Χρήστος Ράπτης

Ενα σχόλιο που έγραψα στο iefimerida.gr, συμφωνώντας με τον αποκλεισμό της Βούλας Παπαχρήστου από τους Ολυμπιακούς του Λονδίνου, προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις και ορισμένους ακραίους χαρακτηρισμούς. Στο σχόλιο αυτό υποστήριξα ότι η Πολιτεία για να αντιμετωπίσει την ακροδεξιά δημαγωγία που ενθαρρύνει απροκάλυπτα ρατσιστικές συμπεριφορές και απαράδεκτα σχόλια σε βάρος της διαφορετικότητας ίσως θα πρέπει να τις ποινικοποιήσει. Πριν από εμάς και άλλες κοινωνίες αντέδρασαν ανάλογα για να προστατεύσουν τον δημόσιο διάλογο από το δηλητήριο του φυλετικού μίσους που οδήγησε σε ακραίες συμπεριφορές σε βάρος μεταναστών, αλλά και πολιτών τους που προέρχονται από διαφορετικές θρησκευτικές και φυλετικές κοινότητες. Συχνά η ρατσιστική βία εκδηλώθηκε απειλητικά και προς άλλες ιδιαιτερότητες.

Ολοι οι σκεπτόµενοι Ευρωπαίοι αντιλαµβάνονται σήµερα ότι το ευρώ και κατά προέκταση η ευρωζώνη κρέµονται στην κυριολεξία από µια κλωστή. Ποτέ άλλοτε στη σύντοµη ιστορία της η ευρωπαϊκή ενοποίηση δεν βρέθηκε τόσο κοντά στη διάλυση. Μολονότι οι Γερµανοί έχουν δίκιο όταν επιµένουν ότι το χρέος των χωρών του Νότου αποτελεί βραδυφλεγή βόµβα στα θεµέλια των κοινωνιών τους και κατά συνέπεια σε αυτά της Ευρώπης, ωστόσο η δηµοσιονοµική θεραπεία που θέλουν να επιβάλουν είναι εξίσου επικίνδυνη µε το ίδιο το χρέος. Και είναι βέβαιο ότι, αν δεν ρίξουν νερό στο κρασί τους, η Ευρώπη θα διαλυθεί σύντοµα στα εξ ων συνετέθη. 

Στις συνθήκες χρεοκοπίας που ζούμε υπάρχει ένα ερώτημα που φαίνεται να προβληματίζει όλους εκείνους, εντός και εκτός Ελλάδος, που προσπαθούν να επινοήσουν μια λύση στο ελληνικό πρόβλημα. Αν δηλαδή η χώρα μπορεί να κάνει restart χωρίς να προηγηθεί ένα κοινωνικό...

Πόσο πραγματικός είναι ο κίνδυνος να βγει η χώρα από το ευρώ και μέσα από μια χρεοκοπία να επιστρέψει στη δραχμή; Υπάρχουν δυνάμεις στην Ευρώπη -όπως υπαινίχτηκε πρόσφατα ο Ολάντ- που θέλουν πραγματικά την Ελλάδα εκτός ευρωζώνης ώστε να παραδειγματιστούν όσες χώρες δείξουν απροθυμία να εφαρμόσουν τα προγράμματα δημοσιονομικής εξυγίανσης; Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά δεν είναι ούτε αυτονόητες, ούτε φυσικά μονοδιάστατες. Το βέβαιο είναι ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι χωρίς να μπορεί να επιλέξει τον δρόμο της οριστικής λύτρωσης από τα αδιέξοδα που την οδήγησε το πελατειακό κράτος και ο λαϊκισμός της Μεταπολίτευσης. Παγιδευμένη στη μέγγενη της αναβλητικότητας και της αναποφασιστικότητας και με την οικονομία της να καταρρέει καθημερινά, η ελληνική κοινωνία δεν φαίνεται να βρίσκει εκείνο το απόθεμα ψυχραιμίας και νηφαλιότητας που χρειάζεται ώστε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα προβλήματά της, πείθοντας ταυτόχρονα τους εταίρους και δανειστές της ότι μπορεί να δρομολογήσει τη σωτηρία της. Αν και είναι αλήθεια ότι το μνημόνιο απέτυχε επειδή οι δανειστές μας θέλησαν να υποτιμήσουν βίαια και σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα το βιοτικό μας επίπεδο, είναι εξίσου αλήθεια ότι ένα κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας σιχαίνεται τις μεταρρυθμίσεις και την «αποσοβιετοποίηση» της ελληνικής οικονομίας. Χωρίς τη φορολογική μεταρρύθμιση, χωρίς την απελευθέρωση των επαγγελμάτων, χωρίς τον εξορθολογισμό του κράτους και χωρίς πέντε μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις που θα απελευθερώσουν την κοινωνία από «το βαθύ κράτος», η χώρα δεν θα μπορέσει να ορθοποδήσει ακόμα και αν παραμείνουμε στο ευρώ. Χωρίς αυτά δεν θα μπορέσει να πείσει τους δανειστές μας ότι πράγματι κάτι μπορεί να αλλάξει στη χώρα αυτή που να σηματοδοτεί μια επανεκκίνησή της στην ευρωπαϊκή οικογένεια.

Στο δοκίμιό του «Ο Νίτσε και το γερμανικό πρόβλημα», γραμμένο το 1946, ο Σαρτρ υποστηρίζει μια επιθετική πρακτική για να συγκρατηθεί μελλοντικά ο γερμανικός εθνικισμός που οδήγησε την Ευρώπη και τον κόσμο σε δύο τραγωδίες τον 20ό αιώνα. Η παγκόσμια κοινότητα θα πρέπει κάθε 50 χρόνια να «πλακώνει» τη Γερμανία προληπτικά, υποστηρίζει ο Σαρτρ, για να την αποτρέπει από τα χειρότερα. Είναι αλήθεια ότι Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και οι ναζιστικές θηριωδίες έσπρωξαν τους Αγγλοσάξονες και τους Γάλλους σε μια, ας το πούμε ευγενικά, βαθιά καχυποψία για τη Γερμανία.

Εχω την υποψία -για να μην πω τη βεβαιότητα- ότι στην πολιτική, που είναι μια μικρογραφία της ζωής, οι κανόνες του μάνατζμεντ είναι περίπου ίδιοι.

Δεν ξέρω αν ο Τσίπρας θα καταφέρει την Κυριακή να κάνει την ανατροπή και να έρθει πρώτο κόμμα, ανοίγοντας τον δρόμο για μια κυβέρνηση της Αριστεράς -την πρώτη δημοκρατικά εκλεγμένη στην Ιστορία της χώρας-, ξέρω όμως ότι κατάφερε να αλλάξει την πολιτική ατζέντα. Κυρίως όμως κατάφερε -αυτό που δεν κατάλαβαν έγκαιρα ή δεν μπόρεσαν οι αντίπαλοί του-, να επαναφέρει το ελληνικό πρόβλημα ως πρόβλημα της Ευρώπης.

Υπάρχει ένα ερώτημα που μέσα στον ορυμαγδό των ιστορικών στιγμών που ζούμε δεν έχει προλάβει ακόμα να απαντηθεί. Αν δηλαδή αυτό που εκπροσωπεί ο Αλέξης Τσίπρας (όχι ως πρόσωπο, αλλά ως πολιτική πρόταση) ανήκει στο παλιό που αποχωρεί ή στο καινούριο που γεννιέται με τις γνωστές ωδίνες.

Δεν ξέρω ποιος θα κερδίσει τις εκλογές, όπως δεν ξέρω και ποιες πολιτικές δυνάμεις θα κυβερνήσουν τη χώρα μετά το αποτέλεσμα της 17ης Ιουνίου. Αν δηλαδή θα επικρατήσουν η «αστική» ψήφος και ο Σαμαράς ή η δυναμική του Τσίπρα. Αυτό που ξέρω σίγουρα, όμως, είναι ότι αν το πολιτικό μας σύστημα δεν μεταρρυθμιστεί «βιαίως» και με την ταχύτητα του φωτός, τότε δεν θα ξεμπερδέψουμε εύκολα και, κυρίως, δεν θα βγούμε από τον σημερινό μεταβατικό δημοκρατισμό χωρίς να αγγίξουμε την τραγωδία.

Είναι εντυπωσιακή η αμηχανία του αστικού πολιτικού κόσμου να αντιμετωπίσει στη δημόσια αντιπαράθεση τον αυτοσχεδιασμό των εκπροσώπων του ΣΥΡΙΖΑ. Οχι φυσικά επειδή τα πολιτικά στελέχη της Κουμουνδούρου μεταμορφώθηκαν διά της επιφοιτήσεως σε πολιτικές ιδιοφυΐες, αλλά κυρίως γιατί το συμβατικό πολιτικό προσωπικό σκέφτεται και αντιδρά με όρους του παρελθόντος. Και εξηγούμαι.

H ιστορία της Αριστεράς είναι από μόνη της ένας ψυχολογικός γρίφος. Περίπου σαν την πολιτική ιστορία της χώρας. Παλιά τραύματα σε μια κοινωνία «ημιπολιτισμένη», που δεν κατάφερε να ξεπεράσει τις διαφορές της και να συνεννοηθεί σε πέντε κοινούς τόπους. Η ιστορία του εργατικού κινήματος είναι και το άθροισμα των διασπάσεών της, που περικλείει αμέτρητες ανθρώπινες τραγωδίες.

Οι σχεδόν καθημερινές αποκαλύψεις για την περιουσία του Ακη και των συγγενών του μπορεί να σοκάρουν την κοινή γνώμη, αλλά δεν την εκπλήσσουν. Ολοι υποψιαζόμαστε εδώ και χρόνια ότι πολλοί υπουργοί του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. είχαν ληστέψει κανονικά το κράτος, βάζοντας στην τσέπη αμύθητα ποσά από μίζες και τα συναφή.

Δεν ξέρω αν φάγαμε μαζί τα λεφτά πολιτικοί και πολίτες, ξέρω όμως ότι οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. που συμμετείχαν στις εσωκομματικές εκλογές του 2007 και του 2009 έχουν σίγουρα ευθύνες γι’ αυτούς που επέλεξαν.

Με την εκλογή του στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ ο Βαγγέλης Βενιζέλος ανέλαβε ένα μεγάλο και σύνθετο στοίχημα: να διασώσει εκλογικά έναν ξεπερασμένο και διεφθαρμένο πολιτικό οργανισμό και στη συνέχεια να επανιδρύσει τη σοσιαλδημοκρατία στην Ελλάδα από μια νέα πολιτική και ηθική αφετηρία.

Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης (1918-1933) που ιδρύθηκε μετά την κατάρρευση της Γερμανικής Αυτοκρατορίας και την επανάσταση του 1918 ήταν μια σύντομη δημοκρατική παρένθεση που ουσιαστικά προετοίμασε και «νομιμοποίησε» την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία.

Θα χάσει ο Σαρκοζί; Αυτό αναρωτιόμασταν από αυτή εδώ τη στήλη πριν από λίγες εβδομάδες, όταν οι δημοσκοπήσεις στη Γαλλία έδιναν τον Ολάντ κυρίαρχο τόσο στον πρώτο όσο και στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία. Από την περασμένη Τετάρτη και οι τέσσερις μεγάλες εταιρείες δημοσκοπήσεων στη χώρα του Αστερίξ δίνουν προβάδισμα του Σαρκοζί και στους δύο γύρους. Η ανατροπή αυτή έμοιαζε πιθανή για πολλούς και διάφορους λόγους.

Καβγάς που γίνεται στα δύο µεγάλα κόµµατα για το αν θα επιστρέψουν όσοι καταψήφισαν το δεύτερο µνηµόνιο αποτυπώνει την αγωνία της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. να διασώσουν την πολυσυλλεκτικότητά τους. Ο Βενιζέλος και ο Σαµαράς αντιλαµβάνονται ότι οι φυγόκεντρες δυνάµεις που δηµιουργούνται στο εσωτερικό των κοµµάτων τους ενδέχεται να τα οδηγήσουν στα χαµηλότερα ιστορικά εκλογικά ποσοστά, ανοίγοντας στη συνέχεια έναν φαύλο κύκλο εσωστρέφειας και προσπαθούν να περιορίσουν όσο γίνεται τις απώλειες. Οι Ελεύθεροι Ελληνες του Καµµένου, η Λούκα και ο Κουβέλης που πλαγιοκοπούν τα δύο µεγάλα κόµµατα εξουσίας αποτελούν εναλλακτικές λύσεις για τους βουλευτές και τα στελέχη της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ που καταψήφισαν το µνηµόνιο και αναζητούν επιλογές για να παραµείνουν στην πολιτική.

Oλες οι δημοσκοπήσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας καταγράφουν τη δυσκολία του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. να συγκρατηθούν σε ποσοστά εξουσίας. 

Με την ολοκλήρωση του PSI και την εκταμίευση της δανειακής συμφωνίας η χώρα μπαίνει στην τελική ευθεία προς τις εκλογές. Σήμερα στο ΠΑΣΟΚ θα ξέρουν αν θα υπάρξει και δεύτερος υποψήφιος εκτός από τον Βαγγέλη Βενιζέλο, που μάλλον θα διασφαλίσει τον διπλάσιο αριθμό υπογραφών από αυτόν που χρειάζεται για να υποβάλει την υποψηφιότητά του για την προεδρία του κόμματος. Εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, σε λίγες μέρες ο υπουργός Οικονομικών θα είναι ο τέταρτος πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ από την ίδρυσή του.

Παρακολουθώ την προεκλογική εκστρατεία στη Γαλλία και ομολογώ ότι εντυπωσιάζομαι από τις αντιδράσεις που προκαλεί σε ένα κομμάτι της κοινωνίας η υποψηφιότητα Σαρκοζί. Πριν από πέντε μόλις χρόνια ο ίδιος υποψήφιος δημιούργησε μεγάλες προσδοκίες και πολλοί πίστευαν τότε πως αν εκλεγόταν θα άλλαζε τη Γαλλία.

Δεν νομίζω να βρέθηκε η χώρα στη σύγχρονη Ιστορία της σε μεγαλύτερη ένδεια από ιδέες και με τόσο μεγάλο έλλειμμα εφεδρειών σε πρόσωπα. Δυστυχώς, σήμερα στην Ελλάδα υπάρχει η αίσθηση ότι τον δημόσιο λόγο τείνουν να τον μονοπωλήσουν τυχοδιώκτες πολιτικοί, αλαζόνες τηλεοπτικοί προφήτες και ημιπαράφρονες ακαδημαϊκοί σωτήρες του έθνους και της πατρίδας.

Πριν από μερικές δεκαετίες, όταν ο Μισέλ Ροκάρ έχασε την πλειοψηφία στο Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα και αναγκάστηκε να παραιτηθεί από γραμματέας, κάνοντας τον απολογισμό της θητείας του είχε πει το αμίμητο: «Διαχειρίστηκα το κόμμα μου με απόλυτα ηθικό τρόπο, αφού το παρέδωσα όπως ακριβώς το ανέλαβα».

Η πολιτική συμφωνία που συνυπέγραψαν Βαγγέλης Βενιζέλος και Ανδρέας Λοβέρδος απελευθερώνει το ΠΑΣΟΚ από την ιδιότυπη ομηρία στην οποία το είχε καταδικάσει η παράλογη εμμονή του Γιώργου Παπανδρέου να αποχωρήσει από την προεδρία του κόμματος με όρους και προϋποθέσεις που θύμιζαν περισσότερο δεσποτεία και λιγότερο ένα δημοκρατικό κόμμα

Εάν κάποτε δημοσιοποιηθούν οι διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης Παπανδρέου με τους δανειστές μας που μας οδήγησαν στο μνημόνιο

Τις τελευταίες μέρες προβάλλεται στους κινηματογράφους η ταινία «The Iron Lady», με πρωταγωνίστρια τη Μέριλ Στριπ που υποδύεται την πρώην πρωθυπουργό της Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ.