 έως το 2005, με διάσημους αλλά και λιγότερο γνωστούς καλλιτέχνες, ανοίγοντας έτσι ένα «παράθυρο» σε έναν κόσμο γεμάτο λαμπερές αλλά και στις σκοτεινές στιγμές, σε ζωές τραγουδιστών που έγιναν λαϊκοί ήρωες αλλά σε εκείνες κάποιων αφανών ηρώων του ήχου που διατρέχει, διαχρονικά, στο ελληνικό DNA.

Ο Στέλιος Καζαντζίδης, η Σωτηρία Μπέλλου, η Βίκυ Μοσχολιού, η Καίτη Γκρέϋ, η Πόλυ Πάνου, η Μαίρη Λίντα, ο Γιώργος Μηστάκης, Τάκης Μπίνης, Βούλα Γκίκα, Βαγγέλης Περπινιάδης, ο Κώστας Βίρβος, Σπύρος Ζαγοραίος, Απόστολος Νικολαίδης, Μιχάλης Μενιδιάτης ο Δημήτρης Μητροπάνος, η Ρίτα Σακελλαρίου, η Δούκισσα και αρκετοί ακόμη διηγούνται αληθινές ιστορίες για τη φτώχεια, τη διασκέδαση στα μαγαζιά και το ξεφάντωμα των πλουσίων, το μπουζούκι και τα άλλα όργανα, τις φωνοληψίες, τα πανηγύρια, τις περιοδείες στο εξωτερικό, την παρουσία των γυναικών στο πάλκο αλλά και για την εξέλιξη του λαϊκού τραγουδιού στα μετέπειτα χρόνια.

Αποκαλυπτική είναι, μεταξύ άλλων, η περιγραφή του Στέλιου Καζαντζίδη για τον πρωτόγονο αλλά και τόσο αυθεντικό συνάμα τρόπο με τον οποίο έγιναν οι ηχογραφήσεις της καριέρας του: «Βλέπουμε ότι τώρα γίνεται ηχογράφηση και ο τραγουδιστής και όλα τα όργανα της ορχήστρας δεν είναι παρόντες την ίδια στιγμή μπροστά στο μικρόφωνο στο στούντιο , δηλαδή γίνονται κάπως προκάτ. Άλλη ώρα πάει ο τραγουδιστής, άλλη τα όργανα...

Τα χρόνια εκείνα γινότανε στο στούντιο ένα παλκοσένικο, Ό,τι κάναμε στο παλκοσένικο του μαγαζιού που δουλεύαμε, το κάναμε και στην ηχογράφηση, δηλαδή. To μικρόφωνο δούλευε σε κάποιο μέρος του τραγουδιού. Το άρπαζε η τραγουδίστρια και το έδινε σ΄εκείνον που είχε σειρά να πει κάποιο μέρος του τραγουδιού. Γιατί είχαμε διαλόγους, είχαμε πρίμα σικόντο, είχαμε πολλά πράγματα εκεί...Στις «Βαλίστες» είχαμε δύο ή τρία μικρόφωνα θυμάμαι, στο ένα μαζεμένη η ορχήστρα, στο άλλο μαζεμένοι οι τραγουδιστές ή οι τραγουδίστριες. Κάτω με κιμωλία σημαδεύαμε τις πατημασιές μας για να μη φύγουμε από κει. Στα δυνατά σημεία πηγαίναμε λίγο λοξά, για να μην έχουμε χτυπήματα στο δίσκο, να μην είμαστε φάτσα στο μικρόφωνο γιατί αλλοιωνόταν...πολλές λεπτομέρειες, δεν μπορώ να τις περιγράψω. Τότε δεν είχαμε τα μαγνητόφωνα που πατούσε το κουμπί και ξανάρχιζες. Τότε ό,τι έλεγες έμενε...»

Οι ηχογραφήσεις στην ιστορική Columbia γίνονταν, όπως είχε διηγηθεί η Πόλυ Πάνου στον Πάνο Γεραμάνη, νωρίς το πρωί. Οι τραγουδιστές πήγαιναν απευθείας μετά τα νυχτερινά κέντρα όπου δούλευαν: «Λοιπόν, δίναμε ραντεβού στην Columbia στις οχτώ η ώρα. Οχτώ και μισή, εννέα, άνοιγε η πόρτα της Columbia, εμείς ήμασταν απέξω και κάναμε πρόβα. Πρόβα, ένα τραγούδι καινούργιο και πηγαίναμε κατευθείαν και τότε ήταν με κερί. Δεν υπήρχαν κονσόλες με 16 κανάλια και 36 κανάλια. Φοβερή δυσκολία. Ότι θα έπρεπε μετά από τόση κόπωση, μετά από τόσο ξενύχτι, κάναμε πρόβα έξω. Στην ύπαιθρο, στην Columbia έξω, με τον Παπαϊωάννου, τον Τσιτσάνη. Πάμε για ηχογράφηση. Όταν λέμε πρόβα, η πρόβα ήταν δυο ώρες…»

Οι περισσότερες γυναίκες τραγουδίστριες, όπως αναφέρεται στο βιβλίο ήταν από μικρές μαθημένες στα δύσκολα καθώς είχαν μεγαλώσει σε φτωχογειτονιές, σε οικογένειες που ούτε τα απαραίτητα δεν διέθεταν. Υπήρχε όμως και μία, η σπουδαία Σωτηρία Μπέλλου, που προερχόταν από εύπορη οικογένεια, αλλά θυσίασε συνειδητά τις ανέσεις και ήρθε απότομα αντιμέτωπη με μια πραγματικότητα σκληρή που δεν είχε ζήσει μέχρι τότε: «Πήγα κι έγινα λαντζέρα και κοιμόμουν, μπορώ να σάς πω ότι κοιμήθηκα και μέσα σε βαγόνι εγώ το πλουσιοκόριτσο, του Μπέλλου η κόρη. Ο Θεός όμως δεν μ’ άφησε. Όχι μόνο λαντζέρα έγινα, πουλούσα τσιγάρα, πουλούσα παστέλια, έκανα τον αχθοφόρο απ΄ το σταθμό Λαρίσης μ’ ένα καρότσι κι έπαιρνα τα ταγάρια των επαρχιωτών, τα φερνα στην Ομόνοια. Πριν γίνω τραγουδίστρια πήγαινα στην Ομόνοια κι έπαιρνα δυο κουλούρια, γιατί όλη μέρα τράβαγα καρότσι, έκανα τον αχθοφόρο. Ανέβαινα την Αγίου Κωνσταντίνου. Και έκλαιγα, διότι είχα μεγαλώσει με νταντά, δεν είχα μεγαλώσει μαθημένη να τρώω δυο κουλούρια την ημέρα και να τραβάω όλη μέρα καρότσι.»

Η επίσημη παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει σήμερα, στις 19.00, στην αίθουσα εκδηλώσεων της ΕΣΗΕΑ (Ακαδημίας 20). Θα μιλήσουν ο διευθυντής αρχείου της ΕΡΤ Βασίλης Αλεξόπουλος, ο δημοσιογράφος – ερευνητής Γιώργος Κοντογιάννης, οι δημοσιογράφοι Δημήτρης Μανιάτης και Νίκος Μπογιόπουλος και ο ηθοποιός Σπύρος Παπαδόπουλος ενώ θα συντονίζει η δημοσιογράφος Αλεξάνδρα Χριστακάκη.